Azərbaycanca
Türkçe
Бапты́зм (паводле грэч. Βάπτισμα — хрышчэнне) — хрысціянская дэнамінацыя ў пратэстанцтве, засяроджаны на індывідуалізме ў дачыненні да Бога і надзвычайнай ролі Свяшчэннага Пісання. Збавенне паводле баптыстаў недасягальнае ўласнымі ўчынкамі, адно толькі праз асабістую веру ў збаўчую ахвяру Ісуса Хрыста дзеля выкуплення грахоў . Баптысты здзяйсняюць хрышчэнне выключна над тымі, хто свядома выражае за грахі і вызнае веру ў Хрыста. Акцэнтуючы аўтаномію асобных збораў, ёсць таксама прыхільнікамі аддзялення царквы ад дзяржавы.
Большасць баптыстаў прадстаўляе , хоць існуюць нешматлікія баптысцкія дэнамінацыі, якія належаць да ліберальнага напрамку пратэстанцтва. Баптысцкія цэрквы могуць адрознівацца ў стаўленні да пэўных пытанняў: прадвызначэнне альбо свабода волі, канчатковасць альбо мажлівасць страты збавення, адносіны да тэорыі эвалюцыі.
У практыцы царкоўнага жыцця баптысты прытрымліваюцца прынцыпу , а таксама самастойнасці і незалежнасці кожнай асобнай царкоўнай суполкі (). (пастар) суполкі не мае абсалютнай улады, найбольш істотныя пытанні вырашаюць на царкоўных радах, агульных сходах вернікаў. Набажэнствы складаюцца з казаняў, спеваў у суправаджэнні інструментальнай музыкі, імправізаваных малітваў (уласнымі словамі), чытання духоўных паэм і вершаў.
Гісторыя
Карані баптызму палягаюць у руху абуджэння ў хрысціянскай царкве, які меў за мэту вяртанне да правілаў Свяшчэннага Пісання. Першыя анабаптысты адмаўлялі хрышчэнне дзяцей, пакуль тыя самі не змогуць абраць сабе хросных бацькоў. Хрышчэнне праз пагружэнне ў ваду практыкавалася «Асобнымі баптыстамі» ў Англіі, якія сваёй назвай сведчылі, што збаўлены будуць толькі некаторыя (асобныя) людзі. Нягледзячы на адносную свабоду вызнання, іхнія зборы развіваліся параўнальна марудна. Толькі метадысцкае абуджэнне дадало дынамікі развіццю баптысцкіх суполак як у Старым, так і ў Новым свеце.
Першыя баптысты былі англічанінамі-кангрэгацыяналістамі, якія праз рэлігійны пераслед эмігравалі з Англіі ў Нідэрланды. Першая суполка была заснавана ў 1609 годзе ў Амстэрдаме групай англійскіх пурытанаў на чале з , якая пад уплывам (умераных анабаптыстаў) прыняла дактрыну, якая адрынала хрышчэнне немаўлят. Аднак неўзабаве збор быў вымушаны спыніць існаванне з прычыны пераследу. У 1612 годзе, калі ў Англіі паўстала хваля рэлігійных пераследаў, частка амстэрдамскіх баптыстаў вярнулася на бацькаўшчыну — але ўжо без заснавальніка баптызму — і заснавала ў Лондане першую баптысцкую суполку. Менавіта ў Англіі цалкам сфарміраваліся веравучэнне і дагматы, і тут англічане пачалі называць сябе баптыстамі.
Зарадзіўшыся ў Еўропе, найбольшага развітку баптысцкі рух дасягнуў у Паўночнай Амерыцы. Аснову першых баптысцкіх суполак склалі выгнаннікі з пурытанскіх калоній, якіх пераследвалі за выказванне поглядаў пра неабходнасць аддзялення царквы ад дзяржавы і адмову ад хрышчэння дзяцей. У 1638 годзе група такіх вернікаў на чале з перасяленцам Роджэрам Уільямсам заснавала новую калонію Род-Айленд, дзе афіцыйна была абвешчана свабода веравызнання, а ў гарадах Провідэнс і заснаваны першыя баптысцкія цэрквы Пасля здабыцця рэлігійнай свабоды баптысты разгарнулі актыўную місіянерскую дзейнасць, якая ахоплівала, акрамя белых каланістаў, індзейцаў і чарнаскурае насельніцтва краіны. Сярод апошніх дадзенае спавяданне атрымала шырокі распаўсюджванне, у выніку чаго да цяперашняга часу ў ЗША існуе некалькі .
