Рэканкіста (ісп. і парт. ісп.: Reconquista, адваёўванне) — працэс заваявання маўрытанскіх каралеўстваў на Пірэнейскім паўвостраве хрысціянамі, а таксама, у шырокім разуменні, наступныя ганенні і прымусовае хрышчэнне мусульман і іудзеяў. Хрышчоных маўраў звалі «Марыскі», а хрышчоных іудзеяў — «Мараны». Функцыя прымусу да хрышчэння і сачэння за тым, каб новазвернутыя хрысціяне не вызнавалі свае ранейшыя , была ўскладзена на інквізіцыю. Хрышчоныя марыскі і мараны (калі яны пазней не былі спаленыя па абвінавачваннях у звароце да ранейшай веры) у Іспаніі растварыліся бясследна. У Партугаліі жа нашчадкі хрышчоных яўрэяў, з’яўляючыся каталікамі, тым не менш захоўваюць сваю самасвядомасць. У цяперашні час гэта, галоўным чынам, людзі з заможных слаёў насельніцтва, якія пражываюць у раёне горада Порту. Іх можна адрозніць ад астатняга насельніцтва Партугаліі па характэрных прозвішчах.
Рэканкіста пачалася ў раёне сённяшняй Астурыі, якая адзіная не была заваявана маўрамі. Яе ініцыяваў князь у 722. Рэканкіста ішла з пераменным поспехам, што звязана з тым, што феадальныя звады прымушалі хрысціянскіх уладароў дужацца адзін з адным і са сваімі васаламі. Здараліся і відавочныя няўдачы, напрыклад . Скончылася рэканкіста ў 1492, калі Фердынанд II Арагонскі і Ізабела I Кастыльская выгналі апошняга маўрытанскага ўладара з Іберыйскага паўвострава. Яны аб’ядналі большую частку Іспаніі пад сваёй уладай (Навара была ўключана ў склад Іспаніі ў 1512).
Барацьба супраць маўраў, зрэшты, не ўтрымлівала хрысціянскія каралеўствы ад дужання адно з адным або заключэнняў часовых саюзаў з ісламскімі ўладарамі. Маўрытанскія каралі часта мелі хрысціянскіх жонак або маці. Пазней у Кастыліі было досыць ваеннай моцы заваяваць апошняе каралеўства Гранаду, але яна доўга аддавала перавагу замест гэтага атрымліваць даніну. Гандаль праз Гранаду складаў галоўны шлях афрыканскага золата ў сярэдневяковую Еўропу.

У час Крыжовых паходаў барацьба супраць маўраў успрымалася як бітва за ўвесь хрысціянскі мір. , такія як тампліеры, былі створаныя для барацьбы з маўрамі, а Папы Рымскія заклікалі еўрапейскіх рыцараў да барацьбы на Іберыйскім паўвостраве. Існуе шырокая , якая апісвае выгнанне арабскага насельніцтва паўвострава, якое яны лічылі (і лічаць) сваёй радзімай. У цяперашні час у асяроддзі мусульманскіх экстрэмістаў, асабліва арабскіх (), распаўсюджана перакананне, што з хрысціянскімі заваяваннямі мусульманскіх зямель (у тым ліку і з акупацыяй Пірынейскага паўвострава) трэба змагацца аж да поўнага вызвалення гэтых тэрыторый і вяртання іх у мусульманскі мір.
Этна-сацыяльныя групы насельніцтва Пірэнэйскага паўвострава ў час Рэканкісты
- Маўры, уключалі ўласна афрыканскіх мусульман: арабаў, якія складалі малалікую (1-3 %) і высока прывілеяваную эліту халіфата; а таксама бербераў, якія выконвалі ролю наймітаў у войску і дробных службоўцаў мусульманскага дзяржаўнага апарата, якія гаварылі на берберскай мове і карысталіся арабскай мовай у афіцыйным асяроддзі (5 %-10 %)
- Мувалады, хрысціяне раманскага паходжання, якія прынялі іслам і практычна цалкам зліліся з мусульманамі (5 %)
- Мудэхары, сяляне і рамеснікі мусульмане, пакінутыя ў захопленых хрысціянамі землях.
- Рэнегаты, нядаўна былыя хрысціяне, якія прынялі іслам і ваявалі на баку мусульман
- Марыскі, сяляне і рамеснікі мусульмане, якія добраахвотна або гвалтоўна перайшлі ў хрысціянства на падкантрольных хрысціянам землях
- Сефарды, групы раманамоўных яўрэяў Пірэнэйскага паўвострава
- Мараны, групы ахрышчаных раманамоўных яўрэяў Пірэнэйскага паўвострава
- Масарабы, групы раманамоўных хрысціян еўрапейскага паходжання, якія пражывалі на падкантрольных мусульманам землях.
- Хрысціяне, групы раманамоўных хрысціян-католікаў еўрапейскага паходжання, які дамінавалі на поўначы краіны.
