Велікаму чанік грэч μεγαλόμαρτυρ лац magnus martyr даслоўна можна перакласці як знатныя сведкі адзін з найбольш старажыт

Велікаму́чанік (грэч. μεγαλόμαρτυρ, лац.: magnus martyr — даслоўна можна перакласці як «знатныя сведкі») — адзін з найбольш старажытных лікаў святых (нароўні з мучанікамі), якія шануюцца .

Гісторыя

Вылучэнне падчас фарміравання агульнацаркоўнага шанавання мучанікаў асобнай катэгорыі велікамучанікаў адбылося ў выніку ўсталявання ім як асобам знатнага паходжання асабліва ўрачыстых . Культ асаблівага шанавання велікамучанікаў спарадзіў узнікненне звязаных з імі народных павер'яў і шматлікіх легенд, якія ўвайшлі ў іх агіяграфію. Так, напрыклад, існуюць шматлікія версіі жыція і цудаў Георгія Пераможца, што ўжо ў канцы V стагоддзя прывяло да таго, што Рымскі Папа Геласій у сваім дэкрэце забараняе апакрыфічныя «Акты мучаніцтва святога Георгія» як ератычную фальсіфікацыю і адносіць Георгія да святых, якія больш вядомыя Богу, чым людзям.

Канчаткова падзел святых па ліках святасці сфарміраваўся толькі ў VII—VIII стст. К таму часу разуменне эпітэта «велікамучанік» на праваслаўным Усходзе трансфарміравалася: ён стаў успрымацца як знак асабліва цяжкіх мук (напр., Іаан Сачаўскі, які пацярпеў у XIV стагоддзі.). Аднак некаторыя памесныя цэрквы (у прыватнасці, Грузінская, Сербская) захавалі эпітэт «велікамучанікі» менавіта за знатнымі асобамі.

«Рудыменты» першапачатковага разумення тэрміна захаваліся ў раннехрысціянскай літаратуры (напрыклад, свяціцель Іаан Залатавуст у пахвальным слове называе велікамучаніцай антыяхійскую святую , дачку імператара Траяна), якая ў сучасным праваслаўным царкоўным календары называецца мучаніцай.

У сучаснай праваслаўнай свядомасці паняцце «велікамучанік» звязваецца з асабліва цяжкімі і працяглымі (у параўнанні з «проста» мучанікамі) мукамі, якія святы пацярпеў за веру.

Велікамучанікі ў календары Рускай Праваслаўнай Царквы

I стагоддзе

(† канец I — пачатак II стагоддзяў)

II стагоддзе

(† 118)

III стагоддзе

(† 252)
(на Захадзе ) († 275)
(† 288)
(† 290)
(† III стагоддзе)

III—IV стагоддзе

(† III—IV стагоддзе)

IV стагоддзе

Георгій Пераможац († 303)
(† 303)
(† 304)
(† 304)
Панцеляймон († каля 305)
Кацярына Александрыйская († 305)
Феадор Тыран († 306)
Варвара Іліёпальская († 306)
Феадор Стратылат († 320)
(† 362)
(† 372)

V стагоддзе

(† 421)

XIV стагоддзе

(† каля 1330—1340)

XVII стагоддзе

(† 1624)

XVIII стагоддзе

(† 1795)

Зноскі

Великомученик(недаступная спасылка)
Георгий, святой // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Официальный календарь Русской Православной Церкви. Святой великомученик Иоанн Новый, Сочавский Архівавана 4 сакавіка 2016.
Игум. Андроник (Трубачёв). Великомученики // Православная энциклопедия. — М.: Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2004. — Т. VII. — С. 515-516. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-010-2.
Официальный календарь Русской Православной Церкви. Святая мученица Дросида Архівавана 4 сакавіка 2016.
Великомученик и великомученица // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Літаратура

Великомученик и великомученица // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

[1] Великомученик(недаступная спасылка)

[2] Георгий, святой // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

[3] Официальный календарь Русской Православной Церкви. Святой великомученик Иоанн Новый, Сочавский Архівавана 4 сакавіка 2016.

[ПЭ-4] Игум. Андроник (Трубачёв). Великомученики // Православная энциклопедия. — М.: Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2004. — Т. VII. — С. 515-516. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-010-2.

[5] Официальный календарь Русской Православной Церкви. Святая мученица Дросида Архівавана 4 сакавіка 2016.

[6] Великомученик и великомученица // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.