Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Ян Длу́гаш (польск.: Jan Długosz; 1415 — 1480) — польскі гісторык, аўтар 12-томнай «Гісторыі Польшчы» (напісана ў 1460-1480-я г., надрукавана ў пач. 18 ст.).
| Ян Длугаш | |
|---|---|
| польск.: Jan Długosz | |
 | |
| Дата нараджэння | 1 снежня 1415 |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 19 мая 1480(64 гады) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання |
|
| Грамадзянства |
|
| Бацька | Jan Długosz z Niedzielska[d] |
| Род дзейнасці | дыпламат, ваенны, гісторык, каталіцкі святар, географ, геральдыст, каталіцкі біскуп |
| Навуковая сфера | гісторыя |
| Альма-матар |
|
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
 Творы ў Вікікрыніцах | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Заснавальнік польскай гістарыяграфічнай традыцыі, стварыў сваёй працай аснову для польскай гістарыяграфіі 16 ст., але яго «Гісторыя» мае вялікае значэнне і для ўсяе славянскай гістарыяграфіі. Ён быў першым ва Усходняй Еўропе, хто паказаў гісторыю славянскіх краін на агульным фоне сусветнай гісторыі, і раней за іншых зразумеў значэнне гістарычных крыніц і выкарыстаў іх у сваёй працы.
Русь
Заснаваў гістарыяграфічную традыцыю разумення назвы «Русь». Ён лічыў, што «Русь» — гэта землі, населеныя рускімі (найперш, Галіцка-Валынская Русь і Чырвоная Русь). Рускімі Длугаш лічыў таксама жыхароў паўночна-ўсходніх і паўднёвых раёнаў ВКЛ, якія падтрымалі Свідрыгайлу падчас феадальнай вайны 1430-х гг., насельніцтва Смаленшчыны, Віцебшчыны і Полаччыны; Ноўгарад быў ім названы «самай велізарнай і багатай з земляў Русі». Аднак, жыхары паўночна-ўсходняй Русі не былі ўключаны Длугашам у лік «рускіх», а населеныя імі землі ён называў «зямля масквічоў, маскавітаў, Масковія».
«Гісторыя Польшчы»
«Гісторыя Польшчы» была самым папулярным сярод тагачасных гісторыкаў даследаваннем, але надрукавалі яе толькі ў пач. 18 ст., бо Длугаш даў вельмі смелыя характарыстыкі каралям, буйным магнатам і іерархам каталіцкай царквы.
Гісторыя ВКЛ
У «Гісторыі» Длугаш раскрыў і гісторыю ВКЛ, асабліва ў перыяды збліжэння з Польшчай. Аўтар паказаў сваё адмоўнае стаўленне да Крэўскай уніі — лічыў, што «справядлівы Бог пакараў палякаў каралямі, якія больш клапаціліся пра Літву, чым пра Польшчу». У «Гісторыі» апісаная і барацьба Кейстута і Карыбута, Вітаўта і Ягайлы, Скіргайлы і Вітаўта, уключэнне Смаленска ў склад ВКЛ, шмат увагі аддана няўдалай , міжнародным адносінам, барацьбе супраць татараў.
Длугаш трымаўся рэспубліканска-арыстакратычнай тэорыі паходжання літоўскай знаці — ад Пампея, праціўніка Цэзара.
Лічыцца, што ў цэлым Длугаш разглядаў гісторыю ВКЛ дастаткова павярхоўна. Так, грамадзянскую вайну Вітаўта і Ягайлы ён тлумачыў іх асабістым процістаяннем.
Жыццё
Паходзіў са шляхецкай сям'і, вучыўся на філасофскім факультэце Кракаўскага ўніверсітэта (1428—1431). Падарожнічаў па Аўстрыі, Венгрыі, Італіі і Палесціне, сустракаўся з гуманістам і географам Мікалаем Кузанскім, цікавіўся творамі рымскіх аўтараў і тэндэнцыямі італьянскага гуманізму. Працу над «Гісторыяй Польшчы». пачаў пад уплывам кракаўскага біскупа Збігнева Алясніцкага.
Зноскі
- Národní autority České republiky Праверана 23 лістапада 2019.
- Jan Długosz h. Wieniawa (Ioannes Dlugossius, Longinus) // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- Мякотин В. А. Длугош, Ян // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. Xа. — С. 773–774.
- Пд. Белазаровіч.
Літаратура
- Белазаровіч В. А. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я. Купалы». — Гродна : ГрДУ, 2006. — 345 с. — ISBN 985-417-858-7.. — С. 36, 37.
- Ян Длугош. Грюнвальдская битва Архівавана 1 лютага 2012.. — М.: Изд. АН СССР, 1962; — СПб.: Наука, 2007.