- , прывілеяваныя групы раманамоўных нашчадкаў хрысціян-католікаў, пачынаючы з апошняга этапу Рэканкісты.
Пераносныя значэнні
У канцы 20 стагоддзя ў розных рэгіёнах міру ў паняцця Рэканкіста ўзніклі новыя значэнні.
Мексіка і ЗША
Паняцце Рэканкіста часта выкарыстоўваецца ў ультраправых, кансерватыўных палітычных кругах ЗША для апісання дэмаграфічнай сітуацыі на паўднёвым-захадзе краіны, дзе, у выніку бескантрольнай нелегальнай міграцыі за апошнія дзесяцігоддзі, і іншыя выхадцы з Лацінскай Амерыкі ізноў сталі большасцю насельніцтва. Для даведкі, тэрыторыя паўднёвага захаду да вайны 1848 г. з’яўлялася мексіканскай тэрыторыяй з хай і малалікім (каля 50.000), але ўсё ж іспанамоўным насельніцтвам. Паражэнне Мексікі ў вайне прывяла да наплыву сюды белых англамоўных перасяленцаў, якія абсалютна пераважалі ў рэгіёне да канца 1970-х гадоў, але пачалі здаваць свае пазіцыі ў апошнія гады.
Манрэаль і Квебек у Канадзе
Паняцце Рэканкіста таксама нярэдка можна сустрэць у англа- і франкамоўных публікацыях Канады і ЗША, якія апісваюць развіццё дэмалінгвістычнай сітуацыі ў сучаснай правінцыі Квебек, асабліва датычна галоўнага мегаполіса правінцыі, а некалі найвялікшага горада краіны (цяпер другога па велічыні пасля Таронта) — Манрэаля. Для даведкі, тэрыторыя сучаснага Квебека і Манрэаля да 1759 г. (гл. Новая Францыя) з’яўлялася французскай тэрыторыяй з хай і нешматлікім (каля 60.000), але ўсё ж франкамоўным каталіцкім насельніцтвам. Паражэнне Францыі ў вайне з Вялікабрытаніяй прывяло да наплыву ў Манрэаль белых англамоўных перасяленцаў, якія абсалютна пераважалі ў горадзе канца 1930-х гадоў, але асабліва пачалі здаваць свае пазіцыі ў апошнія гады з развіццём і прыняцця такіх законаў як , якія аднавілі французскае аблічча Манрэаля. Англамоўнае насельніцтва складае па дадзеных за 2006 толькі 12,5 % насельніцтва горада і 8,2 % насельніцтва правінцыі.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Rekankista isp i part isp Reconquista advayoyvanne praces zavayavannya mayrytanskih karaleystvay na Pirenejskim payvostrave hrysciyanami a taksama u shyrokim razumenni nastupnyya ganenni i prymusovae hryshchenne musulman i iudzeyay Hryshchonyh mayray zvali Maryski a hryshchonyh iudzeyay Marany Funkcyya prymusu da hryshchennya i sachennya za tym kab novazvernutyya hrysciyane ne vyznavali svae ranejshyya byla yskladzena na inkvizicyyu Hryshchonyya maryski i marany kali yany paznej ne byli spalenyya pa abvinavachvannyah u zvaroce da ranejshaj very u Ispanii rastvarylisya byassledna U Partugalii zha nashchadki hryshchonyh yayreyay z yaylyayuchysya katalikami tym ne mensh zahoyvayuc svayu samasvyadomasc U cyaperashni chas geta galoynym chynam lyudzi z zamozhnyh slayoy naselnictva yakiya prazhyvayuc u rayone gorada Portu Ih mozhna adroznic ad astatnyaga naselnictva Partugalii pa harakternyh prozvishchah Rekankista pachalasya y rayone syonnyashnyaj Asturyi yakaya adzinaya ne byla zavayavana mayrami Yae inicyyavay knyaz u 722 Rekankista ishla z peramennym pospeham shto zvyazana z tym shto feadalnyya zvady prymushali hrysciyanskih uladaroy duzhacca adzin z adnym i sa svaimi vasalami Zdaralisya i vidavochnyya nyaydachy napryklad Skonchylasya rekankista y 1492 kali Ferdynand II Aragonski i Izabela I Kastylskaya vygnali aposhnyaga mayrytanskaga yladara z Iberyjskaga payvostrava Yany ab yadnali bolshuyu chastku Ispanii pad svayoj uladaj Navara byla yklyuchana y sklad Ispanii y 1512 Baracba suprac mayray zreshty ne ytrymlivala hrysciyanskiya karaleystvy ad duzhannya adno z adnym abo zaklyuchennyay chasovyh sayuzay z islamskimi yladarami Mayrytanskiya karali chasta meli hrysciyanskih zhonak abo maci Paznej u Kastylii bylo dosyc vaennaj mocy zavayavac aposhnyae karaleystva Granadu ale yana doyga addavala peravagu zamest getaga atrymlivac daninu Gandal praz Granadu skladay galoyny