Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Спарта (грэч. Σπάρτη) — горад у Грэцыі ў вобласці Лаконія на поўдні паўвострава Пелапанес, у даліне . У Старажытнай Грэцыі Спарта была горадам-дзяржавай.
| Гістарычная дзяржава | |
| Спарта | |
|---|---|
| стар.-грэч.: Λακεδαίμων | |
 | |
| 900-я да н.э. — 192 да н.э. | |
| Сталіца |
|
| Мова(ы) | старажытнагрэчаская мова |
| Афіцыйная мова | старажытнагрэчаская мова |
| Плошча |
|
| Форма кіравання | алігархія і рэспубліка |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гісторыя
Старажытная Спарта
Горад Спарта стаяў на рацэ . Тэрыторыя дзяржавы каля была заваяваная дарыйцамі, якія частку старых жыхароў-ахейцаў ператварылі ў (палітычна бяспраўных, але па-грамадзянску вольных), частку ў ілотаў (дзяржаўных рабоў); самі дарыйцы склалі панавальнае саслоўе .
У IX стагоддзі да н.э. заканадаўства Лікурга зрабіла з Спарты моцную ваенную дзяржаву, у двух войнах яны заваявалі Месенію і набылі гегемонію над Пелапанесам і нават перавагу ва ўсёй Старажытнай Грэцыі аж да перыяду Грэка-персідскіх войн.
У суперніцтве з афінянамі спартанцы перамаглі іх у Пелапанескай вайне (431—404 гадах да н.э.), але страцілі сваю перавагу ў 371 годзе да н.э. у вайне з Фівамі. Пасля няўдачы рэформаў і Клеамена ў III стагоддзі да н.э., Спарта ў ў 221 годзе да н.э. канчаткова страціла сваё значэнне і ў 146 годзе да н.э. патрапіла пад уладу Рыма.
Незалежная Грэцыя
Сучасны горад Спарта закладзены ў 1834 годзе. Адміністрацыйны цэнтр нома Лаконія. 14,5 тысяч жыхароў (1981). Гандлёвы цэнтр сельскагаспадарчага раёна даліны р. . Дробныя прадпрыемствы харчовай, тэкстыльнай, тытунёвай і хімічнай прамысловасці.
Культура
Асноўнымі славутасцямі сучаснай Спарты з'яўляюцца размешчаныя ў яе наваколлях руіны Старажытнай Спарты. Захаваліся фрагменты антычных будынкаў VII стагоддзя да н.э. — II стагоддзя н.э.: Акропаль з храмам Афіны (VI у. да н.э.), храмы (7-5 стст. да н.э.), тэатр (1-2 стст. н.э.).
Камп’ютарныя гульні
У Спарта выступае сталіцай грэчаскай дзяржавы 200-ых гадоў да н.э.
Вядомыя асобы
- Хілон
Гл. таксама
- Бітва пад Кінаскефаламі, -364
Літаратура
- Андреев Ю. В. Мужские союзы в дорийских городах-государствах (Спарта и Крит). СПб.: Алетейя, 2004. — ISBN 5-89329-669-9.
- Печатнова Л. Г. История Спарты. Период архаики и классики. — Гуманитарная Академия, 2002. — ISBN 5-93762-008-9.
- Дубровский И. Спартанский эксперимент Архівавана 24 кастрычніка 2007. // . — 2006. — № 1 (2784).
- Секунда Н. Армия Спарты. М.: АСТ, Астрель, 2004.- ISBN 5-17-023262-4, ISBN 5-271-08554-6, ISBN 1-85532-689-0.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Sparta grech Sparth gorad u Grecyi y voblasci Lakoniya na poydni payvostrava Pelapanes u daline U Starazhytnaj Grecyi Sparta byla goradam dzyarzhavaj Gistarychnaya dzyarzhavaSpartastar grech Lakedaimwn900 ya da n e 192 da n e Stalica Sparta d Mova y starazhytnagrechaskaya movaAficyjnaya mova starazhytnagrechaskaya movaPloshcha 1 182 km Forma kiravannya aligarhiya i respublika Medyyafajly na VikishovishchyGistoryyaStarazhytnaya Sparta Terytoryya Starazhytnaj Sparty Gorad Sparta stayay na race Terytoryya dzyarzhavy kalya byla zavayavanaya daryjcami yakiya chastku staryh zhyharoy ahejcay peratvaryli y palitychna byaspraynyh ale pa gramadzyansku volnyh chastku y ilotay dzyarzhaynyh raboy sami daryjcy sklali panavalnae sasloye U IX stagoddzi da n e zakanadaystva Likurga zrabila z Sparty mocnuyu vaennuyu dzyarzhavu u dvuh vojnah yany zavayavali Meseniyu i nabyli gegemoniyu nad Pelapanesam i navat peravagu va ysyoj Starazhytnaj Grecyi azh da peryyadu Greka persidskih vojn U supernictve z afinyanami spartancy peramagli ih u Pelapaneskaj vajne 431 404 gadah da n e ale stracili svayu peravagu y 371 godze da n e u vajne z Fivami Paslya nyaydachy reformay i Kleamena y III stagoddzi da n e Sparta y y 221 godze da n e kanchatkova stracila svayo znachenne i y 146 godze da n e patrapila pad uladu Ryma Nezalezhnaya Grecyya Lakoniya Suchasny gorad Sparta zakladzeny y 1834 godze Administracyjny centr noma Lakoniya 14 5 tysyach zhyharoy 1981 Gandlyovy centr selskagaspadarchaga rayona daliny r Drobnyya pradpryemstvy harchovaj tekstylnaj tytunyovaj i himichnaj pramyslovasci KulturaAsnoynymi slavutascyami suchasnaj Sparty z yaylyayucca razmeshchanyya y yae navakollyah ruiny Starazhytnaj Sparty Zahavalisya fragmenty antychnyh budynkay VII stagoddzya da n e II stagoddzya n e Akropal z hramam Afiny VI u da n e hramy 7 5 stst da n e teatr 1 2 stst n e Kamp yutarnyya gulni U Sparta vystupae stalicaj grechaskaj dzyarzhavy 200 yh gadoy da n e Vyadomyya asobyHilonGl taksamaBitva pad Kinaskefalami 364LitaraturaAndreev Yu V Muzhskie soyuzy v dorijskih gorodah gosudarstvah Sparta i Krit SPb Aletejya 2004 ISBN 5 89329 669 9 Pechatnova L G Istoriya Sparty Period arhaiki i klassiki Gumanitarnaya Akademiya 2002 ISBN 5 93762 008 9 Dubrovskij I Spartanskij eksperiment Arhivavana 24 kastrychnika 2007 2006 1 2784 Sekunda N Armiya Sparty M AST Astrel 2004 ISBN 5 17 023262 4 ISBN 5 271 08554 6 ISBN 1 85532 689 0