Azərbaycanca
Türkçe
Македо́нцы (макед.: Македонци) — славянскі народ, карэнныя насельнікі Балканскага паўвострава. Жывуць у Паўночнай Македоніі, у суседніх рэгіёнах Грэцыі, Албаніі. У выніку эміграцыі склаліся буйныя македонскія абшчыны ў іншых еўрапейскіх краінах, Аўстраліі, ЗША, Канадзе. Агульная колькасць — 2 115 тыс. чал..
| Македонцы (Македонци) | |
 | |
Македонцы ў нацыянальных строях | |
| Агульная колькасць | 2 115 000 (2010 г.) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання |  Паўночная Македонія — 1 314 тыс.
|
| Мова | македонская |
| Рэлігія | праваслаўе, каталіцызм, іслам |
| Блізкія этнічныя групы | балгары |
Паходжанне і гісторыя
У старажытнасці тэрыторыя Балканскага паўвострава, населенага сучаснымі македонцамі, была занята ілірыйскімі, фракійскімі і грэчаскімі плямёнамі. Само найменне Македоніі паходзіць ад назвы старажытных македонцаў, якія маглі належыць як да фракійцаў, так і да грэкаў. Да 148 г. н. э. існавала буйная Македонская дзяржава, пазней заваяваная Рымам. Да сярэдзіны 1 тысячагоддзя н. э. яе насельніцтва было значна элінізавана або раманізавана, толькі ў заходняй горнай частцы захаваліся нашчадкі ілірыйцаў і фракійцаў — продкі сучасных албанцаў. Таксама захавалася назва Македоніі як гістарычнай вобласці.
У V — VI стст. на Балканскі паўвостраў з поўначы прыйшлі славяне. Непасрэдна на тэрыторыі Македоніі рассяліліся плямёны другавітаў, струменцаў, берзічаў і інш. Яны ў значнай ступені асімілявалі тубыльцаў. Сучасныя македонцы з’яўляюцца непасрэднымі нашчадкамі старажытнага балканскага і прышлага славянскага насельніцтва.
У 681 г. на поўдзень ад Дуная было заснавана Балгарскае царства, у склад якой трапіла частка Македоніі (у тым ліку тэрыторыя сучаснай Паўночнай Македоніі). Паўднёвыя землі (тэрыторыя сучаснай грэчаскай Македоніі) у большым кантралявалася Візантыяй. Булгары і візантыйцы праводзілі палітыку перасялення славян, што прывяло да распаду традыцыйных племянных саюзаў і некаторым зменам на этнічнай карце Балканскага паўвострава. Значную ролю ў захаванні славянскай мовы і культуры адыгралі візантыйскія місіянеры Кірыл і Мяфодзій, якія з дапамогай вучняў стварылі царкоўнаславянскую мову на аснове дыялектаў македонскіх славян, а таксама славянскае пісьмо (кірыліца, глаголіца). У 865 г. балгарскі цар Барыс I прыняў праваслаўнае хрысціянства. Старажытная Балгарыя стала своеасаблівым пасрэднікам у перадачы хрысціянства і кніжнай культуры іншым славянскім народам. Адным з галоўных культурных цэнтраў Балгарыі стаў горад Скоп'е. У 970 г., калі ўсходняя частка Балгарыі была занята спачатку кіеўскім князем Святаславам, а потым Візантыяй, у Скоп’е была перанесена балгарская сталіца.
У XI — XIV стст. тэрыторыю Македоніі аспрэчвалі паміж сабою Візантыя, другое Балгарскае царства і Сербія. У другой палове XIV ст. стварыў Прылепскае каралеўства, якое падначальвалася Асманскай Порце. Але ў 1395 г. яно было анэксавана асманамі. Македонія ўвайшла ў склад іх дзяржавы.
У часы панавання першага і другога Балгарскіх царстваў славянскае насельніцтва Македоніі звычайна называлася ў пісьмовых крыніцах або балгарамі або проста славянамі. Відавочна істотных адрозненняў у культуры славян Македоніі і Балгарыі сапраўды не было. Сучасныя грэчаскія гісторыкі заўважаюць, што ў розныя гістарычныя перыяды ў Македоніі ўзрастала або памяншалася колькасць грэчаскага насельніцтва. Асманскі ўрад праводзіў палітыку каланізацыі зямель мусульманамі. Некаторыя з іх былі мясцовага паходжання, але таксама прыцягваліся перасяленцы з Малой Азіі і Албаніі. Усе праваслаўныя жыхары Македоніі звычайна называліся ў асманскіх дакументах па канфесійнай прыкмеце грэкамі. Хаця выхадцы з Македоніі прымалі ўдзел у барацьбе паўднёвых славян і грэкаў супраць асманаў, асобны нацыянальны рух македонцаў вылучыўся даволі позна.
