Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Натрый (лац.: Natrium) Na — хімічны элемент I групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 11. Канфігурацыя электронных абалонак: 3s1. Належыць да шчолачных металаў. Атамная маса 23. Ізатопы: 23Na (100 %) — стабільны.
| Натрый | |
|---|---|
 | |
| Маса | 22,98976928 ± 0 атамная адзінка масы |
| Названа ад | карбанат натрыю[d], галаўны боль, гідравокіс натрыю[d] і natron[d] |
| Матэрыял | галіт, natron[d], Крыяліт, Альбіт, analcime[d], chabazite-Na[d], clinoptilolite-Na[d], heulandite-Na[d], natrolite[d], phillipsite-Na[d], stilbite-Na[d], glaucophane[d], riebeckite[d], eckermannite[d], arfvedsonite[d], seawater[d] і рапа |
| Першаадкрывальнік | Гемфры Дэві |
| Дата адкрыцця | 1807 |
| Месца выяўлення | Вялікабрытанія |
| Сімвал элемента | Na |
| Хімічная формула | Na |
| Canonical SMILES | [Na] |
| Атамны лік | 11 |
| Электронная канфігурацыя | 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ і [Ne] 3s¹ |
| Электраадмоўнасць | 1 |
| Іонны радыус | 0,99 Ангстрэм, 1,02 Ангстрэм, 1,18 Ангстрэм, 1,24 Ангстрэм і 1,39 Ангстрэм |
| Ionization energy | 495,8 kilojoule per mole і 0 джоўль |
| Ступень акіслення | −1, 1 і 0 |
| Standard molar entropy | 51,2 ± 0,05 joule per mole kelvin |
| Ёсць у таксона | H. sapiens, T. cacao, P. aequatorialis[d], M. tomentosa[d], M. frutescens[d], M. leucantha[d], M. grandiflora[d], Matricaria chamomilla і C. recutita[d] |
| Радыус | 190 picometre, 154 picometre, 227 picometre і 180 picometre |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Упершыню атрыманы ў свабодным выглядзе Г. Дэві ў 1807 годзе.
Зямная кара ўтрымлівае 2,5 % па масе (6-е месца па распаўсюджанасці). Уваходзіць у склад шматлікіх мінералаў. Простае рэчыва: серабрыста-белы метал, пластычны, мяккі. Шчыльнасць: 968 кг/м³, тэмпература плаўлення — 97,8 °C, тэмпература кіпення — 883 °C. Солі натрыю афарбоўваюць полымя ў жоўты колер.
Прыродныя крыніцы: галіт (каменная соль) NaCl, мірабіліт (глаўберава соль) Na2SO4*10H2O, тэнардыт Na2SO4. Здабыча ў свеце парадку 1,108 тон у год. Металічны Н. атрымліваюць шляхам электролізу расплаваў [NaCl].
Хімічныя ўласцівасці
Хімічна актыўны шчолачны метал, на паветры хутка акісляецца, энергічна рэагуе з вадою і кіслотамі, галагенамі, пры павышаных тэмпературах злучаецца з серай, азотам. Валентнасць: 1. Ступень акіслення ў злучэннях: +1.
Найважнейшыя злучэнні і сферы іх выкарыстання
- адноўнік у вытворчасці металаў (тытан, цырконій і інш.) з іх злучэнняў (металатэрмія)
- сплаў Н. з каліем — цепланосьбіт, у тым ліку для ядзерных рэактараў
- хларыд Н. NaCl — соль, харчовы прадукт, крыніца атрымання Н. і хлору
- гідраксід NaOH — кампанент электралітаў, сыравіна для розных галінаў прамысловасці.
Крыніцы
- Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305 Праверана 19 кастрычніка 2020.
- http://www.rsc.org/periodic-table/element/11/sodium Праверана 28 ліпеня 2018.
- Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
- (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
- https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Book%3A_ChemPRIME_(Moore_et_al.)/16%3A_Entropy_and_Spontaneous_Reactions/16.06%3A_Standard_Molar_Entropies Праверана 25 студзеня 2019.
