Azərbaycanca
Türkçe
Фівы (грэч. Θήβα, стар.-грэч.: Θήβαι) — у старажытнасці галоўны горад вобласці сярэдняй Грэцыі, Беотыі, размешчаны на невысокім пагорку, сярод урадлівай . Горад меў круглую форму і быў акружаны сцяной з сямю брамамі, з-за чаго горад часта называўся Сямібрамнымі Фівамі. У цяперашні час горад з насельніцтвам 36477 чалавек (2011) з'яўляецца самым вялікім горадам Беатыйскай прэфектуры.
Город 
Фівы на карце Грэцыі   | ||||||||||||||||||||||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Архітэктура
Горад быў акружаны сцяной з сямю брамай. Каля Фіваў працякаў ручай, апеты Вяргіліем. Магчыма, ручай выконваў ролю рова. На поўдні сцяна супадала са сцяной фіванскага акропаля — ; далей ішла ў паўднёва-ўсходнім напрамку цераз краж, далей па даліне ракі Ісмена да другога хрыбта, які заканчваўся з усходняга боку крутым абрывам; затым ад вуглавой вежы на паўднёвы ўсход яна прымала напрамак з поўдня на поўнач і перасякала дарогу, якая злучала Фівы з Халкідай (каля дарогі знаходзіліся Прайтыдскія вароты), далей улева на паўночны захад да свяшчэннага ўчастка Іалая, перасякала раку Дырку (тут былі Крэнейскія вароты), затым (невядома, у якім пункце) накіроўвалася на поўдзень, перарываючыся ў заходняй частцы Неістыйскімі варотамі, нарэшце паварочвала на ўсход (у паўднёва-заходнім вугле знаходзіліся, відаць, Гіпсістэйскія вароты) і злучалася з Кадмейскай сцяной, каля якой знаходзіліся Агігійскія вароты.
Акрамя згаданых пяці варот, у паўднёвай частцы сцен знаходзілася вароты Электры, ад якіх пачыналася дарога, што вяла ў Платэі, месцазнаходжанне Гамалойскіх варот застаецца невядомым.
Паблізу Прайтыдскай брамы знаходзіўся тэатр і плошча, каля Огігійскай (ці Анкейскай) — алтар Афіны Онкі.
Багатае арашэнне спрыяла росту лугавой зеляніны (Фівы славіліся культурай коней) і садовых дрэў. Галоўнымі рэчкамі горада былі Дзірка і Ісмен, воды якога ў межах горада збіраліся ў адмысловым басейне, так званай Крыніцы Арэса; акрамя таго была вядома Эдыпава крыніца і , які прыносіў ваду ў Кадмею з крыніц.
У цэнтры горада, на невялікім пагорку, узвышалася Кадмея — фіванскі акропаль; побач з варотамі Электры на ўзгорку знаходзіўся храм Апалона Ісменійскага, упрыгожаны ў старажытнасці скульптурнымі работамі Фідзія і Скопаса.
У некалькіх вёрстах ад Фіваў, на поўдзень ад дарогі, што вяла да , было ў 1887 адкрыта старажытнае свяцілішча .
Міфалогія
Гісторыя Фіваў, як старажытнага горада Элады, узыходзіць да гераічнага перыяду. З Фівамі звязаны цэлы рад паданняў пра Кадма (заснавальніка Кадмеі), пра і (заснавальніка Фіваў), пра Дыяніса, пра Геракла, пра і Эдыпа, пра , аб паходзе эпігонаў — паданняў, якія займаюць бачнае месца ў скарбніцы старажытнагрэчаскага эпічнага матэрыялу. Хоць у напластаваннях гэтых паданняў многае з'яўляецца чыста паэтычнай выдумкай, аднак, ёсць магчымасць адшукаць і некаторыя гістарычныя ўспаміны. Так, у паданні аб паходзе Сямі адбіваюцца ўспаміны аб барацьбе і Аргаса з Фівамі, у паданнях аб Геракле — успаміны аб дагістарычнай барацьбе і саперніцтве двух гарадоў Беотыі, Фіваў і Архамена Мінійскага.
