Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Ка́льцый (лац.: Calcium) Ca — хімічны элемент II групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 20. Серабрыста-белы лёгкі метал.
| |||||
| Вонкавы від простага рэчыва | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Узор кальцыю ў атмасферы аргону | |||||
| Уласцівасці атама | |||||
| , сімвал, нумар | Ка́льцый / Calcium (Ca), 20 | ||||
| Група, перыяд, блок | 2 (састар. 2), 4, | ||||
| Атамная маса (малярная маса) | 40,078(4)а. а. м. (г/моль) | ||||
| Электронная канфігурацыя | [Ar] 4s2 1s22s22p63s23p64s2 | ||||
| Радыус атама | 197 | ||||
| Хімічныя ўласцівасці | |||||
| 174 | |||||
| (+2e) 99 | |||||
| Электраадмоўнасць | 1,00 (шкала Полінга) | ||||
| −2,76 В | |||||
| Ступені акіслення | 0, +2 | ||||
| Энергія іанізацыі (першы электрон) | 589,4 (6,11) кДж/моль (эв) | ||||
| Тэрмадынамічныя ўласцівасці простага рэчыва | |||||
| Шчыльнасць (пры з. у.) | 1,55 г/см³ | ||||
| Тэмпература плаўлення | 1112 К; 838,85 °C | ||||
| Тэмпература кіпення | 1757 К; 1483,85 °C | ||||
| 9,20 кДж/моль | |||||
| 153,6 кДж/моль | |||||
| 25,9 Дж/(K·моль) | |||||
| Малярны аб'ём | 29,9 см³/моль | ||||
| Крышталічная рашотка простага рэчыва | |||||
| Кубічная гранецэнтраваная | |||||
| 5,580 Å | |||||
| 230 K | |||||
| Іншыя характарыстыкі | |||||
| Цеплаправоднасць | (300 K) (201) Вт/(м·К) | ||||
Прыродныя крыніцы
Раздзелу нестае спасылак на крыніцы. |
Утрыманне ў зямной кары — 2,96% па масе: 5-е месца сярод элементаў пасля кіслароду, крэмнію, алюмінію і жалеза.
З-за высокай хімічнай актыўнасці сустракаецца толькі ў выглядзе злучэнняў. Найбольш распаўсюджаныя мінералы кальцыю — кальцыт CaCO3, ангідрыт CaSO4, гіпс CaSO4·2H2O, флюарыт CaF2.
Радовішчы вапняку — ва Украіне, у Карэліі, на Урале. Мелавыя адклады — у Паволжы, Беларусі (Крычаўскі раён, Касцюковіцкі раён, Ваўкавыскі раён, Чэрыкаўскі раён), Украіне.
Прымяненне
Раздзелу нестае спасылак на крыніцы. |
Антыфрыкцыйныя сплавы (кальцыевыя бабіты) для падшыпнікаў.
Актыўны адноўнік для атрымання рэдкіх і тугаплаўкіх металаў — урану, торыю, ванадыю, хрому, цырконію, берылію.
Вапняк (CaCO3) ідзе на выраб вапны, цэменту, бетону.
У сельскай гаспадарцы прымяняюць нітрат і ортафасфат кальцыю як і падкормку для жывёлы.
Зноскі
- Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu. Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)(англ.) // . — 2013. — Т. 85. — № 5. — С. 1047—1078. — ISSN 0033-4545. — DOI:10.1351/PAC-REP-13-03-02 Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2014.
- Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.). Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 293. — 671 с. — 100 000 экз.
Літаратура
- Доронин Н. А. Кальций (руск.). — М.: Госхимиздат, 1962. — 191 с.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Ka lcyj lac Calcium Ca himichny element II grupy peryyadychnaj sistemy atamny numar 20 Serabrysta bely lyogki metal 20 Kalij Kalcyj SkandyjPeryyadychnaya sistema elementay20 CaVonkavy vid prostaga rechyvaUzor kalcyyu y atmasfery argonuUlascivasci atama simval numar Ka lcyj Calcium Ca 20Grupa peryyad blok 2 sastar 2 4 Atamnaya masa malyarnaya masa 40 078 4 a a m g mol Elektronnaya kanfiguracyya Ar 4s2 1s22s22p63s23p64s2Radyus atama 197Himichnyya ylascivasci174 2e 99Elektraadmoynasc 1 00 shkala Polinga 2 76 VStupeni akislennya 0 2Energiya ianizacyi pershy elektron 589 4 6 11 kDzh mol ev Termadynamichnyya ylascivasci prostaga rechyvaShchylnasc pry z u 1 55 g sm Temperatura playlennya 1112 K 838 85 CTemperatura kipennya 1757 K 1483 85 C9 20 kDzh mol153 6 kDzh mol25 9 Dzh K mol Malyarny ab yom 29 9 sm molKryshtalichnaya rashotka prostaga rechyvaKubichnaya granecentravanaya5 580 A230 KInshyya haraktarystykiCeplapravodnasc 300 K 201 Vt m K Pryrodnyya krynicyRazdzelu nestae spasylak na krynicy Zmest artykulay music byc pravyaralnym abo ih moguc vydalic Vy mozhace adredagavac artykul i dadac spasylki na aytarytetnyya krynicy Shablon pastayleny 30 chervenya 2023 goda Utrymanne y zyamnoj kary 2 96 pa mase 5 e mesca syarod elementay paslya kislarodu kremniyu alyuminiyu i zhaleza Z za vysokaj himichnaj aktyynasci sustrakaecca tolki y vyglyadze zluchennyay Najbolsh raspaysyudzhanyya mineraly kalcyyu kalcyt CaCO3 angidryt CaSO4 gips CaSO4 2H2O flyuaryt CaF2 Radovishchy vapnyaku va Ukraine u Karelii na Urale Melavyya adklady u Pavolzhy Belarusi Krychayski rayon Kascyukovicki rayon Vaykavyski rayon Cherykayski rayon Ukraine PrymyanenneRazdzelu nestae spasylak na krynicy Zmest artykulay music byc pravyaralnym abo ih moguc vydalic Vy mozhace adredagavac artykul i dadac spasylki na aytarytetnyya krynicy Shablon pastayleny 30 chervenya 2023 goda Antyfrykcyjnyya splavy kalcyevyya babity dlya padshypnikay Aktyyny adnoynik dlya atrymannya redkih i tugaplaykih metalay uranu toryyu vanadyyu hromu cyrkoniyu beryliyu Vapnyak CaCO3 idze na vyrab vapny cementu betonu U selskaj gaspadarcy prymyanyayuc nitrat i ortafasfat kalcyyu yak i padkormku dlya zhyvyoly ZnoskiMichael E Wieser Norman Holden Tyler B Coplen John K Bohlke Michael Berglund Willi A Brand Paul De Bievre Manfred Groning Robert D Loss Juris Meija Takafumi Hirata Thomas Prohaska Ronny Schoenberg Glenda O Connor Thomas Walczyk Shige Yoneda Xiang Kun Zhu Atomic weights of the elements 2011 IUPAC Technical Report angl 2013 T 85 5 S 1047 1078 ISSN 0033 4545 DOI 10 1351 PAC REP 13 03 02 Arhivavana z pershakrynicy 5 lyutaga 2014 Redkol Knunyanc I L gl red Himicheskaya enciklopediya v 5 t Moskva Sovetskaya enciklopediya 1990 T 2 S 293 671 s 100 000 ekz LitaraturaDoronin N A Kalcij rusk M Goshimizdat 1962 191 s