У 1870 г. султан Абдул-Азіз заснаваў Балгарскі экзархат праваслаўнай царквы, у склад якой увайшлі землі Усходняй і Заходняй Македоніі. Яшчэ раней узніклі свецкія балгарскія школы. Былі створаны неабходныя перадумовы для ўваходжання славян-македонцаў у склад балгарскай нацыі. У 1878 г. узнікла аўтаномная Балгарская дзяржава, якая афіцыйна прэтэндавала на ўсе землі Македоніі. Супраць гэтага выступілі Сербія і Грэцыя. Было вырашана пачаць працэс надання аўтаноміі самой Македоніі, дзе акрамя славян жыло шмат мусульман і грэкаў. Аднак праект македонскай аўтаноміі быў адхілены асманскімі ўладамі ў 1880 г.
У гэтых умовах Балгарыя і Сербія імкнуліся прыцягнуць славян Македоніі да сябе і сцвярджалі, што яны з’яўляюцца або балгарамі, або сербамі. Найбольшага поспеху дасягнула Балгарыя. У 1878—1879 гг. македонскія славяне нават адкрыта выступілі на баку Балгарскай дзяржавы. У Сафіі навучаліся многія выхадцы з Македоніі. Грэчаскія царкоўныя інтэлектуалы таксама імкнуліся сцвердзіць правы Грэцыі на гэтыя землі, таму стварылі міф аб прамым паходжанні ўсяго македонскага насельніцтва ад старажытных македонцаў, а значыцца іх блізкасці да грэкаў. Цікава, што пазней македонскія нацыяналісты выкарысталі гэты міф для сцверджання сваёй нацыянальнай ідэалогіі і абаснавання прэтэнзій славян-македонцаў на грэчаскую Македонію. У канцы XIX — пачатку XX ст. балгарскія і грэчаскія ідэі адкрыта прапагандаваліся праз царкву і школы.
Сербія, якая ўсё больш і больш губляла аўтарытэт у «македонскім пытанні», у 1888 г. праз сваіх дыпламатаў упершыню адкрыта выказала думку аб існаванні самастойнага македонскага славянскага народа. Спярша яна знайшла падтрымку сярод македонскіх студэнтаў, што вучыліся ў замежных краінах. У 1903 г. падчас славянскага паўстання ў Македоніі македонскі мовазнавец навукова абгрунтаваў існаванне асобнай македонскай мовы.
У 1913 г. Македонія фактычна апынулася падзеленай паміж Грэцыяй, Балгарыяй і Сербіяй. Грэцыя атрымала так званую Паўднёвую Македонію (зараз рэгіён у Грэцыі). Балгарыя — усходнюю частку, Сербія — заходнюю. У 1929 г. у складзе Югаславіі вылучылася Вардарская бановіна, на аснове якой у 1945 г. была створана Народная Рэспубліка Македонія (з 1963 — Сацыялістычная Рэспубліка Македонія). У 1946 г. Народная Рэспубліка Македонія ўвайшла ў склад Югаславіі на правах раўнапраўнага чальца. Македонская мова атрымала дзяржаўны статус як у самой рэспубліцы, так і ва ўсёй Югаславіі.
У 1992 г. Рэспубліка Македонія атрымала поўную незалежнасць. Прычым, першай яе прызнала Балгарыя. Аднак з-за таго, што Грэцыя адмаўляе македонцам у праве карыстацца старажытнай назвай усяго гістарычнага рэгіёну, паміж дзвюма дзяржавамі ўзніклі спрэчкі. Прычым, яны адбываюцца не толькі на эканамічным і дыпламатычным, але таксама культурным і навуковым ўзроўнях. Балгарыя таксама не прызнае існавання самастойнай македонскай мовы (а, значыцца, не разглядае македонцаў як моўную і нацыянальную меншасць), што было зафіксавана ў сумесных дыпламатычных дакументах, дзе македонская мова вызначана як «македонская мова з пункту гледжання Канстытуцыі Рэспублікі Македонія» (1999 г.). Спроба пераназвання македонскай мовы прадпрымалася нават у Аўстраліі.
