Аўгусцін

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Аўгусцін.

Святы Аўгусцін (Блажэнны) (лац.: Augustinus Sanctus, поўн. Аўрэлій Аўгусцін; 13 лістапада 354 — 28 жніўня 430) — філосаф, прапаведнік, хрысціянскі багаслоў і палітык. Святы каталіцкай царквы, лічыцца блажэнным у праваслаўі. Адзін з Айцоў Царквы, аказаў велізарны ўплыў на заходнюю філасофію і каталіцкую тэалогію. Частка звестак пра Аўгусціна атрыманая з яго аўтабіяграфічнай «Споведзі» («Confessiones»).

Аўгусцін
Aurelius Augustinus
Дата нараджэння	13 лістапада 354
Месца нараджэння	Тагастэ^[d], Numidia Cirtensis^[d], Рымская імперыя або Паўночная Афрыка
Дата смерці	28 жніўня 430(75 гадоў)
Месца смерці	Гіпон, Numidia Cirtensis^[d], Заходняя Рымская імперыя або Паўночная Афрыка
Месца пахавання	Чэль д'Ора^[d]
Шануецца	у Праваслаўі у Каталіцызме
У ліку	святы
Галоўная святыня	, Павія
Дзень памяці	у праваслаўі — 15(28) чэрвеня; у каталіцызме — 28 жніўня
Заступнік	; друкары; тэолагі
	дзіця; голуб; ; ракавінка, разбітае сэрца
Бацька	Patricius^[d]
Маці	Monica of Hippo^[d]
Дзеці	Adeodatus^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Праз маніхейства, скептыцызм і неаплатанізм прыйшоў да рымскага хрысціянства, вучэнне якога аб грэхападзенні і памілаванні зрабілі на яго моцнае ўражанне. У прыватнасці, ён бароніць (супраць Пелагія) вучэнне аб перадвызначэнні: чалавеку загадзя перадвызначана Богам блажэнства ці пракляцце. Чалавечая гісторыя, якую Аўгусцін выкладае ў кнізе «Аб горадзе Божым», «першай сусветнай гісторыі», паводле яго ёсць барацьба двух варожых царстваў — царства прыхільнікаў усяго зямнога, ворагаў Божых, г. зн. свецкага царства (civitas terrena ці diaboli), і царства Божага (civitas dei). Пры тым ён атаясамлівае Царства Божае, у адпаведнасці з яго зямной формай існавання, з рымскай царквой. Аўгусцін вучыць аб тым, што пры стварэнні свету Бог заклаў у матэрыяльны свет у зародку формы ўсіх рэчаў, з якіх яны пасля самастойна развіваюцца. Аўгусцін стаў пачынальнікам напрамку неаплатанізму ў хрысціянскай філасофіі (аўгусцінізма), які панаваў у Заходняй Еўропе да XIII ст., калі яго змяніў хрысціянскі арыстоцелізм Альберта Вялікага і Тамаша Аквінскага.

Яго памяць адзначаецца Каталіцкай царквой 28 жніўня, Рускай праваслаўнай царквой — 15 чэрвеня паводле старога стылю.

Біяграфія

Аўгусцін нарадзіўся 13 лістапада 354 г. у афрыканскай рымскай правінцыі Нумідыя, ў Тагасце (зараз Сук-Арас у Алжыры). Першую адукацыю атрымаў ад хрысціянкі-маці, аднак яго бацька быў паганцам. У моладзі Аўгусцін быў цалкам свецкім чалавекам, шукаў асалодаў, захапляўся лацінскай літаратурай. Скончыўшы школу ў Тагасце накіраваўся ў бліжэйшы культурны цэнтр — Мадаўру. Увосень 370 накіраваўся на трохгадовае навучанне рыторыцы ў Карфаген.

Прага да чагосьці вышэйшага абудзілася ў ім толькі пасля чытання «Hortensius» Цыцэрона. Ён зацікавіўся філасофіяй, пачаў чытаць Біблію, далучыўся да папулярнай тады секты маніхеяў, з якім заставаўся разам каля 10 гадоў, але не знайшоўшы нідзе задавальнення, амаль зняверыўся і толькі знаёмства з платанічнай і неаплатанічнай філасофіяй дапамагло яму знайсці выйсце для сябе. У той самы час выкладаў рыторыку спачатку ў Тагасце, а пасля ў Карфагене. У «Споведзі» Аўгусцін падрабязна спыніўся на 9 гадах, змарнаваных ім на «шалупінне» маніхейства. У 383 нават духоўны маніхейскі лідар Фаўст не даў рады адказаць на яго пытанні.

Тады ж, у 383 А. ён выправіўся з Афрыкі ў Рым, каб знайсці настаўніцкую працу ў Рыме, але ўжо ў 384 атрымаў працу настаўнікам красамоўства ў Медыялане (Мілане). Тут, дзякуючы мясцоваму біскупу Амвросію, бліжэй пазнаёміўся з хрысціянствам, і гэтая акалічнасць, разам з чытаннем пасланняў апостала Паўла, зрабілі радыкальную перамену ў яго ладзе думак і жыцця. Гэтай падзеі Каталіцкая царква прысвяціла нават асобная свята (3 мая).