Гісторыя
Нягледзячы на сведчанні старажытнасці аб фінікійскім паходжанні Кадмеі і на рэшткі семіцкай культуры на глебе Фіваў (святыню ), наўрад ці магчыма на аснове гэтых дадзеных прызнаць фінікійскага каланізацыю Беотыі, — вобласці, аддаленай ад мора. Хоць паходжанне назвы Кадмеі і кадмейцаў невядома, аднак у чыста грэчаскім паходжанні Фіваў сумнявацца няма прычын. Жыхары Фіваў роднасныя з , , мінійцамі, , і належаць да паўночна-ўсходняй групы , якая перасялілася ў дагістарычныя часы з Фесаліі. Азіяцкія элементы фіванскіх паданняў, мабыць, былі прыўнесены іанійцамі, якія калі не стварылі, то распрацавалі ў Малой Азіі матэрыял гэтых паданняў.
На чале Беатыйскага саюза
У гісторыі беатыйскіх гарадоў Фівы адыгрываюць значную ролю, прычым ужо ў дагістарычную эпоху (барацьба з Архаменам) прыкметна яго імкненне да гегемоніі над суседнімі гарадамі. У Фівы мелі палітычную перавагу ў ; гарады , , і іншыя абавязаны былі даваць ім пэўны кантынгент войска. Першапачатковае манархічнае праўленне замянілася з цягам часу арыстакратычным. Пануючае саслоўе складалася з багатых землеўладальнікаў знатнага паходжання. Месцам пасяджэнняў фіванскага ўрадавага савета была : гэты савет меў пераважнае значэнне ў справах Беатыйскага саюза.
Канфлікт з Афінамі
Фіванцы раўніва і ўпарта падтрымлівалі сваю гегемонію, і многія войны, якія ім даводзілася весці, былі накіраваны супраць дзяржаў, якія процідзейнічалі іх нацыянальнай палітыцы. Так, у 507 г. да н. э. Фівы ваявалі з Афінамі з-за Платэй, якім афіняне абяцалі дапамогу супраць цяжкай гегемоніі фіванскай арыстакратыі. Пры Платэях фіванцы былі разбітыя, пасля чаго яны заключылі саюз з арыстакратычнай Спартай. Падчас нашэсця Ксеркса Фівы, спадзеючыся з дапамогай персаў замацаваць за сабою гегемоніі над Феспіямі і Платэямі, — двума непакорнымі гарадамі, якія трымалі бок Афін, — адмовіліся прыняць удзел у саюзным савеце элінскіх гарадоў, сабраных для абмеркавання мер супраціўлення насоўванню ворага, і выказалі персідскім паслам пакорнасць, хоць у 480 г. да н. э. яны і паслалі ў 400 . Пасля бітвы пры Платэях () грэчаскае войска падышло да Фіваў, патрабуючы выдачы арыстакратаў, прадстаўнікоў персідскай партыі. Паколькі ў гэтым Паўсанію было адмоўлена, то ён аблажыў горад і вымусіў фіванцаў выдаць вінаватых, якія і былі пакараныя.
Каля 460 г. да н. э. спартанцы вярнулі Фівам гегемонію над беатыйскімі гарадамі, згубленую пасля Платэйскай бітвы. Сцены Фіваў былі адноўлены і фіванцам было забяспечана былая магутнасць, як апора супраць распаўсюджвання афінскай гегемоніі ў Сярэдняй Грэцыі.
У барацьбе Карынфа з Керкірай (435 г. да н. э.) Фіванцы дапамаглі Карынфянам у падрыхтоўцы іх экспедыцыі, у далейшым жа ходзе Пелапанескай вайны падтрымлівалі да Нікіевага міру спартанцаў, але паколькі спартанцы адмовіліся ўмацаваць, нягледзячы на аказаную ім падтрымку, поўную гегемонію Фіваў над усёй Беотыяй, то паміж абодвума саюзнымі дзяржавамі адбыўся разрыў.