Народная культура
Матэрыяльная культура
Да нашага часу сельская гаспадарка з’яўляецца адной з найважнейшых галін эканомікі Паўночнай Македоніі. Македонцы, якія жывуць у суседніх краінах, таксама ў значнай ступені захоўваюць аграрны лад жыцця. Прыродна-геаграфічныя ўмовы Паўночнай Македоніі дазваляюць займацца рознымі відамі сельскагаспадарчай вытворчасці. У міжгорных западзінах і ва ўмераным горным поясе вырошчваюць збожжавыя культуры, тытунь, мак, вінаград, пладовыя дрэвы і г. д. Да пачатку XX ст. найбольш урадлівыя землі знаходзіліся ва ўладанні паноў-мусульман. Хрысціянскае насельніцтва пакутавала ад малазямелля. Да сярэдзіны XX ст. тэхніка апрацоўкі глебы таксама заставалася застарэлай. Палеткі апрацоўваліся пераважна драўляным ралам з кароткай дзяржальняй і стрэлападобным лемяшам.
Жывёлагадоўля развіта ў горных раёнах, асабліва на захадзе. Найбольш распаўсюджаная свойская жывёла — авечка. Трымаюць таксама коз, кароў, коняў, аслоў, радзей свінняў. У мінулым, кароў выкарыстоўвалі не столькі для атрымання малака, колькі як цяглавую жывёлу. У вёсках і на ўскраінах гарадоў даволі распаўсюджана пчалярства, на азёрах — рыбалоўства.
Здаўна македонцы займаліся адыходніцтвам. У цёплую пару года мужчыны займаліся сельскай, а ў астатнія месяцы працавалі ў гарадах, у тым ліку дастаткова аддаленых, будаўнікамі, цеслярамі, возчыкамі, наймаліся на лесараспрацоўкі і каменаломні. Македонскія рамеснікі здаўна славіліся разьбярствам па дрэву, вытворчасцю металічнага гаспадарчага посуду, конскай збруі і інш.
Сельскія паселішчы рознага тыпу. У далінах сустракаюцца вялікія вёскі, пабудаваныя паабапал дарогі але вакол плошчы. У эпоху асманскага панавання ўзніклі вёскі-чыфлік з высокай агароджай. У горных раёнах распаўсюджаны так званыя раскіданыя паселішчы, калі асобныя гаспадаркі або некалькі гаспадарак (край) знаходзяцца на пэўнай дыстанцыі (да 2 км). Гарады да 1912 г. былі заселены пераважна грэкамі або мусульманамі, таму старыя кварталы да нашага часу захоўваюць усходняе аблічча. Да пачатку XX ст. тыповыя хаціны каркасныя, абмазаныя глінай, аднакамерныя. Падлога земляная. Дах накрывалі дранкай або саломай. Столі не было. Жытло падзялялі драўлянай перагародкай на жылую частку (кука) і хлеў для жывёлы (пандзіла). У XX ст. пачалі ўзводзіць большыя па плошчы жытлы, часцяком на 2 або 3 паверхі. Ніжні паверх выкарыстоўвалі для гаспадарчых мэтаў.
У горных раёнах Паўночнай Македоніі захаваліся многія архаічныя рысы народнай вопраткі. Жаночы строй складаецца з тунікападобнай кашулі (кашульа або рыза) з высокім каўняром, расхінутай камізэлькі, фартуха і каляровага ваўнянага пояса. На галаву апранаюць круглы капялюшык-фес, а паверх яго — хустку. Мужчынскі строй уключае кашулю, доўгую (долама) або кароткую (джэмадан) палатнянай камізэльку, штаны рознага крою.
Сацыяльны лад
У македонцаў доўгі час захоўвалася вялікая пашыраная сям'я задруга, якая магла ўключаць да некалькіх дзясяткаў чалавек. На чале яе стаяў старэйшы мужчына-дамакін. Прычым такія сем’і шырока сустракаліся не толькі ў сельскай мясцовасці, але і ў гарадах. Разам з пашыранай сям’ёй існавала і малая нуклеарная. Сельскія сем’і аб’ядноўваліся ў роды. Звычайна кожны род валодаў сваёй часткай паселішча. Хросныя бацькі прыраўноўваліся да крэўных сваякоў. Шлюбы знутры аднаго роду былі забаронены. Македонцы падзяляюць родзічаў па мужчынскай і жаночай лініі, што ўвасабляецца ў найменні сваяцкіх сувязяў.