У баптызм практычна не меў распаўсюджванню да першай паловы XIX стагоддзя. Дзякуючы высілкам брытанскіх і амерыканскіх місіянераў у 20—30-я гады XIX стагоддзя баптысцкія суполкі былі заснаваны ў Францыі і Германіі. Надалей, дзякуючы актыўнай місіянерскай палітыцы нямецкіх баптыстаў, у прыватнасці пастара , Германія стала цэнтрам распаўсюджванню баптысцкага вучэння ў краінах Скандынавіі і іншых дзяржавах Еўропы.
У 1905 на першым Сусветным сходзе баптыстаў у Лондане быў заснаваны , які станам на 2007 налічваў больш за 170 тысяч збораў і 36 мільёнаў членаў. Варта зазначыць,што ў саюз не ўваходзіць вялікая колькасць , не згодных з умеранай тэалогіяй і Альянсу. Таксама ў большасці баптысцкіх цэркваў сябрамі суполкі можна стаць толькі па дасягненні паўналецця. Такім чынам, дзеці з баптысцкіх сем'яў не ўлічаны ў статыстыцы.
Назва
Слова «баптыст» паходзіць ад грэчаскага слова «баптыза» і азначае сабой хрышчэнне (літаральна — «пагружэнне»). Баптысты практыкуюць хрышчэнне дарослых праз поўнае пагружэнне ў ваду. Ідэя зараджэння хрысціян-баптыстаў звязана з евангельскім вучэннем пра хрышчэнне.
Сімвал веры
- Аўтарытэт Пісання — Свяшчэннае Пісанне з'яўляецца адзінай бясспрэчнай крыніцай ведаў пра Бога і Ягоных пастановах, датычных чалавека.
- Трыадзінства Бога — Бог ёсць Творцам і Панам Стварэння, які аб'явіўся ў трох дасканалых асобах: як Айцец, Сын і Дух Святы. Адно Яму належыць чэсць і ўзнясенне хвалы. Таму баптысты не шануюць Дзеву Марыю, хоць і лічаць яе надзвычайнай асобай, абранай Богам дзеля нараджэння Ісуса, і таму годнай павагі і пераймання ў яе даверы Ісусу Хрысту.
- Збаўленне ласкаю праз веру — грэшны па прыродзе чалавек не ў стане зрабіць нічога, што дазволіць яму займець прызнанне Бога, аднак ведаючы, што добры Бог злітаваўся з людзей і прабачыў ім іх грахоўнае адступства і амаральнасць, даў магчымасць пачатку новага жыцця з забытым мінулым. Гэта стала магчымым дзякуючы таму, што Ісус Хрыстос, Адзінародны Сын Божы, памершы на крыжы, панёс пакаранне, якое вісела на кожным з нас паводле Боскага парадку рэчаў — ў такім чынам дараваў нам жыццё вечнае, як і перамененае жыццё на зямлі.
- Хрышчэнне на вызнанне веры — згодна з Боскай рэкамендацыяй і парадкам, які ўстанавіў Ісус Хрыстос, баптысты прымаюць хрышчэнне толькі на асабістым вызнанні веры ў збаўленне, якое атрымалі з рук Хрыста. Хрышчэнне з'яўляецца вонкавым, публічным сведчаннем таго, што прымае чалавек. Гэта не сакрамент у значэнні тварэння новай духоўнай рэальнасці, але неабходнае наступства скарэння перад Богам і прызнання Яго сваім Госпадам і Збаўца, а таксама сімвал далучэння да Царквы.
- Вячэра Гасподняя — абрад, устаноўлены Ісусам Хрыстом у памяць Яго мукаў і смерці. Падчас Вячэры ахрышчаныя вернікі ўжываюць хлеб і віно, якія ёсць сімваламі Цела і Крыві Гасподняй. Праз Вячэру яе ўдзельнікі сцвярджаюць смерць Хрыста і яго паўторны прыход.
