Мана рхія 1 форма кіравання пры якой належыць адной асобе манарху каралю цару імператару герцагу эрцгерцагу султану эмір

Мана́рхія — 1) форма кіравання, пры якой належыць адной асобе — манарху (каралю, цару, імператару, герцагу, эрцгерцагу, султану, эміру і г. д.) і звычайна перадаецца па спадчыне.

Манархія — 2) форма дзяржаўнага кіравання, у якой крыніца ўлады — Бог (самадзяржаўе) або сам носьбіт дзяржаўнай улады (самаўладства), а асновай улады служаць яе маральны аўтарытэт у грамадстве і традыцыя, у сілу гэтага ўлада спадчынная. Таксама манархія — адна з найстаражытнейшых форм кіравання.

Віды манархій

Абсалютная манархія — манархія, якая прадугледжвае амаль неабмежаваную ўладу манарха. Пры абсалютнай манархіі ўрад або іншыя адказныя толькі перад манархам як кіраўніком дзяржавы, а парламент у шэрагу выпадкаў наогул адсутнічае або з’яўляецца толькі дарадчым органам пры манарху (цару, каралю і інш.).
Канстытуцыйная манархія — манархія, пры якой улада манарха абмежаваная канстытуцыяй. Пры канстытуцыйнай манархіі рэальная заканадаўчая належыць парламенту, а выканаўчая — ураду. Канстытуцыйная манархія існуе ў дзвюх формах: дуалістычная манархія і парламентарная манархія.
- Дуалістычная манархія (лац.: dualis — дваісты) — канстытуцыйная манархія, у якой улада манарха абмежаваная канстытуцыяй, але манарх фармальна і фактычна захоўвае шырокую ўладу.
- Парламентарная манархія — канстытуцыйная манархія, у якой манарх выконвае свае функцыі чыста намінальна. Пры парламентарнай манархіі ўрад адказны перад парламентам, якому належыць фармальнае вяршэнства сярод іншых органаў дзяржавы.
Тэакратычная манархія — манархія, пры якой палітычная ўлада належыць або .

Манархічныя дзяржавы сучаснасці

**Абсалютныя манархіі**, з неабмежаванай уладай манарха **Канстытуцыйныя манархіі**, у якіх манарху належыць заканадаўчая ўлада **Канстытуцыйныя манархіі**, у якіх заканадаўчая ўлада належыць парламенту Дзяржавы-члены **Садружнасці Нацый**, якія прызнаюць у якасці намінальнага кіраўніка дзяржавы манарха Вялікабрытаніі Манархіі — рэгіёны (тэрыторыі з манархічным кіраваннем, якія не з'яўляюцца незалежнымі дзяржавамі і ўваходзяць у склад дзяржавы з неманархічнай формай кіравання)

У спісах прадстаўлены манархіі на 1 студзеня 2023 года. Асобным спісам прадстаўлены дамініёны — былыя англійскія калоніі, у якіх кіраўніком дзяржавы з’яўляецца кароль (каралева) Вялікабрытаніі.

Еўропа

Андора — са-князі Эманюэль Макрон (з 2017) і (c 2003)
Бельгія — кароль Філіп I (з 2013)
Ватыкан — Папа Рымскі Францыск I (з 2013)
Вялікабрытанія — кароль Карл III (з 2022)
- Гернсі — герцаг Карл III (з 2022)
- Джэрсі — герцаг Карл III (з 2022)
- Востраў Мэн — Карл III (з 2022)
Данія — кароль Фрэдэрык Х (з 2024)
Іспанія — кароль Філіп VI (з 2014)
Ліхтэнштэйн — князь Ханс-Адам II (з 1989)
Люксембург — Анры (з 2000)
Мальтыйскі ордэн — фра (з 2008)
Манака — (з 2005)
Нідэрланды — кароль Вілем-Аляксандр (з 2013)
Нарвегія — кароль Харальд V (з 1991)
Швецыя — кароль Карл XVI Густаў (з 1973)

Азія

Бахрэйн — кароль Хамад ібн Іса аль-Халіфа (з 2002, эмір у 1999—2002)
Бруней — султан (з 1967)
Бутан — кароль Джыгмэ Кхесар Намг’ял Вангчук (з 2006)
Іарданія — кароль Абдала II (з 1999)
Камбоджа — кароль Нарадом Сіямоні (з 2004)
Катар — эмір Тамім бін Хамад аль-Тані (з 2013)
Кувейт — эмір Наваф аль-Ахмед аль-Джабер ас-Сабах (з 2020)
Малайзія — Янг дзі-Пертуан Агонг (вярхоўны кіраўнік) Аль-Султан Абдулла II (з 2019)
- — султан Ібрагім Ісмаіл (з 2010)
- Кедах — султан Салехудзін ібн Аль-Мархум (з 2017)
- — султан Мухамад V (з 2010)
- — (з 2008)
- — султан Абдула ІІ (з 2019)
- — султан Назрын Муізудзін Шах (з 2014)
- — Сіед Сіраджудзін (з 2000)
- — султан (з 2001)
- — султан (з 1998)
ААЭ — прэзідэнт Мухамад ібн Заід Аль Нахайян (з 2022)
- Абу-Дабі — эмір Мухамад ібн Заід Аль Нахайян (з 2022)
- Аджман — эмір (з 1981)
- Дубай — эмір (з 2006)
- Рас-эль-Хайма — эмір (з 2010)
- Ум-эль-Кайвайн — эмір (з 2009)
- Эль-Фуджайра — эмір (з 1974)
- Шарджа — эмір (1972-17.06.1987) (з 23.06.1987)
Аман — султан Хайтэм бен Тарык Аль Саід (з 2020)
Саудаўская Аравія — кароль Салман ібн Абдэль Азіз ас-Сауд (з 2015)
Тайланд — кароль Маха Вачыралангкорн (з 2016)
Японія — імператар Нарухіта (з 2019)

Афрыка

Лесота — кароль Летсіе III (з 1996, першы раз у 1990—1995)
Марока — кароль Мухамед VI (з 1999)
Эсваціні — кароль Мсваці III (з 1986)

Акіянія

Тонга — кароль Тупоу VI (з 2012)

Садружнасць нацый

Пост кіраўніка Садружнасці не з’яўляецца тытулам і не перадаецца па спадчыне. Пры змене манарха на брытанскім троне старшыням урадаў краін-членаў Садружнасці трэба прыняць фармальнае рашэнне аб прызначэнні новага кіраўніка арганізацыі.

Каралеўствы Садружнасці

У каралеўствах Садружнасці (раней называліся дамініёнамі) кіраўніком дзяржавы з’яўляецца манарх Вялікабрытаніі, прадстаўлены генерал-губернатарам.