Саюз супраць Спарты
Культурны і палітычны рост галоўнага горада Беотыі і ўмерана-дэмакратычнае кіраваньне, прадстаўнікі якога няўхільна ішлі да адной мэты — умацавання гегемоніі Фіваў, узвысілі горад к пачатку IV ст. да н. э. амаль да аднаго ўзроўню з Афінамі і Спартай і прывялі нарэшце да часовай гегемоніі яго не толькі над Беотыяй, але і ўсёй Грэцыяй.
У 395 г. да н. э. Фівы ўтварылі лігу азіяцкіх гарадоў супраць Спарты і заключылі саюз з афінянамі. У гэтым жа годзе яны разбілі пры Галіярце. У 394 г. да н. э. утварыўся новы саюз супраць Спарты, але пры Карынфе саюзнае войска было разбіта, а неўзабаве фіванцы прайгралі бітву пры . (387 г. да н. э.) пазбавіў Фівы гегемоніі над беатыйскімі гарадамі, спартанцы прынялі меры для абароны незалежнасці варожых Фівам гарадоў Архамена і Феспій, паставіўшы ў гэтых гарадах свае гарнізоны. Скора, аднак, беатійцы прыйшлі да рашэння вызваліцца ад спартанскага прыгнёту, аднавіўшы саюз.
У 383 г. да н. э. спартанскі палкаводзец Файбід, на шляху ў , захапіў Фівы, з тым, каб задушыць партыю, якая хацела скінуць спартанскую апеку. Спартанцы зацвердзілі зноў уведзенае прыхільнікам Спарты Леантыядам алігархічнае праўленне, прадстаўнікі якога аб'явілі тэрор супраць прыхільнікаў дэмакратычнай партыі. Ісменій, які імкнуўся аднавіць Беатыйскі саюз пад гегемоніяй Фіваў, быў пакараны; многія былі забітыя, многія, ратуючыся ад тэрору, беглі ў Афіны. Фіванская эміграцыя і далейшыя жорсткасці алігархаў абудзілі ў фіванскай моладзі патрыятычны запал. Аб'яднаныя двума выдатнымі фіванцамі, сябрамі Пелапідам і Эпамінондам, прадстаўнікі нацыянальнай партыі акрыялі і, скінуўшы ярмо Спарты, зацвердзілі, хоць і на кароткі час, гегемонію роднага горада. Аднак мясцовыя патрыятычныя мэты і сродкі, якія для іх дасягнення ўжываліся, не забяспечылі Фівам трывалага дабрабыту і пры далейшых поспехах мацнеючай македонскай манархіі горад вымушаны быў падпарадкавацца мацнейшай дзяржаве.
Македонскае панаванне
Зачэпкай для ўмяшання Філіпа ў справы Сярэдняй Грэцыі паслужыла (356—355 гг. да н. э.), якая пачалася паміж факейцамі і фіванцамі; апошнія, разам з фесалійцамі, стаялі на чале саюза амфіктыёнаў, якія аб'явілі факейцам вайну. Хоць вайна і дала Фівам перавагу над усёй Беотыяй, але скора палітычныя абставіны сталі неспрыяльнымі, што прывяло да ўтварэння супраць Філіпа беатыйска-афінскага саюза, дзеянні якога завяршыліся перамогай Філіпа пры (338 г. да н. э.), размяшчэннем у Кадмеі македонскага гарнізона і распадам Беатыйскага саюза.
У 335 г. да н. э. Фівы, пад уплывам ілжывых чутак аб смерці Аляксандра Македонскага, паўсталі супраць македонскага валадарства. Аляксандр, з'явіўшыся з войскам, , прычым 6000 чалавек было перабіта і 30 000 узята ў палон, горад жа быў спустошаны дашчэнту, за выключэннем Кадмеі, дзе быў пакінуты македонскі гарнізон, і дома Піндара.
Касандр, насуперак памяці Аляксандра, загадаў аднавіць Фівы (315 г. да н. э.), але ў 292 г. да н. э. яны зноў былі ўзятыя .