Спасылкі
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Yan Dlu gash polsk Jan Dlugosz 1415 1480 polski gistoryk aytar 12 tomnaj Gistoryi Polshchy napisana y 1460 1480 ya g nadrukavana y pach 18 st Yan Dlugashpolsk Jan DlugoszData naradzhennya 1 snezhnya 1415Mesca naradzhennya Nova Bzheznica d Gmina Nova Bzheznica Payanchanski pavet Lodzskae vayavodstva PolshchaData smerci 19 maya 1480 64 gady Mesca smerci Krakay Polskae KaraleystvaMesca pahavannya Krypta zasluzhanyh na SkalcyGramadzyanstva Karona Karaleystva PolskagaBacka Jan Dlugosz z Niedzielska d Rod dzejnasci dyplamat vaenny gistoryk katalicki svyatar geograf geraldyst katalicki biskupNavukovaya sfera gistoryyaAlma matar Yagelonski yniversitetCytaty y VikicytatnikuTvory y Vikikrynicah Medyyafajly na VikishovishchyYan Dlugash Zasnavalnik polskaj gistaryyagrafichnaj tradycyi stvaryy svayoj pracaj asnovu dlya polskaj gistaryyagrafii 16 st ale yago Gistoryya mae vyalikae znachenne i dlya ysyae slavyanskaj gistaryyagrafii Yon byy pershym va Ushodnyaj Eyrope hto pakazay gistoryyu slavyanskih krain na agulnym fone susvetnaj gistoryi i ranej za inshyh zrazumey znachenne gistarychnyh krynic i vykarystay ih u svayoj pracy RusZasnavay gistaryyagrafichnuyu tradycyyu razumennya nazvy Rus Yon lichyy shto Rus geta zemli naselenyya ruskimi najpersh Galicka Valynskaya Rus i Chyrvonaya Rus Ruskimi Dlugash lichyy taksama zhyharoy paynochna yshodnih i paydnyovyh rayonay VKL yakiya padtrymali Svidrygajlu padchas feadalnaj vajny 1430 h gg naselnictva Smalenshchyny Vicebshchyny i Polachchyny Noygarad byy im nazvany samaj velizarnaj i bagataj z zemlyay Rusi Adnak zhyhary paynochna yshodnyaj Rusi ne byli yklyuchany Dlugasham u lik ruskih a naselenyya imi zemli yon nazyvay zyamlya maskvichoy maskavitay Maskoviya Gistoryya Polshchy Gistoryya Polshchy byla samym papulyarnym syarod tagachasnyh gistorykay dasledavannem ale nadrukavali yae tolki y pach 18 st bo Dlugash day velmi smelyya haraktarystyki karalyam bujnym magnatam i ierarham katalickaj carkvy Gistoryya VKL U Gistoryi Dlugash raskryy i gistoryyu VKL asabliva y peryyady zblizhennya z Polshchaj Aytar pakazay svayo admoynae staylenne da Kreyskaj unii lichyy shto spravyadlivy Bog pakaray palyakay karalyami yakiya bolsh klapacilisya pra Litvu chym pra Polshchu U Gistoryi apisanaya i baracba Kejstuta i Karybuta Vitayta i Yagajly Skirgajly i Vitayta uklyuchenne Smalenska y sklad VKL shmat uvagi addana nyaydalaj mizhnarodnym adnosinam baracbe suprac tataray Dlugash trymaysya respublikanska arystakratychnaj teoryi pahodzhannya litoyskaj znaci ad Pampeya praciynika Cezara Lichycca shto y celym Dlugash razglyaday gistoryyu VKL dastatkova pavyarhoyna Tak gramadzyanskuyu vajnu Vitayta i Yagajly yon tlumachyy ih asabistym procistayannem ZhyccyoPahodziy sa shlyaheckaj syam i vuchyysya na filasofskim fakultece Krakayskaga yniversiteta 1428 1431 Padarozhnichay pa Aystryi Vengryi Italii i Palescine sustrakaysya z gumanistam i geografam Mikalaem Kuzanskim cikaviysya tvorami rymskih aytaray i tendencyyami italyanskaga gumanizmu Pracu nad Gistoryyaj Polshchy pachay pad uplyvam krakayskaga biskupa Zbigneva Alyasnickaga ZnoskiNarodni autority Ceske republiky Praverana 23 listapada 2019 lt a href https wikidata org wiki Track Q13550863 gt lt a gt Jan Dlugosz h Wieniawa Ioannes Dlugossius Longinus Internetowy Polski Slownik Biograficzny lt a href https wikidata org wiki Track Q96022943 gt lt a gt Myakotin V A Dlugosh Yan Enciklopedicheskij slovar SPb Brokgauz Efron 1893 T Xa S 773 774 lt a href https wikidata org wiki Track Q24406491 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23892912 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4310254 gt lt a gt Pd Belazarovich LitaraturaBelazarovich V A Gistaryyagrafiya gistoryi Belarusi vucheb dapamozhnik Ustanova Adukacyi Grodzenski Dzyarzh Un t imya Ya Kupaly Grodna GrDU 2006 345 s ISBN 985 417 858 7 S 36 37 Yan Dlugosh Gryunvaldskaya bitva Arhivavana 1 lyutaga 2012 M Izd AN SSSR 1962 SPb Nauka 2007 Spasylkihttps dlugosz polona pl pl