Народная творчасць
Распаўсюджаны святы, звязаныя з сельскім і рэлігійным каляндаром. Падчас калядаў (божык) папулярны розныя віды гаданняў, пажаданні ўрадлівасці, калядаванне. Напярэдадні свята арганізоўваюцца гульні, што суправаджаюцца скокамі праз вогнішча і кароткімі тэатральнымі відовішчамі. Сярод паўднёвых македонцаў вядомы святочныя зімовыя русаліі — калядаванні, калі ўзброеныя мячамі мужчыны абыходзілі сваю і суседнія вёскі, выконвалі танец ора і хрысцілі мячом хату гаспадара. Выпадковая сустрэча розных груп калядоўшчыкаў скончвалася кровапралітнай бойкай. На Багаяўленне і хрышчэнне было прынята забіваць барана, што некаторыя фалькларысты звязваюць са старажытным звычаем ахвярапрынашэння. У праводзіліся жаночае лазаруване, якое суправаджалася дзявочымі спевамі і танцамі. Таксама шчодра святкаваліся Вялікдзень, дзень Святога Георгія, Пятрок, Купалле.
У македонцаў захавалася шмат абрадавых і панегірычных песень, эпічныя балады, чарадзейныя казкі, гумарэскі, рэлігійныя казанні і г. д. Вылучаецца македонскі эпас пра , які змагаўся з асманамі і, як вераць македонцы, не загінуў, а спіць сярод скал і аднойчы прыйдзе на дапамогу свайму народу.
Асноўны народны танец ора — колавы, незамкнёны. У мужчынскім ора прынята падтрымліваць партнёраў па танцу за плечы, але кожны танцор рухаецца самастойна, не забаронена імправізацыя. Распаўсюджаныя музычныя інструменты — дуда, жалейка, цымбалы, скрыпка, бубен і інш.
-
![image]()
Жаночыя строі -
![image]()
Арнамент -
![image]()
Македонская дуда -
![image]()
Фальклорнае свята -
![image]()
Фальклорны ансамбль -
![image]()
Ора
Мова
Македонская мова адносіцца да паўднёваславянскай групы моў. Найбольш блізкай да яе з’яўляецца балгарская. Пісьмовасць на аснове кірыліцы. Прыняты фанетычны прынцып правапісу.
Рэлігія
У македонскім фальклоры захаваліся некаторыя рысы паганства, вера ў духаў-заступнікаў, у тым ліку змеепадобных істот, духаў, якія прыносяць багацце або хваробы, нави — душы неахрышчаных дзяцей і г. д. У вёсках да сярэдзіны XX ст. было распаўсюджана .
Большасць вернікаў спавядае праваслаўе, аднак ёсць невялікая колькасць каталікоў (у тым ліку сярод македонцаў Албаніі) і мусульмане-торбешы. Апошнія размаўляюць на македонскай мове, аднак лічаць сябе нашчадкамі туркаў або албанцаў.
-
![image]()
Пячорная праваслаўная царква Св. Апанаса ў Калішчы -
![image]()
Праваслаўная царква Св. Канстанціна і Алены ў Охрыдзе -
![image]()
Каталіцкі касцёл у Скоп'і -
![image]()
Мячэць султана Мурата ў Скоп'і
Зноскі
- Macedonian
- The Macedonian (SLAVONIC) Language Case Архівавана 10 красавіка 2013.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Македонцы- Ѓурѓовден — празник на обновувањето на природата
- Macedonian Folk Dress
- Исчезнува традиционалната македонска куќа во Потпелистерието
- Macedonian (македонски)
- Macedonian Folk Seminar SunRay Архівавана 28 чэрвеня 2013.
- ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD
- Историја на Македонската Православна Црква
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam U panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Makedoncy znachenni Makedo ncy maked Makedonci slavyanski narod karennyya naselniki Balkanskaga payvostrava Zhyvuc u Paynochnaj Makedonii u susednih regiyonah Grecyi Albanii U vyniku emigracyi sklalisya bujnyya makedonskiya abshchyny y inshyh eyrapejskih krainah Aystralii ZShA Kanadze Agulnaya kolkasc 2 115 tys chal Makedoncy Makedonci Makedoncy y nacyyanalnyh stroyahAgulnaya kolkasc 2 115 000 2010 g Regiyony prazhyvannya Paynochnaya Makedoniya 1 314 tys Grecyya 256 tys Albaniya 36 tys Balgaryya 1 7 tys Serbiya 116 tys Turcyya 31 tys Germaniya 69 tys ZShA 18 tys Italiya 82 tys Kanada 20 tys Aystraliya 83 tys Mova makedonskayaReligiya pravaslaye katalicyzm islamBlizkiya etnichnyya grupy balgaryPahodzhanne i gistoryyaMarkavy vezhy kalya Prylepa XIII XIV stst U starazhytnasci terytoryya Balkanskaga payvostrava naselenaga suchasnymi makedoncami byla zanyata iliryjskimi frakijskimi i grechaskimi plyamyonami Samo najmenne Makedonii pahodzic ad nazvy starazhytnyh makedoncay yakiya magli nalezhyc yak da frakijcay tak i da grekay Da 148 g n e isnavala bujnaya Makedonskaya dzyarzhava paznej zavayavanaya Rymam Da syaredziny 1 tysyachagoddzya n e yae naselnictva bylo znachna elinizavana abo ramanizavana tolki y zahodnyaj gornaj chastcy zahavalisya nashchadki iliryjcay i frakijcay prodki suchasnyh albancay Taksama zahavalasya nazva Makedonii yak gistarychnaj voblasci U V VI stst na Balkanski payvostray z poynachy pryjshli slavyane Nepasredna na terytoryi Makedonii rassyalilisya plyamyony drugavitay strumencay berzichay i insh Yany y znachnaj stupeni asimilyavali tubylcay Suchasnyya makedoncy z yaylyayucca nepasrednymi nashchadkami starazhytnaga balkanskaga i pryshlaga slavyanskaga naselnictva U 681 g na poydzen ad Dunaya bylo zasnavana Balgarskae carstva u sklad yakoj trapila chastka Makedonii u tym liku terytoryya suchasnaj Paynochnaj Makedonii Paydnyovyya zemli terytoryya suchasnaj grechaskaj Makedonii u bolshym kantralyavalasya Vizantyyaj Bulgary i vizantyjcy pravodzili palityku perasyalennya slavyan shto pryvyalo da raspadu tradycyjnyh plemyannyh sayuzay i nekatorym zmenam na etnichnaj karce Balkanskaga payvostrava Znachnuyu rolyu y zahavanni slavyanskaj movy i kultury adygrali vizantyjskiya misiyanery Kiryl i Myafodzij yakiya z dapamogaj vuchnyay stvaryli carkoynaslavyanskuyu movu na asnove dyyalektay makedonskih slavyan a taksama slavyanskae pismo kirylica glagolica U 865 g balgarski car Barys I prynyay pravaslaynae hrysciyanstva Starazhytnaya Balgaryya stala svoeasablivym pasrednikam u peradachy hrysciyanstva i knizhnaj kultury inshym slavyanskim narodam Adnym z galoynyh kulturnyh centray Balgaryi stay gorad Skop e U 970 g kali yshodnyaya chastka Balgaryi byla zanyata spachatku kieyskim knyazem Svyataslavam a potym Vizantyyaj u Skop e byla peranesena balgarskaya stalica U XI XIV stst terytoryyu Makedonii asprechvali pamizh saboyu Vizantyya drugoe Balgarskae carstva i Serbiya U drugoj palove XIV st stvaryy Prylepskae karaleystva yakoe padnachalvalasya Asmanskaj Porce Ale y 1395 g yano bylo aneksavana asmanami Makedoniya yvajshla y sklad ih dzyarzhavy U chasy panavannya pershaga i drugoga Balgarskih carstvay slavyanskae naselnictva Makedonii zvychajna nazyvalasya y pismovyh krynicah abo