Заняпад
У сярэдзіне III ст. да н. э. Фівы зноў узначалілі адноўлены Беатыйскі саюз, але падзенне нораваў і збядненне грамадскай, разумовай і творчай дзейнасці характарызуюць далейшы перыяд існавання саюза. У 146 г. да н. э. Фівы пакарыліся рымлянам, прычым за ўдзел у нацыянальным паўстанні горад быў сурова пакараны. У 87 г. да н. э. падчас барацьбы Сулы з Мітрыдатам, Фівы далучыліся да саюзнага войска апошняга, але пасля (85 г. да н. э.), дзе Сула перамог, панеслі зноў суровае пакаранне за прыхільнасць свабодзе. З гэтага часу Фівы са значнага горада ператварыліся ў нязначнае паселішча.
У часы Страбона ў Фівах заставалася толькі адна Кадмея, у якой жыло некалькі сямействаў.
Фівы ў сярэдневякоўі
У сярэднія вякі Фівы зноў забудаваліся і засяліліся. Мноства ткацкіх фабрык забяспечыла гораду эканамічны росквіт. У 1147, пры нашэсці нарманаў, Фівы былі разрабаваны. Пасля заваявання Канстанцінопаля крыжакамі (1204) яны на кароткі час трапілі пад уладу Пелапанескага архонта Леона Згураса, затым увайшлі ў склад Афінскага герцагства. Паколькі Афіны знаходзіліся ў заняпадзе, у XIII стагоддзі Фівы сталі фактычнай сталіцай герцагства. Пасля турэцкага заваявання Фівы зноў апусціліся да становішча беднай вёскі.
Новы час
Толькі к пачатку XX стагоддзя горад пачынае забудоўвацца і ажываць, яго насельніцтва дасягае 5000 чалавек. У гэты час ён уваходзіць у грэчаскі ном Беотыя.
У Фівах знаходзіцца епіскапская кафедра (мітраполія Фівейская і Левадыйская), якая існуе з сярэдніх вякоў. Мітрапалітам Фівейскім да абрання архіепіскапам Афінскім у 2008 годзе быў ураджэнец Беотыі .
Раскопкі ў Фівах
Рэшткі старажытных паселішчаў у Фівах размяшчаліся пад сучасным горадам, што ўскладняла доступ да старажытнасцей.
Раскопкі ў Фівах былі пачаты ў 1906 г. грэчаскім археолагам А. Керамопуласам і праводзіліся да 1929 г.. У выніку гэтых раскопак былі адкрыты: фрэска з вытанчана апранутымі жанчынамі і група з больш чым ста гліняных піфасаў, у тым ліку цэлы рад абломкаў з кароткімі запісамі, складзенымі знакамі лінейнага пісьма Б.
У 1963 г. у сувязі з перабудовай сучаснага горада Фівы раскопкі былі адноўленыя пад кіраўніцтвам Н. Платона, а затым рада іншых грэчаскіх археолагаў, у прыватнасці Ф. Спіропуласа. Быў адкрыты комплекс пакояў і іншых памяшканняў, які не мог быць нічым іншым, акрамя як рэшткамі знакамітай Кадмеі — фіванскага палаца мікенскай эпохі, названага ў гонар легендарнага заснавальніка Фіваў Кадма. Было знойдзена каля 45 гліняных таблічак са знакамі лінейнага пісьма Б, што сведчыла аб існаванні фіванскага палацавага архіва, падобнага піласкаму і кноскаму. У Фівах было таксама выяўлена 36 прывазных вавілонскіх цыліндрычных лазурытавых пячатак з клінапіснымі надпісамі XIV ст. да н. э..
Гл. таксама
Зноскі
- Keramopoulos A.D. AE 1907, с. 207 и сл.; 1909, с. 57 и сл; 1930, с. 29 и сл.
- Touloup E. — Kadmos. 1964, № 3, с. 25 и сл.