- Новае жыццё прах Духа Святога — Біблія дае абяцанне, што з моманту шчырага паяднання з Богам пачынаецца новае жыццё (што яна называе новым нараджэннем), у якім Бог не пакідае людзей сам-насам у канфрантацыі з жыццём, але сам Дух Святы навучае іх, падтрымлівае, прыстасоўвае і робіць так, каб усе былі ў стане жыць паводле Боскіх стандартаў, не вяртаючыся болей да былога жыцця, якога Бог не ўхваляе і таму вызваляе ад яго сваіх вернікаў.
- Моц і дары Духа Святога — паколькі Дух Святы ў дні Пяцідзясятніцы надзяліў Царкву Боскай моцай і духоўнымі дарамі, неабходнымі для выканання прызначанай ёй задачы, таксама і цяпер нядзяляе сваю Царкву разнастайнымі духоўнымі дарамі.
- Збавенне не праз Царкву, а праз Хрыста — ані Царква хрысціян-баптыстаў, ані хто іншы не з'яўляецца адзіным выключным пасярэднікам збавення, паколькі ім ёсць толькі Ісус Хрыстос — адзіны Пасярэднік паміж чалавекам і Богам.
- Свабода сумлення для кожнага чалавека — вера — гэта справа свядомага выбару, таму нікога нельга прымушаць да рэлігійнага вызначэння.
Гл. таксама
Крыніцы
- Я. Винс. Наши баптистские принципы.
- Por. K. Bednarczyk, Baptyści, w: W. Hryniewicz, J.S. Gajka, S.J. Kozy (red.), Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, Lublin 1996, s. 188—192
- Robert G. Torbet. «A History of the Baptists». Chicago — Los Angeles: The Judson Press, 1952.
- Н. Ревуненкова. «Протестантизм». изд-во «Питер», 2007
Спасылкі
 | Баптызм на Вікісховішчы |
|---|
- Сусветны баптысцкі альянс
- Еўрапейская баптысцкая федэрацыя
- Саюз евангельскіх хрысціян-баптыстаў Беларусі (руск.)
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Bapty zm pavodle grech Baptisma hryshchenne hrysciyanskaya denaminacyya y pratestanctve zasyarodzhany na indyvidualizme y dachynenni da Boga i nadzvychajnaj roli Svyashchennaga Pisannya Zbavenne pavodle baptystay nedasyagalnae ylasnymi ychynkami adno tolki praz asabistuyu veru y zbaychuyu ahvyaru Isusa Hrysta dzelya vykuplennya grahoy Baptysty zdzyajsnyayuc hryshchenne vyklyuchna nad tymi hto svyadoma vyrazhae za grahi i vyznae veru y Hrysta Akcentuyuchy aytanomiyu asobnyh zboray yosc taksama pryhilnikami addzyalennya carkvy ad dzyarzhavy evangelskih hrysciyan baptystay u Malechy Bresckaya voblasc Bolshasc baptystay pradstaylyae hoc isnuyuc neshmatlikiya baptysckiya denaminacyi yakiya nalezhac da liberalnaga napramku pratestanctva Baptysckiya cerkvy moguc adroznivacca y staylenni da peynyh pytannyay pradvyznachenne albo svaboda voli kanchatkovasc albo mazhlivasc straty zbavennya adnosiny da teoryi evalyucyi U praktycy carkoynaga zhyccya baptysty prytrymlivayucca pryncypu a taksama samastojnasci i nezalezhnasci kozhnaj asobnaj carkoynaj supolki pastar supolki ne mae absalyutnaj ulady najbolsh istotnyya pytanni vyrashayuc na carkoynyh radah agulnyh shodah vernikay Nabazhenstvy skladayucca z kazanyay spevay u supravadzhenni instrumentalnaj muzyki impravizavanyh malitvay ulasnymi slovami chytannya duhoynyh paem i vershay GistoryyaKarani baptyzmu palyagayuc u ruhu abudzhennya y hrysciyanskaj carkve yaki mey za metu vyartanne da pravilay Svyashchennaga Pisannya Pershyya anabaptysty admaylyali hryshchenne dzyacej pakul tyya sami ne zmoguc abrac sabe hrosnyh