Ода да радасці

«Да ра́дасці» (ням. An die Freude) — ода, напісаная ў 1785 годзе Фрыдрыхам Шылерам для дрэздэнскай масонскай ложы па замове Хрысціяна Готфрыда Кёрнера

Фрыдрых Шылер

У одзе драматург выразіў важнейшыя бакі свайго светаўспрымання, веру ў чалавека, любоў да жыцця і ўпэўненасць, што лепшыя пачаткі павінны трыумфаваць над злом. З гэтым гімнам Шылер выходзіць за рамкі індывідуалістычнай лірыкі асабістых перажыванняў, якая была характэрна тагачаснай буржуазнай літаратуры. Верш задуманы як харавая песня, якая выражае калектыўныя эмоцыі супольнасці аднадумцаў, у якіх, на думку паэта, ужо патэнцыйна ёсць пачуццё будучага вызвалення чалавецтва.

Ода зменена ў 1793 годзе і пакладзеная на музыку Людвігам ван Бетховенам, у апошняй чацвёртай частцы 9-й сімфоніі.

Ода «Да радасці» з’яўляецца гімнам Еўрапейскага Саюза. Афіцыйную аранжыроўку напісаў Герберт фон Караян.

У 2003 годзе кіраўніцтва Еўрапейскага Саюза вырашыла, што афіцыйным гімнам з’яўляецца толькі мелодыя Бетховена, без слоў на нямецкай мове, дзеля раўнапраўя нацыянальных моў Еўрасаюза.

На беларускую мову твор пераклалі Алег Лойка і Кацярына Тычына, яе пераклад не апублікаваны.

Ода да радасці

Інструментальная версія

---

Праблемы з праслухоўваннем? .

Тэкст

Арыгінал Ф. Шылера Freude, schöner Götterfunken, Tochter aus Elysium! Wir betreten feuertrunken, Himmlische, Dein Heiligtum. Deine Zauber binden wieder, Was die Mode streng geteilt, Alle Menschen werden Brüder, Wo Dein sanfter Flügel weilt. Chor. Seid umschlungen, Millionen! Diesen Kuß der ganzen Welt! Brüder, überm Sternenzelt Muß ein lieber Vater wohnen! Wem der große Wurf gelungen, Eines Freundes Freund zu sein, Wer ein holdes Weib errungen, Mische seinen Jubel ein! Ja, wer auch nur eine Seele Sein nennt auf dem Erdenrund! Und wer’s nie gekonnt, der stehle Weinend sich aus diesem Bund! Chor. Was den großen Ring bewohnet, Huldige der Sympathie! Zu den Sternen leitet sie, Wo der Unbekannte thronet. Freude trinken alle Wesen An den Brüsten der Natur; Alle Guten, alle Bösen Folgen ihrer Rosenspur. Küsse gab sie uns und Reben, Einen Freund, geprüft im Tod; Wollust ward dem Wurm gegeben, Und der Cherub steht vor Gott. Chor. Ihr stürzt nieder, Millionen? Ahnest du den Schöpfer, Welt? Such' ihn überm Sternenzelt! Über Sternen muß er wohnen. Freude heißt die starke Feder In der ewigen Natur. Freude, Freude treibt die Räder In der Großen Weltenuhr. Blumen lockt sie aus den Keimen, Sonnen aus dem Firmament, Sphären rollt sie in den Räumen, Die des Sehers Rohr nicht kennt. Chor. Froh, wie seine Sonnen fliegen Durch des Himmels prächt’gen Plan, Laufet, Brüder, eure Bahn, Freudig, wie ein Held zum Siegen. Aus der Wahrheit Feuerspiegel Lächelt sie den Forscher an. Zu der Tugend steilem Hügel Leitet sie des Dulders Bahn. Auf des Glaubens Sonnenberge Sieht man ihre Fahnen wehn, Durch den Riß gesprengter Särge Sie im Chor der Engel stehn. Chor. Duldet mutig, Millionen! Duldet für die beßre Welt! Droben überm Sternzelt Wird ein großer Gott belohnen. Göttern kann man nicht vergelten; Schön ist’s, ihnen gleich zu sein. Gram und Armut soll sich melden, Mit den Frohen sich erfreun. Groll und Rache sei vergessen, Unserm Todfeind sei verziehn, Keine Tränen soll ihn pressen, Keine Reue nage ihn. Chor. Unser Schuldbuch sei vernichtet! Ausgesöhnt die ganze Welt! Brüder, überm Sternenzelt Richtet Gott, wie wir gerichtet. Freude sprudelt in Pokalen, In der Traube goldnem Blut Trinken Sanftmut Kannibalen, Die Verzweiflung Heldenmut-- Brüder, fliegt von euren Sitzen, Wenn der volle Römer kreist, Laßt den Schaum zum Himmel spritzen: Dieses Glas dem guten Geist. Chor. Den der Sterne Wirbel loben, Den des Seraphs Hymne preist, Dieses Glas dem guten Geist Überm Sternenzelt dort oben! Festen Mut in schwerem Leiden, Hilfe, wo die Unschuld weint, Ewigkeit geschwornen Eiden, Wahrheit gegen Freund und Feind, Männerstolz vor Königsthronen, -- Brüder, gält' es Gut und Blut-- Dem Verdienste seine Kronen, Untergang der Lügenbrut! Chor. Schließt den heil’gen Zirkel dichter, Schwört bei diesem goldnen Wein: Dem Gelübde treu zu sein, Schwört es bei dem Sternenrichter! Rettung von Tyrannenketten, Großmut auch dem Bösewicht, Hoffnung auf den Sterbebetten, Gnade auf dem Hochgericht! Auch die Toten sollen leben! Brüder, trinkt und stimmet ein, Allen Sündern soll vergeben, Und die Hölle nicht mehr sein. Chor. Eine heitre Abschiedsstunde! Süßen Schlaf im Leichentuch! Brüder, einen sanften Spruch Aus des Totenrichters Mund.