- Бартонек А. Златообильные Микены. М. 1991. с. 42-43, 301
Літаратура
- Фивы, город в Греции // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Fivy grech 8hba star grech 8hbai u starazhytnasci galoyny gorad voblasci syarednyaj Grecyi Beotyi razmeshchany na nevysokim pagorku syarod uradlivaj Gorad mey krugluyu formu i byy akruzhany scyanoj z syamyu bramami z za chago gorad chasta nazyvaysya Syamibramnymi Fivami U cyaperashni chas gorad z naselnictvam 36477 chalavek 2011 z yaylyaecca samym vyalikim goradam Beatyjskaj prefektury Gorod Fivy grech 8hba Kraina GrecyyaCentralnaya GrecyyaBeotyyaKaardynaty 38 19 27 pn sh 23 19 25 u d H G Ya OZasnavany 2 tysyachagoddze da n e Ploshcha 830 km Vyshynya centra 215 m i 180 mNaselnictva 36 477 chalavek 2011 Chasavy poyas UTC 2 letam UTC 3Telefonny kod 2262Pashtovyya indeksy 32200Aytamabilny kod BIAficyjny sajt thiva gr grech Fivy na karce GrecyiMedyyafajly na VikishovishchyU panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Fivy ArhitekturaGorad byy akruzhany scyanoj z syamyu bramaj Kalya Fivay pracyakay ruchaj apety Vyargiliem Magchyma ruchaj vykonvay rolyu rova Na poydni scyana supadala sa scyanoj fivanskaga akropalya dalej ishla y paydnyova yshodnim napramku ceraz krazh dalej pa daline raki Ismena da drugoga hrybta yaki zakanchvaysya z ushodnyaga boku krutym abryvam zatym ad vuglavoj vezhy na paydnyovy yshod yana prymala napramak z poydnya na poynach i perasyakala darogu yakaya zluchala Fivy z Halkidaj kalya darogi znahodzilisya Prajtydskiya varoty dalej uleva na paynochny zahad da svyashchennaga ychastka Ialaya perasyakala raku Dyrku tut byli Krenejskiya varoty zatym nevyadoma u yakim punkce nakiroyvalasya na poydzen peraryvayuchysya y zahodnyaj chastcy Neistyjskimi varotami nareshce pavarochvala na yshod u paydnyova zahodnim vugle znahodzilisya vidac Gipsistejskiya varoty i zluchalasya z Kadmejskaj scyanoj kalya yakoj znahodzilisya Agigijskiya varoty Akramya zgadanyh pyaci varot u paydnyovaj chastcy scen znahodzilasya varoty Elektry ad yakih pachynalasya daroga shto vyala y Platei mescaznahodzhanne Gamalojskih varot zastaecca nevyadomym Pablizu Prajtydskaj bramy znahodziysya teatr i ploshcha kalya Ogigijskaj ci Ankejskaj altar Afiny Onki Bagatae arashenne spryyala rostu lugavoj zelyaniny Fivy slavilisya kulturaj konej i sadovyh drey Galoynymi rechkami gorada byli Dzirka i Ismen vody yakoga y mezhah gorada zbiralisya y admyslovym basejne tak zvanaj Krynicy Aresa akramya tago byla vyadoma Edypava krynica i yaki prynosiy vadu y Kadmeyu z krynic U centry gorada na nevyalikim pagorku uzvyshalasya Kadmeya fivanski akropal pobach z varotami Elektry na yzgorku znahodziysya hram Apalona Ismenijskaga uprygozhany y starazhytnasci skulpturnymi rabotami Fidziya i Skopasa U nekalkih vyorstah ad Fivay na poydzen ad darogi shto vyala da bylo y 1887 adkryta starazhytnae svyacilishcha MifalogiyaGistoryya Fivay yak starazhytnaga gorada Elady uzyhodzic da geraichnaga peryyadu Z Fivami zvyazany cely rad padannyay pra Kadma zasnavalnika Kadmei pra i zasnavalnika Fivay pra Dyyanisa pra Gerakla pra i Edypa pra ab pahodze epigonay padannyay yakiya