shlyah afrykanskaga zolata y syarednevyakovuyu Eyropu U chas Kryzhovyh pahoday baracba suprac mayray usprymalasya yak bitva za yves hrysciyanski mir takiya yak tampliery byli stvoranyya dlya baracby z mayrami a Papy Rymskiya zaklikali eyrapejskih rycaray da baracby na Iberyjskim payvostrave Isnue shyrokaya yakaya apisvae vygnanne arabskaga naselnictva payvostrava yakoe yany lichyli i lichac svayoj radzimaj U cyaperashni chas u asyaroddzi musulmanskih ekstremistay asabliva arabskih raspaysyudzhana perakananne shto z hrysciyanskimi zavayavannyami musulmanskih zyamel u tym liku i z akupacyyaj Pirynejskaga payvostrava treba zmagacca azh da poynaga vyzvalennya getyh terytoryj i vyartannya ih u musulmanski mir Etna sacyyalnyya grupy naselnictva Pirenejskaga payvostrava y chas RekankistyMayry uklyuchali ylasna afrykanskih musulman arabay yakiya skladali malalikuyu 1 3 i vysoka pryvileyavanuyu elitu halifata a taksama berberay yakiya vykonvali rolyu najmitay u vojsku i drobnyh sluzhboycay musulmanskaga dzyarzhaynaga aparata yakiya gavaryli na berberskaj move i karystalisya arabskaj movaj u aficyjnym asyaroddzi 5 10 Muvalady hrysciyane ramanskaga pahodzhannya yakiya prynyali islam i praktychna calkam zlilisya z musulmanami 5 Mudehary syalyane i ramesniki musulmane pakinutyya y zahoplenyh hrysciyanami zemlyah Renegaty nyadayna bylyya hrysciyane yakiya prynyali islam i vayavali na baku musulman Maryski syalyane i ramesniki musulmane yakiya dobraahvotna abo gvaltoyna perajshli y hrysciyanstva na padkantrolnyh hrysciyanam zemlyah Sefardy grupy ramanamoynyh yayreyay Pirenejskaga payvostrava Marany grupy ahryshchanyh ramanamoynyh yayreyay Pirenejskaga payvostrava Masaraby grupy ramanamoynyh hrysciyan eyrapejskaga pahodzhannya yakiya prazhyvali na padkantrolnyh musulmanam zemlyah Hrysciyane grupy ramanamoynyh hrysciyan katolikay eyrapejskaga pahodzhannya yaki daminavali na poynachy krainy pryvileyavanyya grupy ramanamoynyh nashchadkay hrysciyan katolikay pachynayuchy z aposhnyaga etapu Rekankisty Peranosnyya znachenniU kancy 20 stagoddzya y roznyh regiyonah miru y panyaccya Rekankista yznikli novyya znachenni Meksika i ZShA Panyacce Rekankista chasta vykarystoyvaecca y ultrapravyh kanservatyynyh palitychnyh krugah ZShA dlya apisannya demagrafichnaj situacyi na paydnyovym zahadze krainy dze u vyniku beskantrolnaj nelegalnaj migracyi za aposhniya dzesyacigoddzi i inshyya vyhadcy z Lacinskaj Ameryki iznoy stali bolshascyu naselnictva Dlya davedki terytoryya paydnyovaga zahadu da vajny 1848 g z yaylyalasya meksikanskaj terytoryyaj z haj i malalikim kalya 50 000 ale ysyo zh ispanamoynym naselnictvam Parazhenne Meksiki y vajne pryvyala da naplyvu syudy belyh anglamoynyh perasyalencay yakiya absalyutna peravazhali y regiyone da kanca 1970 h gadoy ale pachali zdavac svae pazicyi y aposhniya gady Manreal i Kvebek u Kanadze Panyacce Rekankista taksama nyaredka mozhna sustrec u angla i frankamoynyh publikacyyah Kanady i ZShA yakiya apisvayuc razviccyo demalingvistychnaj situacyi y suchasnaj pravincyi Kvebek asabliva datychna galoynaga megapolisa pravincyi a nekali najvyalikshaga gorada krainy cyaper drugoga pa velichyni paslya Taronta Manrealya Dlya davedki terytoryya suchasnaga Kvebeka i Manrealya da 1759 g gl Novaya Francyya z yaylyalasya francuzskaj terytoryyaj z haj i neshmatlikim kalya 60 000 ale ysyo zh frankamoynym katalickim naselnictvam Parazhenne Francyi y vajne z Vyalikabrytaniyaj pryvyalo da naplyvu y Manreal belyh anglamoynyh perasyalencay yakiya absalyutna peravazhali y goradze kanca 1930 h gadoy ale asabliva pachali zdavac svae pazicyi y aposhniya gady z razviccyom i prynyaccya takih zakonay yak yakiya adnavili francuzskae ablichcha Manrealya Anglamoynae naselnictva skladae pa dadzenyh za 2006 tolki 12 5 naselnictva gorada i 8 2 naselnictva pravincyi