Кірылічны алфавіт | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||||
Кірыліца | |||||||
А | Б | В | Г | Ґ | Д | Ђ | |
Е | (Ѐ) | Ё | Є | Ж | З | ||
Ѕ | И | (Ѝ) | І | Ї | Й | Ј | |
К | Л | Љ | М | Н | Њ | О | |
П | Р | С | Т | Ћ | У | ||
Ў | Ф | Ц | Ш | ||||
Щ | Ъ | Ы | Ь | Э | Ю | Я | |
Гістарычныя літары | |||||||
(Ҁ) | (Ѹ) | Ѡ | () | (Ѻ) | Ѣ | ||
Ꙉ | Ѧ | Ѫ | Ѩ | Ѭ | |||
Ѯ | Ѱ | () | Ꚉ | ||||
Літары неславянскіх моў | |||||||
Ғ | |||||||
Ҕ | Ӂ | Җ | |||||
Ӹ | |||||||
Заўвага. Знакі у дужках не маюць статусу (самастойных) літар. |
Й й (І нескладовае) — літара большасці славянскіх кірылічных алфавітаў (10-я ў балгарскім, 11-я ў беларускім і рускім, 14-я ва ўкраінскім. У сербскім і македонскім адсутнічае, замест яе ўжываецца літара Ј). Літара Й уваходзіць таксама ў кірылічныя пісьменнасці многіх неславянскіх моў.
Літара Й пазначае нескладовы галосны гук [i̯] і блізкі да яго звонкі зычны [j]. Ва ўкраінскай і балгарскай мовах спалучэнне йо выкарыстоўваецца ў пачатку слоў і пасля галосных замест адсутнай у іх літары Ё.
Пры увядзенні грамадзянскага шрыфту ў 1707—1711 гадах былі скасаваны ўсе надрадковыя знакі, і асобы знак Й знік. Ён быў адноўлены ў 1735 годзе (часта гэту дату лічаць датай узнікнення літары Й), але фармальна асобнай літарай не лічыўся: не ўключаўся ў пералік літар азбукі, не меў парадкавага нумара, у слоўніках аб’ядноўваўся з И і падобн. Афіцыйна літарай алфавіта Й стала толькі ў XX стагоддзі, хоць нейкае «ўшчамленне ў правах» захоўваецца дагэтуль: калі пункты пералічэння чаго-небудзь пазначаюцца беларускімі літарамі, то й (як і ў, ы, ь), пры гэтым прапускаецца.
У XVIII—XIX стагоддзях на ўзор рускага грамадзянскага шрыфту літара Й увайшла ў грамадзянскія шрыфты балгарскай, украінскай і беларускай моў. Да сярэдзіны XIX стагоддзя літара Й выкарыстоўвалася і ў сербскай пісьменнасці, але затым была заменена лацінападобнай літарай Ј, якая была перанята і македонскай пісьменнасцю.
Зноскі
- Беларуская мова: Энцыклапедыя / Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: БелЭн, 1994.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Kirylichny alfavitKirylicaA B V G G D ЂE Ѐ Yo Ye Zh ZЅ I Ѝ I Yi J ЈK L Љ M N Њ OP R S T Ћ UЎ F C ShSh Y E Yu YaGistarychnyya litary Ҁ Ѹ Ѡ Ѻ ѢꙈ Ѧ Ѫ Ѩ ѬѮ Ѱ ꚈLitary neslavyanskih moyҒҔ Ӂ ҖӸZayvaga Znaki u duzhkah ne mayuc statusu samastojnyh litar J j I neskladovae litara bolshasci slavyanskih kirylichnyh alfavitay 10 ya y balgarskim 11 ya y belaruskim i ruskim 14 ya va ykrainskim U serbskim i makedonskim adsutnichae zamest yae yzhyvaecca litara Ј Litara J uvahodzic taksama y kirylichnyya pismennasci mnogih neslavyanskih moy Litara J paznachae neskladovy galosny guk i i blizki da yago zvonki zychny j Va ykrainskaj i balgarskaj movah spaluchenne jo vykarystoyvaecca y pachatku sloy i paslya galosnyh zamest adsutnaj u ih litary Yo Pry uvyadzenni gramadzyanskaga shryftu y 1707 1711 gadah byli skasavany yse nadradkovyya znaki i asoby znak J znik Yon byy adnoyleny y 1735 godze chasta getu datu lichac dataj uzniknennya litary J ale farmalna asobnaj litaraj ne lichyysya ne yklyuchaysya y peralik litar azbuki ne mey paradkavaga numara u sloynikah ab yadnoyvaysya z I i padobn Aficyjna litaraj alfavita J stala tolki y XX stagoddzi hoc nejkae yshchamlenne y pravah zahoyvaecca dagetul kali punkty peralichennya chago nebudz paznachayucca belaruskimi litarami to j yak i y y pry getym prapuskaecca U XVIII XIX stagoddzyah na yzor ruskaga gramadzyanskaga shryftu litara J uvajshla y gramadzyanskiya shryfty balgarskaj ukrainskaj i belaruskaj moy Da syaredziny XIX stagoddzya litara J vykarystoyvalasya i y serbskaj pismennasci ale zatym byla zamenena lacinapadobnaj litaraj Ј yakaya byla peranyata i makedonskaj pismennascyu ZnoskiBelaruskaya mova Encyklapedyya Pad red A Ya Mihnevicha Mn BelEn 1994