- Gardiner N. J., Lakshmanan M., Martínez V. S. et al. Recon 2.2: from reconstruction to model of human metabolism // Metabolomics — Springer Science+Business Media, 2016. — Vol. 12, Iss. 7. — P. 109. — ISSN 1573-3882; 1573-3890 — doi:10.1007/S11306-016-1051-4
- Bonvehí J. S., Jordà R. E. Constituents of Cocoa Husks // Z. Naturforsch. C Bio. Sci. / J. Seibel — De Gruyter, 2018. — Vol. 53, Iss. 9-10. — P. 785–792. — ISSN 0939-5075; 1865-7125 — doi:10.1515/ZNC-1998-9-1002
- Koziol M. J., Pedersen H. B. Phytelephas aequatorialis (arecaceae) in human and animal nutrition // Econ. Bot. — Springer Science+Business Media, 1993. — Vol. 47, Iss. 4. — P. 401–407. — ISSN 0013-0001; 1874-9364 — doi:10.1007/BF02907355
- Enriquez R. G. The zoapatle III--biological and uterotonic properties of aqueous plant extract // Contraception — Elsevier, 1983. — Vol. 27, Iss. 3. — P. 239–253. — ISSN 0010-7824; 1879-0518 — doi:10.1016/0010-7824(83)90003-3
- É. Szőke, E. Máday, K. Szentmihályi et al. Mineral element content f chamomile // Acta Alimentaria: an international journal of food science — Akadémiai Kiadó, 2005. — Vol. 29, Iss. 1. — P. 51–57. — ISSN 0139-3006; 1588-2535 — doi:10.1556/AALIM.29.2000.1.5
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Natryj lac Natrium Na himichny element I grupy peryyadychnaj sistemy atamny numar 11 Kanfiguracyya elektronnyh abalonak 3s1 Nalezhyc da shcholachnyh metalay Atamnaya masa 23 Izatopy 23Na 100 stabilny NatryjMasa22 98976928 0 atamnaya adzinka masyNazvana adkarbanat natryyu d galayny bol gidravokis natryyu d i natron d Materyyalgalit natron d Kryyalit Albit analcime d chabazite Na d clinoptilolite Na d heulandite Na d natrolite d phillipsite Na d stilbite Na d glaucophane d riebeckite d eckermannite d arfvedsonite d seawater d i rapaPershaadkryvalnikGemfry DeviData adkryccya1807Mesca vyyaylennyaVyalikabrytaniyaSimval elementaNaHimichnaya formulaNaCanonical SMILES Na Atamny lik11Elektronnaya kanfiguracyya1s 2s 2p 3s i Ne 3s Elektraadmoynasc1Ionny radyus0 99 Angstrem 1 02 Angstrem 1 18 Angstrem 1 24 Angstrem i 1 39 AngstremIonization energy495 8 kilojoule per mole i 0 dzhoylStupen akislennya 1 1 i 0Standard molar entropy51 2 0 05 joule per mole kelvinYosc u taksonaH sapiens T cacao P aequatorialis d M tomentosa d M frutescens d M leucantha d M grandiflora d Matricaria chamomilla i C recutita d Radyus190 picometre 154 picometre 227 picometre i 180 picometre Medyyafajly na Vikishovishchy Upershynyu atrymany y svabodnym vyglyadze G Devi y 1807 godze Zyamnaya kara ytrymlivae 2 5 pa mase 6 e mesca pa raspaysyudzhanasci Uvahodzic u sklad shmatlikih mineralay Prostae rechyva serabrysta bely metal plastychny myakki Shchylnasc 968 kg m temperatura playlennya 97 8 C temperatura kipennya 883 C Soli natryyu afarboyvayuc polymya y zhoyty koler Pryrodnyya krynicy galit kamennaya sol NaCl mirabilit glayberava sol Na2SO4 10H2O tenardyt Na2SO4 Zdabycha y svece paradku 1 108 ton u god Metalichny N atrymlivayuc shlyaham elektrolizu rasplavay NaCl Himichnyya ylascivasciHimichna aktyyny shcholachny metal na pavetry hutka akislyaecca energichna reague z vadoyu i kislotami galagenami pry pavyshanyh temperaturah zluchaecca z seraj azotam Valentnasc 1 Stupen akislennya y zluchennyah 1 Najvazhnejshyya zluchenni i sfery ih vykarystannyaadnoynik u vytvorchasci metalay tytan cyrkonij i insh z ih zluchennyay metalatermiya splay N z kaliem ceplanosbit u tym liku dlya yadzernyh reaktaray hlaryd N NaCl sol harchovy pradukt krynica atrymannya N i hloru gidraksid NaOH kampanent elektralitay syravina dlya roznyh galinay pramyslovasci KrynicyMeija J Prohaska T Coplen T B et al Atomic weights of the elements 2005 IUPAC Technical Report Pure and Applied Chemistry IUPAC 2016 Vol 88 Iss 3 ISSN 