balgarami abo prosta slavyanami Vidavochna istotnyh adroznennyay u kultury slavyan Makedonii i Balgaryi sapraydy ne bylo Suchasnyya grechaskiya gistoryki zayvazhayuc shto y roznyya gistarychnyya peryyady y Makedonii yzrastala abo pamyanshalasya kolkasc grechaskaga naselnictva Asmanski yrad pravodziy palityku kalanizacyi zyamel musulmanami Nekatoryya z ih byli myascovaga pahodzhannya ale taksama prycyagvalisya perasyalency z Maloj Azii i Albanii Use pravaslaynyya zhyhary Makedonii zvychajna nazyvalisya y asmanskih dakumentah pa kanfesijnaj prykmece grekami Hacya vyhadcy z Makedonii prymali ydzel u baracbe paydnyovyh slavyan i grekay suprac asmanay asobny nacyyanalny ruh makedoncay vyluchyysya davoli pozna U 1870 g sultan Abdul Aziz zasnavay Balgarski ekzarhat pravaslaynaj carkvy u sklad yakoj uvajshli zemli Ushodnyaj i Zahodnyaj Makedonii Yashche ranej uznikli sveckiya balgarskiya shkoly Byli stvorany neabhodnyya peradumovy dlya yvahodzhannya slavyan makedoncay u sklad balgarskaj nacyi U 1878 g uznikla aytanomnaya Balgarskaya dzyarzhava yakaya aficyjna pretendavala na yse zemli Makedonii Suprac getaga vystupili Serbiya i Grecyya Bylo vyrashana pachac praces nadannya aytanomii samoj Makedonii dze akramya slavyan zhylo shmat musulman i grekay Adnak praekt makedonskaj aytanomii byy adhileny asmanskimi yladami y 1880 g U getyh umovah Balgaryya i Serbiya imknulisya prycyagnuc slavyan Makedonii da syabe i scvyardzhali shto yany z yaylyayucca abo balgarami abo serbami Najbolshaga pospehu dasyagnula Balgaryya U 1878 1879 gg makedonskiya slavyane navat adkryta vystupili na baku Balgarskaj dzyarzhavy U Safii navuchalisya mnogiya vyhadcy z Makedonii Grechaskiya carkoynyya intelektualy taksama imknulisya scverdzic pravy Grecyi na getyya zemli tamu stvaryli mif ab pramym pahodzhanni ysyago makedonskaga naselnictva ad starazhytnyh makedoncay a znachycca ih blizkasci da grekay Cikava shto paznej makedonskiya nacyyanalisty vykarystali gety mif dlya scverdzhannya svayoj nacyyanalnaj idealogii i abasnavannya pretenzij slavyan makedoncay na grechaskuyu Makedoniyu U kancy XIX pachatku XX st balgarskiya i grechaskiya idei adkryta prapagandavalisya praz carkvu i shkoly Serbiya yakaya ysyo bolsh i bolsh gublyala aytarytet u makedonskim pytanni u 1888 g praz svaih dyplamatay upershynyu adkryta vykazala dumku ab isnavanni samastojnaga makedonskaga slavyanskaga naroda Spyarsha yana znajshla padtrymku syarod makedonskih studentay shto vuchylisya y zamezhnyh krainah U 1903 g padchas slavyanskaga paystannya y Makedonii makedonski movaznavec navukova abgruntavay isnavanne asobnaj makedonskaj movy U 1913 g Makedoniya faktychna apynulasya padzelenaj pamizh Grecyyaj Balgaryyaj i Serbiyaj Grecyya atrymala tak zvanuyu Paydnyovuyu Makedoniyu zaraz regiyon u Grecyi Balgaryya ushodnyuyu chastku Serbiya zahodnyuyu U 1929 g u skladze Yugaslavii vyluchylasya Vardarskaya banovina na asnove yakoj u 1945 g byla stvorana Narodnaya Respublika Makedoniya z 1963 Sacyyalistychnaya Respublika Makedoniya U 1946 g Narodnaya Respublika Makedoniya yvajshla y sklad Yugaslavii na pravah raynapraynaga chalca Makedonskaya mova atrymala dzyarzhayny status yak u samoj respublicy tak i va ysyoj Yugaslavii U 1992 g Respublika Makedoniya atrymala poynuyu nezalezhnasc Prychym pershaj yae pryznala Balgaryya Adnak z za tago shto Grecyya admaylyae makedoncam u prave karystacca starazhytnaj nazvaj usyago gistarychnaga regiyonu pamizh dzvyuma dzyarzhavami yznikli