zajmayuc bachnae mesca y skarbnicy starazhytnagrechaskaga epichnaga materyyalu Hoc u naplastavannyah getyh padannyay mnogae z yaylyaecca chysta paetychnaj vydumkaj adnak yosc magchymasc adshukac i nekatoryya gistarychnyya yspaminy Tak u padanni ab pahodze Syami adbivayucca yspaminy ab baracbe i Argasa z Fivami u padannyah ab Gerakle uspaminy ab dagistarychnaj baracbe i sapernictve dvuh garadoy Beotyi Fivay i Arhamena Minijskaga Klyatva syami pravadyroy pad scenami FivayGistoryyaNyagledzyachy na svedchanni starazhytnasci ab finikijskim pahodzhanni Kadmei i na reshtki semickaj kultury na glebe Fivay svyatynyu nayrad ci magchyma na asnove getyh dadzenyh pryznac finikijskaga kalanizacyyu Beotyi voblasci addalenaj ad mora Hoc pahodzhanne nazvy Kadmei i kadmejcay nevyadoma adnak u chysta grechaskim pahodzhanni Fivay sumnyavacca nyama prychyn Zhyhary Fivay rodnasnyya z minijcami i nalezhac da paynochna yshodnyaj grupy yakaya perasyalilasya y dagistarychnyya chasy z Fesalii Aziyackiya elementy fivanskih padannyay mabyc byli pryyneseny ianijcami yakiya kali ne stvaryli to raspracavali y Maloj Azii materyyal getyh padannyay Na chale Beatyjskaga sayuza U gistoryi beatyjskih garadoy Fivy adygryvayuc znachnuyu rolyu prychym uzho y dagistarychnuyu epohu baracba z Arhamenam prykmetna yago imknenne da gegemonii nad susednimi garadami U Fivy meli palitychnuyu peravagu y garady i inshyya abavyazany byli davac im peyny kantyngent vojska Pershapachatkovae manarhichnae praylenne zamyanilasya z cyagam chasu arystakratychnym Panuyuchae sasloye skladalasya z bagatyh zemleyladalnikay znatnaga pahodzhannya Mescam pasyadzhennyay fivanskaga yradavaga saveta byla gety savet mey peravazhnae znachenne y spravah Beatyjskaga sayuza Kanflikt z Afinami Fivancy rayniva i yparta padtrymlivali svayu gegemoniyu i mnogiya vojny yakiya im davodzilasya vesci byli nakiravany suprac dzyarzhay yakiya procidzejnichali ih nacyyanalnaj palitycy Tak u 507 g da n e Fivy vayavali z Afinami z za Platej yakim afinyane abyacali dapamogu suprac cyazhkaj gegemonii fivanskaj arystakratyi Pry Plateyah fivancy byli razbityya paslya chago yany zaklyuchyli sayuz z arystakratychnaj Spartaj Padchas nashescya Kserksa Fivy spadzeyuchysya z dapamogaj persay zamacavac za saboyu gegemonii nad Fespiyami i Plateyami dvuma nepakornymi garadami yakiya trymali bok Afin admovilisya prynyac udzel u sayuznym savece elinskih garadoy sabranyh dlya abmerkavannya mer supraciylennya nasoyvannyu voraga i vykazali persidskim paslam pakornasc hoc u 480 g da n e yany i paslali y 400 Paslya bitvy pry Plateyah grechaskae vojska padyshlo da Fivay patrabuyuchy vydachy arystakratay pradstaynikoy persidskaj partyi Pakolki y getym Paysaniyu bylo admoylena to yon ablazhyy gorad i vymusiy fivancay vydac vinavatyh yakiya i byli pakaranyya Kalya 460 g da n e spartancy vyarnuli Fivam gegemoniyu nad beatyjskimi garadami zgublenuyu paslya Platejskaj bitvy Sceny Fivay byli adnoyleny i fivancam bylo zabyaspechana bylaya magutnasc yak apora suprac raspaysyudzhvannya afinskaj gegemonii y Syarednyaj Grecyi U baracbe Karynfa z Kerkiraj 435 g da n e Fivancy dapamagli