backoy Hryshchenne praz pagruzhenne y vadu praktykavalasya Asobnymi baptystami y Anglii yakiya svayoj nazvaj svedchyli shto zbayleny buduc tolki nekatoryya asobnyya lyudzi Nyagledzyachy na adnosnuyu svabodu vyznannya ihniya zbory razvivalisya paraynalna marudna Tolki metadysckae abudzhenne dadalo dynamiki razviccyu baptysckih supolak yak u Starym tak i y Novym svece Pershyya baptysty byli anglichaninami kangregacyyanalistami yakiya praz religijny perasled emigravali z Anglii y Niderlandy Pershaya supolka byla zasnavana y 1609 godze y Amsterdame grupaj anglijskih purytanay na chale z yakaya pad uplyvam umeranyh anabaptystay prynyala daktrynu yakaya adrynala hryshchenne nemaylyat Adnak neyzabave zbor byy vymushany spynic isnavanne z prychyny perasledu U 1612 godze kali y Anglii paystala hvalya religijnyh perasleday chastka amsterdamskih baptystay vyarnulasya na backayshchynu ale yzho bez zasnavalnika baptyzmu i zasnavala y Londane pershuyu baptysckuyu supolku Menavita y Anglii calkam sfarmiravalisya veravuchenne i dagmaty i tut anglichane pachali nazyvac syabe baptystami Zaradziyshysya y Eyrope najbolshaga razvitku baptyscki ruh dasyagnuy u Paynochnaj Amerycy Asnovu pershyh baptysckih supolak sklali vygnanniki z purytanskih kalonij yakih perasledvali za vykazvanne poglyaday pra neabhodnasc addzyalennya carkvy ad dzyarzhavy i admovu ad hryshchennya dzyacej U 1638 godze grupa takih vernikay na chale z perasyalencam Rodzheram Uilyamsam zasnavala novuyu kaloniyu Rod Ajlend dze aficyjna byla abveshchana svaboda veravyznannya a y garadah Providens i zasnavany pershyya baptysckiya cerkvy Paslya zdabyccya religijnaj svabody baptysty razgarnuli aktyynuyu misiyanerskuyu dzejnasc yakaya ahoplivala akramya belyh kalanistay indzejcay i charnaskurae naselnictva krainy Syarod aposhnih dadzenae spavyadanne atrymala shyroki raspaysyudzhvanne u vyniku chago da cyaperashnyaga chasu y ZShA isnue nekalki U baptyzm praktychna ne mey raspaysyudzhvannyu da pershaj palovy XIX stagoddzya Dzyakuyuchy vysilkam brytanskih i amerykanskih misiyaneray u 20 30 ya gady XIX stagoddzya baptysckiya supolki byli zasnavany y Francyi i Germanii Nadalej dzyakuyuchy aktyynaj misiyanerskaj palitycy nyameckih baptystay u pryvatnasci pastara Germaniya stala centram raspaysyudzhvannyu baptysckaga vuchennya y krainah Skandynavii i inshyh dzyarzhavah Eyropy U 1905 na pershym Susvetnym shodze baptystay u Londane byy zasnavany yaki stanam na 2007 nalichvay bolsh za 170 tysyach zboray i 36 milyonay chlenay Varta zaznachyc shto y sayuz ne yvahodzic vyalikaya kolkasc ne zgodnyh z umeranaj tealogiyaj i Alyansu Taksama y bolshasci baptysckih cerkvay syabrami supolki mozhna stac tolki pa dasyagnenni paynaleccya Takim chynam dzeci z baptysckih sem yay ne ylichany y statystycy NazvaSlova baptyst pahodzic ad grechaskaga slova baptyza i aznachae saboj hryshchenne litaralna pagruzhenne Baptysty praktykuyuc hryshchenne daroslyh praz poynae pagruzhenne y vadu Ideya zaradzhennya hrysciyan baptystay zvyazana z evangelskim vuchennem pra hryshchenne Simval veryBaptyscki dom malitvy y Dundaze Latviya Aytarytet Pisannya Svyashchennae Pisanne z yaylyaecca adzinaj byassprechnaj krynicaj veday pra Boga i Yagonyh