sprechki Prychym yany adbyvayucca ne tolki na ekanamichnym i dyplamatychnym ale taksama kulturnym i navukovym yzroynyah Balgaryya taksama ne pryznae isnavannya samastojnaj makedonskaj movy a znachycca ne razglyadae makedoncay yak moynuyu i nacyyanalnuyu menshasc shto bylo zafiksavana y sumesnyh dyplamatychnyh dakumentah dze makedonskaya mova vyznachana yak makedonskaya mova z punktu gledzhannya Kanstytucyi Respubliki Makedoniya 1999 g Sproba peranazvannya makedonskaj movy pradprymalasya navat u Aystralii Narodnaya kulturaMakedonskiya zhanchyny y narodnyh stroyah 1913 g Materyyalnaya kultura Da nashaga chasu selskaya gaspadarka z yaylyaecca adnoj z najvazhnejshyh galin ekanomiki Paynochnaj Makedonii Makedoncy yakiya zhyvuc u susednih krainah taksama y znachnaj stupeni zahoyvayuc agrarny lad zhyccya Pryrodna geagrafichnyya ymovy Paynochnaj Makedonii dazvalyayuc zajmacca roznymi vidami selskagaspadarchaj vytvorchasci U mizhgornyh zapadzinah i va ymeranym gornym poyase vyroshchvayuc zbozhzhavyya kultury tytun mak vinagrad pladovyya drevy i g d Da pachatku XX st najbolsh uradlivyya zemli znahodzilisya va yladanni panoy musulman Hrysciyanskae naselnictva pakutavala ad malazyamellya Da syaredziny XX st tehnika apracoyki gleby taksama zastavalasya zastarelaj Paletki apracoyvalisya peravazhna draylyanym ralam z karotkaj dzyarzhalnyaj i strelapadobnym lemyasham Zhyvyolagadoylya razvita y gornyh rayonah asabliva na zahadze Najbolsh raspaysyudzhanaya svojskaya zhyvyola avechka Trymayuc taksama koz karoy konyay asloy radzej svinnyay U minulym karoy vykarystoyvali ne stolki dlya atrymannya malaka kolki yak cyaglavuyu zhyvyolu U vyoskah i na yskrainah garadoy davoli raspaysyudzhana pchalyarstva na azyorah rybaloystva Zdayna makedoncy zajmalisya adyhodnictvam U cyopluyu paru goda muzhchyny zajmalisya selskaj a y astatniya mesyacy pracavali y garadah u tym liku dastatkova addalenyh budaynikami ceslyarami vozchykami najmalisya na lesaraspracoyki i kamenalomni Makedonskiya ramesniki zdayna slavilisya razbyarstvam pa drevu vytvorchascyu metalichnaga gaspadarchaga posudu konskaj zbrui i insh Selskiya paselishchy roznaga typu U dalinah sustrakayucca vyalikiya vyoski pabudavanyya paabapal darogi ale vakol ploshchy U epohu asmanskaga panavannya yznikli vyoski chyflik z vysokaj agarodzhaj U gornyh rayonah raspaysyudzhany tak zvanyya raskidanyya paselishchy kali asobnyya gaspadarki abo nekalki gaspadarak kraj znahodzyacca na peynaj dystancyi da 2 km Garady da 1912 g byli zaseleny peravazhna grekami abo musulmanami tamu staryya kvartaly da nashaga chasu zahoyvayuc ushodnyae ablichcha Da pachatku XX st typovyya haciny karkasnyya abmazanyya glinaj adnakamernyya Padloga zemlyanaya Dah nakryvali drankaj abo salomaj Stoli ne bylo Zhytlo padzyalyali draylyanaj peragarodkaj na zhyluyu chastku kuka i hley dlya zhyvyoly pandzila U XX st pachali yzvodzic bolshyya pa ploshchy zhytly chascyakom na 2 abo 3 paverhi Nizhni paverh vykarystoyvali dlya gaspadarchyh metay U gornyh rayonah Paynochnaj Makedonii zahavalisya mnogiya arhaichnyya rysy narodnaj vopratki Zhanochy stroj skladaecca z tunikapadobnaj kashuli kashula abo ryza z vysokim kaynyarom rashinutaj kamizelki fartuha i kalyarovaga vaynyanaga poyasa Na galavu apranayuc krugly kapyalyushyk fes a paverh yago hustku Muzhchynski stroj uklyuchae kashulyu doyguyu dolama abo karotkuyu dzhemadan palatnyanaj kamizelku shtany roznaga kroyu Sacyyalny lad U makedoncay doygi chas zahoyvalasya