Пераклад А. Лойкі Радасць — іскраў божых ззянне, Елісейскіх ніў уток, Святасці нябёс сяганне, Боскасці святой глыток. І зноў чары твае ўрочаць, Што суровай модзе ў тон, І братамі людзі крочаць, Пад крыло тваё ў палон. Хор. Абяртайцеся ж, мільёны, Цалаваць увесь белсвет! Брацці, звыш усіх планет Бацька наш жыве любёны!.. Каб удачу веліч ксціла, Сябар сябра выручай, А даб’ешся ласкі мілай, - Радасці лучы ручай! Ну, а на зямным на крузе Ймеш душу сваёй назваць, Ды без водгуку, той вузел, Плачучы, а мусіш рваць. Хор. Веліч — велічнай кароне, Прысягайце ж пекнаце, Што між ясных зор цвіце, Дзе Нязнаны сам на троне!.. Радасць п’е ж усё, што існа У прыроды на грудзях, І дабрак і ненавіснік Следам ружаў бяры шлях. Вусны вуснам і кяліхам, І выпрабаваным тым, Хто, хоць збыты чарвячыхам, Будзе ў Бога — херувім. Хор. Ў вір штурхаюць вас, мільёны? Прадчуваеш, свет, Тварца? Дык шукай звыш зор вянца, Па-над зормі трон ягоны! Радасць, ты — пяром святым, У прыроды — вечным кветам, Колца велічнае ты, Што ў гадзінніку сусвету. Кветкі ўсе ў цябе каймою, Сонцы ўсе, што ў небе ёсць, Небасхілы, што гурмою, Сэнс якіх — не наш шчэ госць. Хор. Сонцам цешся да знямогі, Што ў блакіце — пышны пан І вядзе, браты, наш стан, Як герой, да перамогі. Высмее даследчык горка Зман, што праўду ўсім крадзе, Да крутых дабра пагоркаў Праз пакуты шлях вядзе. Веры сонечнай вяршыні, Каб сцягам лунаць між гор, А праз клопату цясніны Бачыць вам анёлаў хор. Хор. Мужна вам цярпець, мільёны! Лепшы выпакутваць свет! Там, вышэй, чым зораў квет, Бог вялікі вытча плёны. Боскага — не дакупіцца,; Гожасць — гожаму бяз меж. Хочуць сум, бяда з’явіцца, Радасцю і іх усцеш. Хай развяжуцца са злосцю, Блізячы ёй саракі, Не аплакваюць ёй косці, Не спагадваюць вякі. Хор. Вінавайства кніга, чэзні! Сонечней, вячысты свет! Там, вышэй, чым зораў квет, Бог пачэснае спачэсніць. Радасць пеніцца ў бакале, Залацінак порсткі рух, Дух змірыўшы канібаллі, Двойчы гераічніць дух. Зрушцеся ж, хто родны, блізкі, Чаркі поўныя — у круг, Біце аж да неба, пырскі, Каб лагоднеў добры дух! Хор. Тым, хто хваліць зор вытокі, Серафіма гімны з кім, Келіх гэты, добрым ім, Што над кветам зор высока! Дух гартуй у цяжкіх муках, Плач нявіннага сцішы, Прысягай не з-пад прынукі, Супраць праўды не грашы, Думным, гордым будзь прад тронам, Ахвяруючыся ўсім Каранованым каронай Без ілжы між лет і зім! Хор. Круг святы, самкні ўсіх нас, Паклянемся ж віном гэтым, Што нам верным запаветам, Паклянемся ў зорны час! Хор. - - - -

Крыніцы

1. Ф. П. Шиллер. Фридрих Шиллер. Жизнь и творчество. Москва, 1955. С. 121
2. В. Жирмунский. Очерки по истории классической немецкой литературы, изд. «Художественная литература», Ленинград, 1972. C. 408

Спасылкі

• Ода «Да радасьці» ў перакладзе Алега Лойкі Архівавана 22 верасня 2016.