Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Блізкі Усход (англ.: Near East) — назва, якая выкарыстоўваецца для азначэння геаграфічнага абшару ў Заходняй Азіі, што распасціраецца ад Міжземнага мора на захадзе да Іранскага нагор’я на ўсходзе і ад Чорнага мора на поўначы да Персідскага заліва на поўдні.
Неадназначнасць тэрміна
Першапачаткова, у XIX стагоддзі, назва «Блізкі Усход» ужывалася еўрапейцамі ў адносінах да Асманскай імперыі і «Сярэдні Усход» — да заходніх подступаў да Індыі.
У цяперашні час пад тэрмінам (паняццем) «Блізкі Усход» разумеюцца розныя тэрыторыі — гэта не навуковы або строга геаграфічны тэрмін:
- Кансерватыўнае вызначэнне абмяжоўвае Блізкі Усход Турцыяй і краінамі Леванта, а таксама Аравійскім паўвостравам і, самае большае, Егіптам на захадзе і Іранам на ўсходзе.
- Сярэдні Усход (Middle East) — часам, асабліва ў англійскай і амерыканскай літаратуры, замяняе сабой тэрмін «Блізкі Усход», але часцей разумеецца як абазначэнне сукупнасці краін Блізкага Ўсходу разам з Іранам і Афганістанам.
- Вялікі Блізкі Усход (Greater Middle East) — арабскія краіны, дзяржавы Цэнтральнай Азіі і Паўднёвага Каўказа, Турцыя, Іран, Афганістан і Пакістан.
- Блізкі Усход і Паўночная Афрыка (Middle East and North Africa, MENA) або Заходняя Азія і Паўночная Афрыка (West Asia and North Africa, WANA) — яшчэ больш пашыраная версія.
- Таксама некаторыя крыніцы ўключаюць у Блізкі Усход міжземнаморскія астравы Мальта і Кіпр.
Этнічны і рэлігійны склад насельніцтва
Этнічна рэгіён надзвычай разнастайны. Найбуйнейшыя групы — арабы, персы і туркі; але ёсць і іншыя этнічныя групы, такія як курды, асірыйцы, армяне, яўрэі, азербайджанцы, мандэі і іншыя, кожная са сваёй мовай, звычаямі і культурай. Сёння ў пошуках працы таксама прыбывае шмат эканамічных мігрантаў з Паўднёвай і Паўднёваўсходняй Азіі і Афрыкі на поўдзень ад Сахары.
Амаль у кожнай краіне Блізкага Усходу пераважае мусульманская большасць: у Іране, Іраку і Бахрэйне пераважаюць шыіты, у Амане пераважаюць ібадзіты, у Саудаўскай Аравіі пераважаюць салафіты, а ў іншых рэгіёнах пераважаюць суніты. Прававыя сістэмы ў большасці гэтых краін знаходзяцца пад уплывам шарыяту (ісламскага права), але вельмі нешматлікія з іх цалкам заснаваныя на ім. Прыкметнымі выключэннямі ёсць Ізраіль, у якім яўрэі складаюць большасць, і Ліван, дзе мусульмане і хрысціяне могуць быць прыкладна пароўну (хоць цяжка сказаць напэўна, паколькі ў краіне не праводзіцца перапіс насельніцтва).
Ёсць значныя абшчыны карэнных хрысціян у Сірыі, Іарданіі, Палестыне, Егіпце, Ізраілі і Іраку, а таксама шмат друзаў у Ліване, Сірыі і Ізраілі. У многіх раёнах гістарычна існавалі даўнія яўрэйскія абшчыны, але яны былі ў значнай ступені знішчаны хваляй антысемітызму пасля стварэння дзяржавы Ізраіль у 1948 годзе. Сёння ў рэгіёне за межамі Ізраіля яўрэйскія абшчыны засталіся ў Іране і Турцыі. Іншыя рэлігійныя групы, прадстаўлены ў значна меншай колькасці, ўключаючы бахаі, мандэяў і зараастрыйцаў.
Паўночная Афрыка шмат у чым падобная на Блізкі Усход — мова, рэлігія, культура і некаторыя этнічныя групы. З іншага боку, Цэнтральная Азія таксама мае шмат супольнага з Блізкім Усходам. Этнічныя групы і мовы розныя, але рэлігія, шмат што ў ежы, адзенні і архітэктуры падобныя.
Крыніцы
- Где находится Ближний Восток на карте: расположение и география (руск.)
- Ближний и Средний Восток (руск.)
- Анализ интерпретации термина «Ближний Восток» западными авторами (руск.)
- Ближний Восток (руск.)
- Что такое Ближний Восток? (руск.)
- Следует ли изменить термин «Ближний Восток»? (руск.)
- Ближний Восток, Азия (руск.)