vyalikaya pashyranaya syam ya zadruga yakaya magla yklyuchac da nekalkih dzyasyatkay chalavek Na chale yae stayay starejshy muzhchyna damakin Prychym takiya sem i shyroka sustrakalisya ne tolki y selskaj myascovasci ale i y garadah Razam z pashyranaj syam yoj isnavala i malaya nuklearnaya Selskiya sem i ab yadnoyvalisya y rody Zvychajna kozhny rod valoday svayoj chastkaj paselishcha Hrosnyya backi pryraynoyvalisya da kreynyh svayakoy Shlyuby znutry adnago rodu byli zabaroneny Makedoncy padzyalyayuc rodzichay pa muzhchynskaj i zhanochaj linii shto yvasablyaecca y najmenni svayackih suvyazyay Narodnaya tvorchasc Raspaysyudzhany svyaty zvyazanyya z selskim i religijnym kalyandarom Padchas kalyaday bozhyk papulyarny roznyya vidy gadannyay pazhadanni yradlivasci kalyadavanne Napyaredadni svyata arganizoyvayucca gulni shto supravadzhayucca skokami praz vognishcha i karotkimi teatralnymi vidovishchami Syarod paydnyovyh makedoncay vyadomy svyatochnyya zimovyya rusalii kalyadavanni kali yzbroenyya myachami muzhchyny abyhodzili svayu i susedniya vyoski vykonvali tanec ora i hryscili myachom hatu gaspadara Vypadkovaya sustrecha roznyh grup kalyadoyshchykay skonchvalasya krovapralitnaj bojkaj Na Bagayaylenne i hryshchenne bylo prynyata zabivac barana shto nekatoryya falklarysty zvyazvayuc sa starazhytnym zvychaem ahvyaraprynashennya U pravodzilisya zhanochae lazaruvane yakoe supravadzhalasya dzyavochymi spevami i tancami Taksama shchodra svyatkavalisya Vyalikdzen dzen Svyatoga Georgiya Pyatrok Kupalle U makedoncay zahavalasya shmat abradavyh i panegirychnyh pesen epichnyya balady charadzejnyya kazki gumareski religijnyya kazanni i g d Vyluchaecca makedonski epas pra yaki zmagaysya z asmanami i yak verac makedoncy ne zaginuy a spic syarod skal i adnojchy pryjdze na dapamogu svajmu narodu Asnoyny narodny tanec ora kolavy nezamknyony U muzhchynskim ora prynyata padtrymlivac partnyoray pa tancu za plechy ale kozhny tancor ruhaecca samastojna ne zabaronena impravizacyya Raspaysyudzhanyya muzychnyya instrumenty duda zhalejka cymbaly skrypka buben i insh Zhanochyya stroi Arnament Makedonskaya duda Falklornae svyata Falklorny ansambl OraMovaMakedonskaya mova adnosicca da paydnyovaslavyanskaj grupy moy Najbolsh blizkaj da yae z yaylyaecca balgarskaya Pismovasc na asnove kirylicy Prynyaty fanetychny pryncyp pravapisu ReligiyaU makedonskim falklory zahavalisya nekatoryya rysy paganstva vera y duhay zastupnikay u tym liku zmeepadobnyh istot duhay yakiya prynosyac bagacce abo hvaroby navi dushy neahryshchanyh dzyacej i g d U vyoskah da syaredziny XX st bylo raspaysyudzhana Bolshasc vernikay spavyadae pravaslaye adnak yosc nevyalikaya kolkasc katalikoy u tym liku syarod makedoncay Albanii i musulmane torbeshy Aposhniya razmaylyayuc na makedonskaj move adnak lichac syabe nashchadkami turkay abo albancay Pyachornaya pravaslaynaya carkva Sv Apanasa y Kalishchy Pravaslaynaya carkva Sv Kanstancina i Aleny y Ohrydze Katalicki kascyol u Skop i Myachec sultana Murata y Skop iZnoskiMacedonian The Macedonian SLAVONIC Language Case Arhivavana 10 krasavika 2013 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Makedoncy Ѓurѓovden praznik na obnovuvaњeto na prirodata Macedonian Folk Dress Ischeznuva tradicionalnata makedonska kuќa vo Potpelisterieto Macedonian makedonski Macedonian Folk Seminar SunRay Arhivavana 28 chervenya 2013 ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD Istoriјa na Makedonskata Pravoslavna Crkva