pastanovah datychnyh chalaveka Tryadzinstva Boga Bog yosc Tvorcam i Panam Stvarennya yaki ab yaviysya y troh daskanalyh asobah yak Ajcec Syn i Duh Svyaty Adno Yamu nalezhyc chesc i yznyasenne hvaly Tamu baptysty ne shanuyuc Dzevu Maryyu hoc i lichac yae nadzvychajnaj asobaj abranaj Bogam dzelya naradzhennya Isusa i tamu godnaj pavagi i perajmannya y yae davery Isusu Hrystu Zbaylenne laskayu praz veru greshny pa pryrodze chalavek ne y stane zrabic nichoga shto dazvolic yamu zajmec pryznanne Boga adnak vedayuchy shto dobry Bog zlitavaysya z lyudzej i prabachyy im ih grahoynae adstupstva i amaralnasc day magchymasc pachatku novaga zhyccya z zabytym minulym Geta stala magchymym dzyakuyuchy tamu shto Isus Hrystos Adzinarodny Syn Bozhy pamershy na kryzhy panyos pakaranne yakoe visela na kozhnym z nas pavodle Boskaga paradku rechay y takim chynam daravay nam zhyccyo vechnae yak i peramenenae zhyccyo na zyamli Hryshchenne na vyznanne very zgodna z Boskaj rekamendacyyaj i paradkam yaki ystanaviy Isus Hrystos baptysty prymayuc hryshchenne tolki na asabistym vyznanni very y zbaylenne yakoe atrymali z ruk Hrysta Hryshchenne z yaylyaecca vonkavym publichnym svedchannem tago shto prymae chalavek Geta ne sakrament u znachenni tvarennya novaj duhoynaj realnasci ale neabhodnae nastupstva skarennya perad Bogam i pryznannya Yago svaim Gospadam i Zbayca a taksama simval daluchennya da Carkvy Vyachera Gaspodnyaya abrad ustanoyleny Isusam Hrystom u pamyac Yago mukay i smerci Padchas Vyachery ahryshchanyya verniki yzhyvayuc hleb i vino yakiya yosc simvalami Cela i Kryvi Gaspodnyaj Praz Vyacheru yae ydzelniki scvyardzhayuc smerc Hrysta i yago paytorny pryhod Novae zhyccyo prah Duha Svyatoga Bibliya dae abyacanne shto z momantu shchyraga payadnannya z Bogam pachynaecca novae zhyccyo shto yana nazyvae novym naradzhennem u yakim Bog ne pakidae lyudzej sam nasam u kanfrantacyi z zhyccyom ale sam Duh Svyaty navuchae ih padtrymlivae prystasoyvae i robic tak kab use byli y stane zhyc pavodle Boskih standartay ne vyartayuchysya bolej da byloga zhyccya yakoga Bog ne yhvalyae i tamu vyzvalyae ad yago svaih vernikay Moc i dary Duha Svyatoga pakolki Duh Svyaty y dni Pyacidzyasyatnicy nadzyaliy Carkvu Boskaj mocaj i duhoynymi darami neabhodnymi dlya vykanannya pryznachanaj yoj zadachy taksama i cyaper nyadzyalyae svayu Carkvu raznastajnymi duhoynymi darami Zbavenne ne praz Carkvu a praz Hrysta ani Carkva hrysciyan baptystay ani hto inshy ne z yaylyaecca adzinym vyklyuchnym pasyarednikam zbavennya pakolki im yosc tolki Isus Hrystos adziny Pasyarednik pamizh chalavekam i Bogam Svaboda sumlennya dlya kozhnaga chalaveka vera geta sprava svyadomaga vybaru tamu nikoga nelga prymushac da religijnaga vyznachennya Gl taksamaAnabaptyzmKrynicyYa Vins Nashi baptistskie principy Por K Bednarczyk Baptysci w W Hryniewicz J S Gajka S J Kozy red Ku chrzescijanstwu jutra Wprowadzenie do ekumenizmu Lublin 1996 s 188 192 Robert G Torbet A History of the Baptists Chicago Los Angeles The Judson Press 1952 N Revunenkova Protestantizm izd vo Piter 2007SpasylkiBaptyzm na VikishovishchySusvetny baptyscki alyans Eyrapejskaya baptysckaya federacyya Sayuz evangelskih hrysciyan baptystay Belarusi rusk