У гэтай старонкі няма правераных версій хутчэй за ўсё яе якасць не ацэньвалася на адпаведнасць стандартам Алба нцы алб S

У гэтай старонкі няма правераных версій, хутчэй за ўсё, яе якасць не ацэньвалася на адпаведнасць стандартам.

Алба́нцы (алб.: Shqiptarët) — індаеўрапейскі народ, карэнныя насельнікі Балканскага паўвострава. Большасць албанцаў жыве ў Албаніі і Косава, а таксама ў суседніх краінах. У выніку эміграцыі склаліся значныя абшчыны албанцаў у Італіі, Германіі, Швейцарыі, ЗША. Агульная колькасць (2018 г.) — 6 697 000 чал.

Албанцы (Shqiptarët)

Албанскі народны строй у Чарнагорыі
Агульная колькасць	6697000 (2018 г.)
Рэгіёны пражывання	Албанія — 2810000 (2011 г.) Рэспубліка Косава — 1616869 (2011 г.). Грэцыя — 280000(2011 г.) Чарнагорыя — 30439 (2011 г.) Харватыя — 17513 (2011 г.) Італія — 460000 (2015 г.) Паўночная Македонія — 509083 (2002 г.) Сербія — 5809 (2011 г.)
Мова	албанская
Рэлігія	іслам, хрысціянства
Блізкія этнічныя групы	магчыма ілірыйцы, фракійцы

Паходжанне

Упершыню плямёны албанцаў згадваюцца на Балканскім паўвостраве ў 1038 г. візантыйскім храністам Міхаілам Аталіятам. У XI—XIII стст. яны ўзгадваюцца ў пісьмовых помніках Балгарыі, Сербіі, Дуброўніка. Першы пісьмовы помнік "Мешары" на албанскай мове быў напісаны ў 1555 г. Албанская саманазва Shqiptarët вядома з XIV ст. і паходзіць ад алб.: shqipoj "размаўляць зразумела".

У 1854 г. лінгвістамі быў усталяваны той факт, што албанская мова складае асобную замкнёную галіну індаеўрапейскіх моў. Была вылучана тэорыя аб яе паходжанні ад старажытных ілірыйскіх моў. У канцы XIX ст. у перыяд фарміравання адзінай албанскай нацыі тэорыя ілірыйскага паходжання набыла незвычайную папулярнасць сярод албанскіх інтэлектуалаў. Да нашых дзён яна з’яўляецца асноўнай у навуковых колах, абапіраецца на лінгвістычныя і археалагічныя сведчанні. Разам з гэтым высоўваюцца іншыя версіі аб паходжанні албанцаў ад пеласгаў, ад фракійцаў, або ад розных груп балканскага насельніцтва, якое адасобілася толькі ў перыяд пасля Сярэднявечча.

Генетычныя даследаванні дэманструюць, што албанцы дастаткова адасоблены, але маюць шмат агульнага ў паходжанні з іншымі балканскімі народамі, а таксама народамі Заходняй Еўропы.

Традыцыйная культура

Гаспадарчыя заняткі

Албанскія пастухі ў **Македоніі**, **1907** г.

Асноўнымі гаспадарчымі заняткамі албанцаў здаўна былі жывёлагадоўля і земляробства, у лясных мясцовасцях — паляванне, каля буйных азёр і на марскім узбярэжжы — рыбалоўства. Хаця суседдзі часцяком атаяснялі албанцаў менавіта з жывёлагадоўчым заняткам, у большасці выпадкаў яны спалучалі яго з апрацоўкай зямлі. Вырошчвалі ў далінах збожжавыя, гародніну, вінаград, масліны і інш. У гарах сеялі азімыя. Часцяком сем'і жывёлагадоўцаў стваралі невялікія палеткі ў некалькіх месцах. Зямлю апрацоўвалі драўляным плугам з жалезным лемешам.

Сельскае насельніцтва трымала коз, , коняў, аслоў, але ў якасці галоўнай свойскай жывёлы і багацця разглядаліся авечкі. Была распаўсюджана авечкагадоўля адгоннага тыпу. Узімку статкі трымалі каля жытла. Улетку пераганялі на горныя пашы.

Таварная сельская гаспадарка з’явілася толькі ў канцы XIX ст., прычым ахапіла далёка не ўсе раёны, населеныя албанцамі. Уцягванню ў грашовую эканоміку замінала сістэма панскіх латыфундый. Пад уплывам рынкавых патрэб пачало развівацца садаводства, вырошчванне . На тэрыторыі сучаснай Албаніі таварная вытворчасць шоўку і мёду была вядома з XVII ст.

