Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Таджыкская мова (тадж.: забо́ни тоҷикӣ́ [za’bɔːni tɔːd͡ʒi’ki], таксама форси́и тоҷикӣ́ [fɔːr’siji tɔːd͡ʒi’ki] «таджыкская фарсі») — мова таджыкаў рэспублік Сярэдняй Азіі, дзяржаўная мова Таджыкістана.
| Таджыкская мова | |
|---|---|
 | |
| Саманазва | Тоҷикӣ (تاجیکی) [tɔːdʒɪˈki] |
| Краіны |  Таджыкістан  Афганістан Узбекістан КыргызстанДыяспара:  Казахстан Расія |
| Афіцыйны статус | Таджыкістан |
| Агульная колькасць носьбітаў | больш 40 млн чал. |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Індаеўрапейская сям'я
| |
| Пісьменнасць | кірыліца () |
| Моўныя коды | |
| ДАСТ 7.75–97 | тад 640 |
| ISO 639-1 | tg |
| ISO 639-2 | tgk |
| ISO 639-3 | tgk |
| taj | |
| Ethnologue | tgk |
| IETF | tg |
| Glottolog | taji1245 |
 Вікіпедыя на гэтай мове | |
Належыць да іранскай галіны інда-іранскіх моў індаеўрапейскай сям'і. Разам з матэрыяльна блізкім літаратурным ідыёмам таджыкаў Афганістана, які афіцыйна завецца мовай дары, уваходзіць ва ўсходнюю зону новаперсідскага дыялектнага кантынууму і можа разглядацца як паўночна-усходні варыянт персідскай мовы. Паразуменне паміж носьбітамі таджыкскай і персамоўнымі жыхарамі Ірана магчыма да гэтага часу.
Распаўсюджана на асноўнай тэрыторыі Таджыкістана, у Горна-Бадахшанскай аўтаномнай вобласці да Ванцкага раёна, анклавамі ў некаторых раёнах Узбекістана (перш за ўсё ў Самаркандзе і Бухары) і поўдня Кіргызстана. «Таджыкі», якія пражываюць у паўднёва-заходняй частцы Сіньцзян-уйгурскага аўтаномнага раёна Кітая, на самай справе з'яўляюцца прадстаўнікамі памірскіх народаў, гавораць на ваханскай і сарыкольскай мовах памірскай групы іранскіх моў і таджыкскай мовы звычайна не ведаюць.
Разыходжанні з заходнім (іранскім) варыянтам персідскай мовы фіксуюцца прыкладна ў XV ст. Літаратурная таджыкская мова значна адрозніваецца ад персідскай мовы фанетычна, а ўвядзенне ў 1939 годзе алфавіту на аснове кірыліцы яшчэ больш замацавала гэтыя адрозненні. Таджыкская мова параўнальна з персідскай адрозніваецца большай архаічнасцю лексікі і асобнымі фанетычнымі з'явы, крыху лепш захоўваючы спадчыну класічнага перыяду (IX-XV стст.) З іншага боку, яна падвергнулася значнаму лексічнаму і граматычнаму ўплыву (перш за ўсё ўзбекскай), а з яшчэ і рускай моў.
Літаратура
- Perry J. TAJIK i. THE ETHNONYM: ORIGINS AND APPLICATION
- Perry J. TAJIK ii. TAJIK PERSIAN
- Bahriddin A., Okawa A. TAJIK iii. COLLOQUIAL TAJIKI IN COMPARISON WITH PERSIAN OF IRAN
- Perry J. A Tajik Persian Reference Grammar. Leiden-Boston. 2005
- Bergne P. The Birth of Tajikistan. National Identity and the Origins of the Repulic. NY. 2007
- Таджы́кская мо́ва // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 382. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Таджи́кский язы́к / Керимова А. А. // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 198. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Спасылкі
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Tadzhykskaya mova tadzh zabo ni toҷikӣ za bɔːni tɔːd ʒi ki taksama forsi i toҷikӣ fɔːr siji tɔːd ʒi ki tadzhykskaya farsi mova tadzhykay respublik Syarednyaj Azii dzyarzhaynaya mova Tadzhykistana Tadzhykskaya movaSamanazva Toҷikӣ تاجیکی tɔːdʒɪˈki Krainy Tadzhykistan Afganistan Uzbekistan Kyrgyzstan Dyyaspara Kazahstan RasiyaAficyjny status TadzhykistanAgulnaya kolkasc nosbitay bolsh 40 mln chal KlasifikacyyaKategoryya Movy EyraziiIndaeyrapejskaya syam ya Indairanskaya galinaIranskaya grupaZahodneiranskaya padgrupa dd dd Pismennasc kirylica Moynyya kodyDAST 7 75 97 tad 640ISO 639 1 tgISO 639 2 tgkISO 639 3 tgktajEthnologue tgkIETF tgGlottolog taji1245Vikipedyya na getaj move Nalezhyc da iranskaj galiny inda iranskih moy indaeyrapejskaj syam i Razam z materyyalna blizkim litaraturnym idyyomam tadzhykay Afganistana yaki aficyjna zavecca movaj dary uvahodzic va yshodnyuyu zonu novapersidskaga dyyalektnaga kantynuumu i mozha razglyadacca yak paynochna ushodni varyyant persidskaj movy Parazumenne pamizh nosbitami tadzhykskaj i persamoynymi zhyharami Irana magchyma da getaga chasu Raspaysyudzhana na asnoynaj terytoryi Tadzhykistana u Gorna Badahshanskaj aytanomnaj voblasci da Vanckaga rayona anklavami y nekatoryh rayonah Uzbekistana persh za ysyo y Samarkandze i Buhary i poydnya Kirgyzstana Tadzhyki yakiya prazhyvayuc u paydnyova zahodnyaj chastcy Sinczyan ujgurskaga aytanomnaga rayona Kitaya na samaj sprave z yaylyayucca pradstaynikami pamirskih naroday gavorac na vahanskaj i sarykolskaj movah pamirskaj grupy iranskih moy i tadzhykskaj movy zvychajna ne vedayuc Razyhodzhanni z zahodnim iranskim varyyantam persidskaj movy fiksuyucca prykladna y XV st Litaraturnaya tadzhykskaya mova znachna adroznivaecca ad persidskaj movy fanetychna a yvyadzenne y 1939 godze alfavitu na asnove kirylicy yashche bolsh zamacavala getyya adroznenni Tadzhykskaya mova paraynalna z persidskaj adroznivaecca bolshaj arhaichnascyu leksiki i asobnymi fanetychnymi z yavy kryhu lepsh zahoyvayuchy spadchynu klasichnaga peryyadu IX XV stst Z inshaga boku yana padvergnulasya znachnamu leksichnamu i gramatychnamu yplyvu persh za ysyo yzbekskaj a z yashche i ruskaj moy LitaraturaPerry J TAJIK i THE ETHNONYM ORIGINS AND APPLICATION Perry J TAJIK ii TAJIK PERSIAN Bahriddin A Okawa A TAJIK iii COLLOQUIAL TAJIKI IN COMPARISON WITH PERSIAN OF IRAN Perry J A Tajik Persian Reference Grammar Leiden Boston 2005 Bergne P The Birth of Tajikistan National Identity and the Origins of the Repulic NY 2007 Tadzhy kskaya mo va Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 15 Sledaviki Tryo Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2002 T 15 S 382 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0251 2 t 15 Tadzhi kskij yazy k Kerimova A A T 25 Strunino Tihoreck M Sovetskaya enciklopediya 1976 S 198 Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 1969 1978 rusk SpasylkiRazdzel Vikipedyi na tadzhykskaj move