Сістэма каардынат (слова Каардынат паходзіць ад лац.: co + ordinatus, сумесна падпарадкаваны) — комплекс вызначэнняў, які ажыццяўляе метад каардынат, г.зн. спосаб вызначаць палажэнне кропкі або цела з дапамогай лічбаў або іншых сімвалаў. Сукупнасць лічбаў, якія вызначаюць палажэнне канкрэтнай кропкі, называецца каардынатамі гэтай кропкі.
- у матэматыцы каардынаты — сукупнасць лічбаў, супастаўленых кропкам мнагастайнасці ў карце пэўнага атласа.

- у элементарнай геаметрыі каардынаты — велічыні, якія вызначаюць палажэнне кропкі на плоскасці і ў прасторы. На плоскасці палажэнне кропкі часцей за ўсё вызначаецца адлегласцю ад дзвюх прамых (каардынаты восяў), якія перасякаюцца ў адной кропцы (пачатку каардынат) пад прамым вуглом; адна з каардынат называецца ардынатай, іншая — абсцысай. У прасторы паводле сістэмы Дэкарта палажэнне кропкі вызначаецца адлегласцямі ад трох плоскасцяў каардынат, якія перасякаюцца ў адной кропцы пад прамымі вугламі адзін да аднаго, альбо сферычнымі каардынатамі, дзе пачатак каардынат знаходзіцца ў цэнтры сфэры.

- у геаграфіі каардынаты — шырата, даўгата і вышыня над вядомым агульным узроўнем (напрыклад, акіяну). Гл. артыкул геаграфічныя каардынаты.
- у астраноміі каардынаты — велічыні, з дапамогай якіх вызначаецца палажэнне зоркі, напрыклад, і .
- Нябесныя каардынаты — лічбы, з дапамогай якіх вызначаюць палажэнне свяціл і дапаможных кропак на нябеснай сферы. У астраноміі выкарыстоўваюцца розныя сістэмы нябесных каардынат. Кожная з іх па сутнасці ўяўляе сабой сістэму палярных каардынат на сферы з адпаведным чынам абраным полюсам. Сістэму нябесных каардынат задаюць вялікім кругам нябеснае сферы (альбо яго полюсам, які ляжыць за 90° ад любой кропкі гэтага круга) з указаннем на ім пачатковай кропкі адліку адной з каардынат. У залежнасці ад выбару гэтага круга сістэмы нябесных каардынат называлася гарызантальнай, экватарыяльнай, экліптычнай і галактычнай.
Найбольш выкарыстоўваемая сістэма каардынат — прамавугольная сістэма каардынат (таксама вядомая як дэкартава сістэма каардынат).
Каардынаты на плоскасці і ў прасторы можна ўводзіць бясконцай колькасцю розных спосабаў. Рашаючы тую ці іншую матэматычную альбо фізічную задачу метадам каардынат, можна выкарыстоўваць розныя каардынатныя сістэмы, абіраючы тую з іх, у якой задача рашаецца прасцей альбо зручней у дадзеным канкрэтным выпадку. Вядомым абагульненнем сістэмы каарданыт з'яўляюцца сістэмы адліку і сістэмы рэферэнцыі.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Sistema kaardynat slova Kaardynat pahodzic ad lac co ordinatus sumesna padparadkavany kompleks vyznachennyay yaki azhyccyaylyae metad kaardynat g zn sposab vyznachac palazhenne kropki abo cela z dapamogaj lichbay abo inshyh simvalay Sukupnasc lichbay yakiya vyznachayuc palazhenne kankretnaj kropki nazyvaecca kaardynatami getaj kropki u matematycy kaardynaty sukupnasc lichbay supastaylenyh kropkam mnagastajnasci y karce peynaga atlasa Dekartava sistema kaardynat na ploskaciu elementarnaj geametryi kaardynaty velichyni yakiya vyznachayuc palazhenne kropki na ploskasci i y prastory Na ploskasci palazhenne kropki chascej za ysyo vyznachaecca adleglascyu ad dzvyuh pramyh kaardynaty vosyay yakiya perasyakayucca y adnoj kropcy pachatku kaardynat pad pramym vuglom adna z kaardynat nazyvaecca ardynataj inshaya abscysaj U prastory pavodle sistemy Dekarta palazhenne kropki vyznachaecca adleglascyami ad troh ploskascyay kaardynat yakiya perasyakayucca y adnoj kropcy pad pramymi vuglami adzin da adnago albo sferychnymi kaardynatami dze pachatak kaardynat znahodzicca y centry sfery Sferychnyya kaardynatyu geagrafii kaardynaty shyrata daygata i vyshynya nad vyadomym agulnym uzroynem napryklad akiyanu Gl artykul geagrafichnyya kaardynaty u astranomii kaardynaty velichyni z dapamogaj yakih vyznachaecca palazhenne zorki napryklad i Nyabesnyya kaardynaty lichby z dapamogaj yakih vyznachayuc palazhenne svyacil i dapamozhnyh kropak na nyabesnaj sfery U astranomii vykarystoyvayucca roznyya sistemy nyabesnyh kaardynat Kozhnaya z ih pa sutnasci yyaylyae saboj sistemu palyarnyh kaardynat na sfery z adpavednym chynam abranym polyusam Sistemu nyabesnyh kaardynat zadayuc vyalikim krugam nyabesnae sfery albo yago polyusam yaki lyazhyc za 90 ad lyuboj kropki getaga kruga z ukazannem na im pachatkovaj kropki adliku adnoj z kaardynat U zalezhnasci ad vybaru getaga kruga sistemy nyabesnyh kaardynat nazyvalasya garyzantalnaj ekvataryyalnaj ekliptychnaj i galaktychnaj Najbolsh vykarystoyvaemaya sistema kaardynat pramavugolnaya sistema kaardynat taksama vyadomaya yak dekartava sistema kaardynat Kaardynaty na ploskasci i y prastory mozhna yvodzic byaskoncaj kolkascyu roznyh sposabay Rashayuchy tuyu ci inshuyu matematychnuyu albo fizichnuyu zadachu metadam kaardynat mozhna vykarystoyvac roznyya kaardynatnyya sistemy abirayuchy tuyu z ih u yakoj zadacha rashaecca prascej albo zruchnej u dadzenym kankretnym vypadku Vyadomym abagulnennem sistemy kaardanyt z yaylyayucca sistemy adliku i sistemy referencyi