Ара бскі алфавіт арабскае пісьмо ара біца літарнае кансанантнае пісьмо якім карыстаюцца арабскамоўныя народы а таксама з

Ара́бскі алфавіт, арабскае пісьмо, ара́біца — літарнае кансанантнае пісьмо, якім карыстаюцца арабскамоўныя народы, а таксама, з пэўнымі зменамі, некаторыя народы Ірана, Афганістана, Пакістана, Індыі (урду, , ), уйгуры ў Сінь-цзян-Уйгурскім раёне Кітая, чамы ў Камбоджы, мусульмане ў заходніх раёнах В’етнама. З сярэднявечча арабскім пісьмом шырока карыстаюцца неарабскія народы (туркі, татары, узбекі і інш.).

Арабскае пісьмо
Прыклад
Тып пісьма	кансанантнае
Мовы	Арабская, фарсі, курдская, уйгурская, пушту, урду і інш.
Тэрыторыя	Аравійскі паўвостраў, Блізкі Усход, Сярэдняя Азія, Паўночная Афрыка.
Гісторыя
Перыяд	з V стагоддзя
Паходжанне	Фінікійскае
Уласцівасці
Статус	ужываецца
Напрамак пісьма	справа налева
Знакаў	28
	U+0600 — U+06FF U+0750 — U+077F U+FB50 — U+FDFF U+FE70 — U+FEFF
	Arab (#160)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

На тэрыторыі Беларусі з XVI ст., а магчыма з XV ст., арабскім алфавітам карысталіся беларускія татары, запісвалі ім старабеларускую мову, на якую паступова перайшлі, алфавіт назваўся арабіцай.

Арабскае пісьмо склалася на аснове (4 ст. да н.э. — 1 ст.), якое ўзыходзіць да старажытнаарамейскага (гл. ). Уласна арабскае пісьмо з’явілася ў пачатку 6 ст. і развілося ў сярэдзіне 7 ст. пры першым запісе Карана (651). Спачатку уключала 28 літар толькі для зычных, затым былі ўведзены дадатковыя дыякрытычныя знакі для адрознення падобных у напісанні літар, абазначэння галосных або іх адсутнасці і для ўдваення зычных. Кірунак пісьма справа налева. Значная колькасць літар мае 4 напісанні ў залежнасці ад пазіцыі ў слове, некаторыя пары літар ствараюць на пісьме лігатуры. Арабскае пісьмо мае шмат адмен: арнаментальны куфічны шрыфт; насх, якім карыстаюцца для тыпаграфскага набору; насталік; магрыбі і інш.

Словы пішуцца так:

спачатку пішуць часткі літар, што не патрабуюць адрыву пісьмовай прылады ад паперы;
затым, дадаюць тыя часткі літар, што патрабуюць адрыву пісьмовай прылады: вертыкальныя рыскі літар (ك ,ط ,ظ), і кропкі, якія існуюць у многіх літарах;
калі патрэбна, расстаўляюць дапаможныя значкі (агласоўкі (харакаты))

Зычныя

Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар (, , , , , ), яны не злучаюцца з наступнай літарай.

у канцы слова	у сярэдзіне слова	у пачатку слова	асобна	назва	МФА
ﺎ		ﺍ			—
ﺐ	ﺒ	ﺑ	ﺏ		[b]
ﺖ	ﺘ	ﺗ	ﺕ		[t]
ﺚ	ﺜ	ﺛ	ﺙ		[θ]
ﺞ	ﺠ	ﺟ	ﺝ		[ʤ], [g]
ﺢ	ﺤ	ﺣ	ﺡ		[ħ]
ﺦ	ﺨ	ﺧ	ﺥ		[x]
ﺪ		ﺩ			[d]
ﺬ		ﺫ			[ð]
ﺮ		ﺭ			[r]
ﺰ		ﺯ			[z]
ﺲ	ﺴ	ﺳ	ﺱ		[s]
ﺶ	ﺸ	ﺷ	ﺵ		[ʃ]
ﺺ	ﺼ	ﺻ	ﺹ		[sˁ]
ﺾ	ﻀ	ﺿ	ﺽ		[dˁ], [ðˤ]
ﻂ	ﻄ	ﻃ	ﻁ		[tˁ]
ﻆ	ﻈ	ﻇ	ﻅ		[zˁ], [ðˁ]
ﻊ	ﻌ	ﻋ	ﻉ		[ʕ]
ﻎ	ﻐ	ﻏ	ﻍ		[ɣ]
ﻒ	ﻔ	ﻓ	ﻑ		[f]
ﻖ	ﻘ	ﻗ	ﻕ		[q]
ﻚ	ﻜ	ﻛ	ﻙ		[k]
ﻞ	ﻠ	ﻟ	ﻝ		[l]
ﻢ	ﻤ	ﻣ	ﻡ		[m]
ﻦ	ﻨ	ﻧ	ﻥ	нӯн	[n]
ﻪ	ﻬ	ﻫ	ﻩ		[h]
ﻮ		ﻭ			[w]
ﻲ	ﻴ	ﻳ	ﻱ		[j]

Арабскія лічбы

З VIII стагоддзя для запісу лікаў выкарыстоўваецца пазіцыйная дзесятковая сістэма злічэння, са змененымі індыйскімі лічбамі. Лічбы ў ліку пішуцца злева направа.

еўрапейскія	стандартныя арабскія	усходнеарабскія
0	٠	۰
1	١	۱
2	٢	۲
3	٣	۳
4	٤	۴
5	٥	۵
6	٦	۶
7	٧	۷
8	۸	٨
9	٩	۹

Каліграфія

Важнае месца ў арабскай культуры пісьма займае мастацтва каліграфіі. У асноўным па прычыне рэлігійнай забароны на стварэнне выяў жывых істот каліграфія стала адным з асноўных відаў сакральнага мастацтва ў мусульманскім свеце. Ёсць некалькі стыляў каліграфічнага пісьма.

Каліграфічныя стылі

Адзін з самых старажытных стыляў арабскага пісьма — гэта куфі, ці куфічны (араб. كوفي‎, ад назвы горада ).

Шрыфт, які стаў стандартным сродкам запісу для арабскай мовы, — гэта насх (араб. نسخ‎ «капіраванне»).

Некаторыя каліграфічныя стылі выкарыстоўваліся толькі ў дэкаратыўных мэтах, г.зн. для каліграм — мастацкіх твораў каліграфаў. Такі шрыфт су́люс (араб. ثلث‎ «трэць») з яго шырокімі, свабоднымі росчыркамі.

Літаратура

Истрин В. А. Возникновение и развитие письма. 2 изд. — М., 1965;
Фридрих И. История письма. Пер. с нем. — М., 1979.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Арабскі алфавіт