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Блізкі Усход
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Asnoyny artykul Ushod makraregiyon Blizki Ushod angl Near East nazva yakaya vykarystoyvaecca dlya aznachennya geagrafichnaga absharu y Zahodnyaj Azii shto raspasciraecca ad Mizhzemnaga mora na zahadze da Iranskaga nagor ya na yshodze i ad Chornaga mora na poynachy da Persidskaga zaliva na poydni Terytoryi yakiya moguc byc adneseny da Blizkaga Ўshodu pavodle roznyh aznachennyayNeadnaznachnasc terminaPershapachatkova u XIX stagoddzi nazva Blizki Ushod uzhyvalasya eyrapejcami y adnosinah da Asmanskaj imperyi i Syaredni Ushod da zahodnih podstupay da Indyi Vyaliki Blizki Ushod i Paynochnaya Afryka U cyaperashni chas pad terminam panyaccem Blizki Ushod razumeyucca roznyya terytoryi geta ne navukovy abo stroga geagrafichny termin Kanservatyynae vyznachenne abmyazhoyvae Blizki Ushod Turcyyaj i krainami Levanta a taksama Aravijskim payvostravam i samae bolshae Egiptam na zahadze i Iranam na yshodze Syaredni Ushod Middle East chasam asabliva y anglijskaj i amerykanskaj litaratury zamyanyae saboj termin Blizki Ushod ale chascej razumeecca yak abaznachenne sukupnasci krain Blizkaga Ўshodu razam z Iranam i Afganistanam Vyaliki Blizki Ushod Greater Middle East arabskiya krainy dzyarzhavy Centralnaj Azii i Paydnyovaga Kaykaza Turcyya Iran Afganistan i Pakistan Blizki Ushod i Paynochnaya Afryka Middle East and North Africa MENA abo Zahodnyaya Aziya i Paynochnaya Afryka West Asia and North Africa WANA yashche bolsh pashyranaya versiya Taksama nekatoryya krynicy yklyuchayuc u Blizki Ushod mizhzemnamorskiya astravy Malta i Kipr Etnichny i religijny sklad naselnictvaEtnichna regiyon nadzvychaj raznastajny Najbujnejshyya grupy araby persy i turki ale yosc i inshyya etnichnyya grupy takiya yak kurdy asiryjcy armyane yayrei azerbajdzhancy mandei i inshyya kozhnaya sa svayoj movaj zvychayami i kulturaj Syonnya y poshukah pracy taksama prybyvae shmat ekanamichnyh migrantay z Paydnyovaj i Paydnyovayshodnyaj Azii i Afryki na poydzen ad Sahary Amal u kozhnaj kraine Blizkaga Ushodu peravazhae musulmanskaya bolshasc u Irane Iraku i Bahrejne peravazhayuc shyity u Amane peravazhayuc ibadzity u Saudayskaj Aravii peravazhayuc salafity a y inshyh regiyonah peravazhayuc sunity Pravavyya sistemy y bolshasci getyh krain znahodzyacca pad uplyvam sharyyatu islamskaga prava ale velmi neshmatlikiya z ih calkam zasnavanyya na im Prykmetnymi vyklyuchennyami yosc Izrail u yakim yayrei skladayuc bolshasc i Livan dze musulmane i hrysciyane moguc byc prykladna paroynu hoc cyazhka skazac napeyna pakolki y kraine ne pravodzicca perapis naselnictva Yosc znachnyya abshchyny karennyh hrysciyan u Siryi Iardanii Palestyne Egipce Izraili i Iraku a taksama shmat druzay u Livane Siryi i Izraili U mnogih rayonah gistarychna isnavali dayniya yayrejskiya abshchyny ale yany byli y znachnaj stupeni znishchany hvalyaj antysemityzmu paslya stvarennya dzyarzhavy Izrail u 1948 godze Syonnya y regiyone za mezhami Izrailya yayrejskiya abshchyny zastalisya y Irane i Turcyi Inshyya religijnyya grupy pradstayleny y znachna menshaj kolkasci yklyuchayuchy bahai mandeyay i zaraastryjcay Paynochnaya Afryka shmat u chym padobnaya na Blizki Ushod mova religiya kultura i nekatoryya etnichnyya grupy Z inshaga boku Centralnaya Aziya taksama mae shmat supolnaga z Blizkim Ushodam Etnichnyya grupy i movy roznyya ale religiya shmat shto y ezhy adzenni i arhitektury padobnyya KrynicyGde nahoditsya Blizhnij Vostok na karte raspolozhenie i geografiya rusk Blizhnij i Srednij Vostok rusk Analiz interpretacii termina Blizhnij Vostok zapadnymi avtorami rusk Blizhnij Vostok rusk Chto takoe Blizhnij Vostok rusk Sleduet li izmenit termin Blizhnij Vostok rusk Blizhnij Vostok Aziya rusk SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Blizki Ushod