0033 4545 1365 3075 0074 3925 doi 10 1515 PAC 2015 0305 Praverana 19 kastrychnika 2020 lt a href https wikidata org wiki Track Q2425378 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q33438 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q28653639 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q55593869 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45730822 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q15699424 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q116478786 gt lt a gt http www rsc org periodic table element 11 sodiumPraverana 28 lipenya 2018 Wieser M E Coplen T B Wieser M Atomic weights of the elements 2009 IUPAC Technical Report Pure and Applied Chemistry IUPAC 2010 Vol 83 Iss 2 P 359 396 ISSN 0033 4545 1365 3075 0074 3925 doi 10 1351 PAC REP 10 09 14 lt a href https wikidata org wiki Track Q2425378 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q13422885 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q33438 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q15699384 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q15699424 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q59763130 gt lt a gt unspecified title ISBN 0 8493 0485 7 https chem libretexts org Bookshelves General Chemistry Book 3A ChemPRIME Moore et al 16 3A Entropy and Spontaneous Reactions 16 06 3A Standard Molar EntropiesPraverana 25 studzenya 2019 Gardiner N J Lakshmanan M Martinez V S et al Recon 2 2 from reconstruction to model of human metabolism Metabolomics Springer Science Business Media 2016 Vol 12 Iss 7 P 109 ISSN 1573 3882 1573 3890 doi 10 1007 S11306 016 1051 4 lt a href https wikidata org wiki Track Q57057450 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q28601559 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q15764355 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q46843729 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q176916 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q57057430 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q42319227 gt lt a gt Bonvehi J S Jorda R E Constituents of Cocoa Husks Z Naturforsch C Bio Sci J Seibel De Gruyter 2018 Vol 53 Iss 9 10 P 785 792 ISSN 0939 5075 1865 7125 doi 10 1515 ZNC 1998 9 1002 lt a href https wikidata org wiki Track Q3575113 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q98818 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q27461713 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q104384741 gt lt a gt Koziol M J Pedersen H B Phytelephas aequatorialis arecaceae in human and animal nutrition Econ Bot Springer Science Business Media 1993 Vol 47 Iss 4 P 401 407 ISSN 0013 0001 1874 9364 doi 10 1007 BF02907355 lt a href https wikidata org wiki Track Q176916 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q104936154 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q514162 gt lt a gt Enriquez R G The zoapatle III biological and uterotonic properties of aqueous plant extract Contraception Elsevier 1983 Vol 27 Iss 3 P 239 253 ISSN 0010 7824 1879 0518 doi 10 1016 0010 7824 83 90003 3 lt a href https wikidata org wiki Track Q2995704 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q746413 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q46567345 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q46813497 gt lt a gt E Szoke E Maday K Szentmihalyi et al Mineral element content f chamomile Acta Alimentaria an international journal of food science Akademiai Kiado 2005 Vol 29 Iss 1 P 51 57 ISSN 0139 3006 1588 2535 doi 10 1556 AALIM 29 2000 1 5 lt a href https wikidata org wiki Track Q15751876 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q104936157 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q555093 gt lt a gt