Karynfyanam u padryhtoycy ih ekspedycyi u dalejshym zha hodze Pelapaneskaj vajny padtrymlivali da Nikievaga miru spartancay ale pakolki spartancy admovilisya ymacavac nyagledzyachy na akazanuyu im padtrymku poynuyu gegemoniyu Fivay nad usyoj Beotyyaj to pamizh abodvuma sayuznymi dzyarzhavami adbyysya razryy Sayuz suprac Sparty Kulturny i palitychny rost galoynaga gorada Beotyi i ymerana demakratychnae kiravanne pradstayniki yakoga nyayhilna ishli da adnoj mety umacavannya gegemonii Fivay uzvysili gorad k pachatku IV st da n e amal da adnago yzroynyu z Afinami i Spartaj i pryvyali nareshce da chasovaj gegemonii yago ne tolki nad Beotyyaj ale i ysyoj Grecyyaj U 395 g da n e Fivy ytvaryli ligu aziyackih garadoy suprac Sparty i zaklyuchyli sayuz z afinyanami U getym zha godze yany razbili pry Galiyarce U 394 g da n e utvaryysya novy sayuz suprac Sparty ale pry Karynfe sayuznae vojska bylo razbita a neyzabave fivancy prajgrali bitvu pry 387 g da n e pazbaviy Fivy gegemonii nad beatyjskimi garadami spartancy prynyali mery dlya abarony nezalezhnasci varozhyh Fivam garadoy Arhamena i Fespij pastaviyshy y getyh garadah svae garnizony Skora adnak beatijcy pryjshli da rashennya vyzvalicca ad spartanskaga prygnyotu adnaviyshy sayuz U 383 g da n e spartanski palkavodzec Fajbid na shlyahu y zahapiy Fivy z tym kab zadushyc partyyu yakaya hacela skinuc spartanskuyu apeku Spartancy zacverdzili znoy uvedzenae pryhilnikam Sparty Leantyyadam aligarhichnae praylenne pradstayniki yakoga ab yavili teror suprac pryhilnikay demakratychnaj partyi Ismenij yaki imknuysya adnavic Beatyjski sayuz pad gegemoniyaj Fivay byy pakarany mnogiya byli zabityya mnogiya ratuyuchysya ad teroru begli y Afiny Fivanskaya emigracyya i dalejshyya zhorstkasci aligarhay abudzili y fivanskaj moladzi patryyatychny zapal Ab yadnanyya dvuma vydatnymi fivancami syabrami Pelapidam i Epaminondam pradstayniki nacyyanalnaj partyi akryyali i skinuyshy yarmo Sparty zacverdzili hoc i na karotki chas gegemoniyu rodnaga gorada Adnak myascovyya patryyatychnyya mety i srodki yakiya dlya ih dasyagnennya yzhyvalisya ne zabyaspechyli Fivam tryvalaga dabrabytu i pry dalejshyh pospehah macneyuchaj makedonskaj manarhii gorad vymushany byy padparadkavacca macnejshaj dzyarzhave Makedonskae panavanne Zachepkaj dlya ymyashannya Filipa y spravy Syarednyaj Grecyi pasluzhyla 356 355 gg da n e yakaya pachalasya pamizh fakejcami i fivancami aposhniya razam z fesalijcami stayali na chale sayuza amfiktyyonay yakiya ab yavili fakejcam vajnu Hoc vajna i dala Fivam peravagu nad usyoj Beotyyaj ale skora palitychnyya abstaviny stali nespryyalnymi shto pryvyalo da ytvarennya suprac Filipa beatyjska afinskaga sayuza dzeyanni yakoga zavyarshylisya peramogaj Filipa pry 338 g da n e razmyashchennem u Kadmei makedonskaga garnizona i raspadam Beatyjskaga sayuza U 335 g da n e Fivy pad uplyvam ilzhyvyh chutak ab smerci Alyaksandra Makedonskaga paystali suprac makedonskaga valadarstva Alyaksandr z yaviyshysya z vojskam prychym 6000 chalavek bylo perabita i 30 000 uzyata y palon gorad zha byy spustoshany dashchentu za vyklyuchennem Kadmei dze byy pakinuty makedonski