Прачытаўшы некаторыя трактаты Плоціна на лаціне, Аўгусцін азнаёміўся з неаплатанізмам, які прадстаўляў Бога як нематэрыяльнае трансцэндэнтнае Быццё. Наведаўшы прапаведзі Амвросія Медыяланскага, Аўгусцін зразумеў рацыянальную перакананасць ранняга хрысціянства. Паводле падання аднойчы ў садзе Аўгусцін пачуў голас дзіцяці, які казаў яму наўгад адкрыць пасланні апостала Паўла, дзе яму патрапілася Пасланне да рымлянаў. Пасля таго ён, разам з маці, братам, абодвума стрыечнымі братамі, сябрам Аліпіем і двумя вучнямі, аддаліўся на колькі месяцаў у Касыцыяк, на вілу аднаго з сяброў. На ўзор цыцэронавых «Тускуланскіх гутарак», Аўгусцін склаў некалькі філасофскіх дыялогаў.

На Вялікдзень 387 Аўгусцін разам з сваім сынам прыняў хрышчэнне ад Амвросія. Пасля вярнуўся ў Афрыку, папярэдне прадаўшы ўсю сваю маёмасць і амаль цалкам раздаўшы ўсё бедным. Пэўны час прабавіў у строгай самоце кіраўніком духовай грамады і ў 391, уступіўшы ў духовае званне з санам прэсвітэра, заняўся дзейнасцю прапаведніка і ў 395 быў пасвечаны ў біскупы ў Гіпоне.

Аўгусцін памёр 28 жніўня 430, падчас першай асады Гіпона вандаламі.

Пасля некалькіх перапахаванняў рэшткі Аўгусціна ў 1842 зноў вернутыя ў Алжыр і захоўваюцца ля помніка Аўгусціна на развалінах Гіпона.

Палітычныя погляды

Аўгусцін даводзіў перавагу духовай улады над свецкай. Дзяржава патрэбная з-за сілы грэхападзення чалавека і няздольнасці самастойна выйсці на шлях веры. Успрыняўшы вучэнне Аўгусціна, царква абвясціла сябе зямной часткай Божага горада, і пазіцыянавала сябе як вярхоўнага арбітра ў зямных справах.

Аўгусцін рэзка супрацьпастаўляў царкву і дзяржаву. Сваім меркаваннем пра тое, што «горад зямны», гэта значыць дзяржаўнасць, звязаны з царствам д'ябла, ён паклаў пачатак многім сярэдневечным ерасям. Але адначасова ён абмяркоўваў ідэю абнаўлення «горада зямнога» ў рэчышчы хрысціянскай цноты: усе формы кіравання павінны паважаць Бога і чалавека.

Творы

Самыя вядомыя творы:

• De civitate Dei (Пра горад Божы)
• Confessiones (Споведзь), духовая біяграфія
• De Trinitate (Пра Троіцу)
• De libero arbitrio (Аб свабоднай волі)
• Retractationes (Перагляды).

Зноскі

1. Αυγουστίνος, Άγιος // Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Πρόσωπα, Έργα, Ρεύµατα, Όροι — Αθήνα: 2007. — С. 215. — ISBN 978-960-16-2237-8
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131401229"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1524"></a>
2. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 20 ліпеня 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
3. Pas L. v. Genealogics — 2003.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>
4. zespół autorów Інтэрнэт-энцыклапедыя PWN
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4041526"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1690980"></a>
5. http://www.augustinus.it/vita/possidio.htm

Літаратура

• Troeltsch Е. Augustin, die Christliche Antike und das Mittelalter. Münch.— В., 1915
• Cayré F. Initiation a la philosophie de S. Augustin. P., 1947
• Gilson É. Introduction à l'étude de Saint Augustin. P., 1949
• Jaspers К. Platon. Augustin. Kant. Drei Grander des Philosophierens. Münch., 1967
• Flasch K. Augustin: Einführung in sein Denken. Stuttg., 1980
• Клот, «Der heil. Kirchenlehrer Augustin» (2 т., Ахен, 1840);
• Біндэман, «Der heilige Augustin» (Берл., 1844);
• Пужула, «Vie de St. Augustin» (2 выд., 2 т., Парыж, 1852; у ням. пер. Гуртэра, 2 т., Шафг., 1847);
• Дорнар, «Augustin, sein theologisches System und seine religionsphilos. Anschauung» (Berlin, 1873).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аўгусцін Аўрэлій
• Збор сачыненняў А. Аўгусціна (латынь)
• Лацінскія тэксты найважнейшых сачыненняў
• S. Aurelii Augustini opera omnia: Patrologiae Latinae elenchus
• Аўгусцін Аўрэлій // Каталіцкая энцыклапедыя