garnizon i doma Pindara Kasandr nasuperak pamyaci Alyaksandra zagaday adnavic Fivy 315 g da n e ale y 292 g da n e yany znoy byli yzyatyya Zanyapad U syaredzine III st da n e Fivy znoy uznachalili adnoyleny Beatyjski sayuz ale padzenne noravay i zbyadnenne gramadskaj razumovaj i tvorchaj dzejnasci haraktaryzuyuc dalejshy peryyad isnavannya sayuza U 146 g da n e Fivy pakarylisya rymlyanam prychym za ydzel u nacyyanalnym paystanni gorad byy surova pakarany U 87 g da n e padchas baracby Suly z Mitrydatam Fivy daluchylisya da sayuznaga vojska aposhnyaga ale paslya 85 g da n e dze Sula peramog panesli znoy surovae pakaranne za pryhilnasc svabodze Z getaga chasu Fivy sa znachnaga gorada peratvarylisya y nyaznachnae paselishcha U chasy Strabona y Fivah zastavalasya tolki adna Kadmeya u yakoj zhylo nekalki syamejstvay Fivy y syarednevyakoyiU syaredniya vyaki Fivy znoy zabudavalisya i zasyalilisya Mnostva tkackih fabryk zabyaspechyla goradu ekanamichny roskvit U 1147 pry nashesci narmanay Fivy byli razrabavany Paslya zavayavannya Kanstancinopalya kryzhakami 1204 yany na karotki chas trapili pad uladu Pelapaneskaga arhonta Leona Zgurasa zatym uvajshli y sklad Afinskaga gercagstva Pakolki Afiny znahodzilisya y zanyapadze u XIII stagoddzi Fivy stali faktychnaj stalicaj gercagstva Paslya tureckaga zavayavannya Fivy znoy apuscilisya da stanovishcha bednaj vyoski Novy chasTolki k pachatku XX stagoddzya gorad pachynae zabudoyvacca i azhyvac yago naselnictva dasyagae 5000 chalavek U gety chas yon uvahodzic u grechaski nom Beotyya U Fivah znahodzicca episkapskaya kafedra mitrapoliya Fivejskaya i Levadyjskaya yakaya isnue z syarednih vyakoy Mitrapalitam Fivejskim da abrannya arhiepiskapam Afinskim u 2008 godze byy uradzhenec Beotyi Raskopki y FivahReshtki starazhytnyh paselishchay u Fivah razmyashchalisya pad suchasnym goradam shto yskladnyala dostup da starazhytnascej Raskopki y Fivah byli pachaty y 1906 g grechaskim arheolagam A Keramopulasam i pravodzilisya da 1929 g U vyniku getyh raskopak byli adkryty freska z vytanchana apranutymi zhanchynami i grupa z bolsh chym sta glinyanyh pifasay u tym liku cely rad ablomkay z karotkimi zapisami skladzenymi znakami linejnaga pisma B U 1963 g u suvyazi z perabudovaj suchasnaga gorada Fivy raskopki byli adnoylenyya pad kiraynictvam N Platona a zatym rada inshyh grechaskih arheolagay u pryvatnasci F Spiropulasa Byy adkryty kompleks pakoyay i inshyh pamyashkannyay yaki ne mog byc nichym inshym akramya yak reshtkami znakamitaj Kadmei fivanskaga palaca mikenskaj epohi nazvanaga y gonar legendarnaga zasnavalnika Fivay Kadma Bylo znojdzena kalya 45 glinyanyh tablichak sa znakami linejnaga pisma B shto svedchyla ab isnavanni fivanskaga palacavaga arhiva padobnaga pilaskamu i knoskamu U Fivah bylo taksama vyyaylena 36 pryvaznyh vavilonskih cylindrychnyh lazurytavyh pyachatak z klinapisnymi nadpisami XIV st da n e Gl taksamaZnoskiKeramopoulos A D AE 1907 s 207 i sl 1909 s 57 i sl 1930 s 29 i sl Touloup E Kadmos 1964 3 s 25 i sl Bartonek A Zlatoobilnye Mikeny M 1991 s 42 43 301LitaraturaFivy gorod v Grecii Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907