Рамёствамі займаліся пераважна албанцы-хрысціяне. Яны стваралі прафесійныя аб’яднанні (фраталія, эснаф, руфет), развівалі ткацтва, выраб зброі, будаўніцтва. Меліся рамесныя паселішчы з пэўнай спецыялізацыяй. Рамеснікі самі гандлявалі сваімі таварамі, таму былі вымушаны вандраваць. У некаторых раёнах важнае значэнне атрымала адыходніцтва — сезонная праца ў Стамбуле, найманне маракамі на іншаземныя судны. Прамысловая вытворчасць узнікла толькі ў XX ст. Колькасць прамысловых рабочых не была вялікай.

Жыллё

Асноўны тып сельскага паселішча — вёска. Албанскія вёскі звычайна вялікія, будуюцца на схілах гор або пагоркаў паміж зімовымі і летнімі пашамі. Найбольш старажытныя вёскі маюць раскіданую або кластарную планіроўку. Паміж жытламі застаюцца кавалкі зямлі, прыдатныя для апрацоўкі. Пры кластарнай планіроўцы вылучаюцца своеасаблівыя кварталы ладжэ. У мінулым марское ўзбярэжжа ўлетку затаплялася, тут было шмат балот, і рэдкія групы пастухоў сяліліся на ўзвышшах. Меліярацыя прывяла да з’яўлення сухой прыморскай прасторы, дзе будаваліся вёскі з рэгулярнай планіроўкай.

Гарады на тэрыторыі, населенай албанцамі, узніклі ў глыбокай старажытнасці. Звычайна яны ўзводзіліся на гандлёвых шляхах або каля марскіх бухт. Сэрцам горада былі замак або крэпасць. Паселішча гараджан расло ці непасрэдна ў межах умацаванняў, ці каля іх. У мінулым хрысціяне і мусульмане жылі ў розных кварталах, аднак дамы будавалі аднолькава з шырокімі падворкамі, схаванымі каменным плотам. Сучасная гарадская забудова з’явілася толькі пасля I Сусветнай вайны.

Відавочна, найбольш старым тыпам жытла была хаціна, якая будавалася з драўляных бярвенняў і мела пакаты дах. Вокнаў у такіх хацінах не было. Унутраная прастора падзялялася плеценай агарожай на жыллёвую і гаспадарчую. Узімку ў гаспадарчай частцы трымалі свойскую жывёлу. На летніх пашах пастухі ладзілі сезонныя хаціны з без раствора. У прыморскай нізіне былі распаўсюджаны каркасныя жытлы, якія абмазваліся сумессю гліны і трыснягу. Аднак з пачатку XX ст. або нават раней сталі будаваць пераважна двухпавярховыя каменныя дамы штопі. Другі паверх штопі можа быць драўляным або фахверкавым. Ён выкарыстоўваецца для жылля. Ніжні паверх — гаспадарчы. Адметнымі з’яўляюцца албанскія дамы-вежы кула з байніцай для абароны ўваходу, вузкімі вокнамі, якія зачыняліся камянямі.

Дахі прынята крыць трыснягом, саломай, шыферам, дахоўкай, плоскімі камянямі.

Вопратка

У кожным рэгіёне Балканскага паўвострава, населеным албанцамі, народная вопратка мае свае асаблівыя рысы. Мужскі строй звычайна ўключаў абліпальныя ваўняныя штаны і ваўняную кашулю. Галаўныя ўборы розныя — кучомкі, невялікія шапкі, фескі. Старажытнай часткай мужчынскай вопраткі лічыцца саронг фустанела, падобны на кілт. Вадная дэталь мужчынскага строя — рамень. Асновай жаночага сторя з’яўляецца блуза з доўгімі рукавамі і манжэтамі, дзве спадніцы, хустка і залатыя ўпрыгожванні.

Кухня

Албанскія кулінарныя традыцыі фарміраваліся пад уплывам некалькіх фактараў — заняткаў, рэлігійных звычаяў, блізкасці прыбярэжнай зоны да міжземнаморскага свету і горнай — да іншых балканскіх народаў. У выніку склаліся дзве кулінарныя традыцыі — міжземнаморская і балканская. Земляробы і насельніцтва прыбярэжнай зоны гатавалі ежу пераважна ў гліняным посудзе. Гараджане і жывёлагадоўцы часцей выкарыстоўвалі металічны посуд. Да другой паловы XX ст. харч захоўвалі ў драўляных скрынях. У прыбярэжнай зоне вырошчвалі масліны і шырока спажывалі аліўкавы алей. Аснову рацыёна складалі кукурузны хлеб і гародніна. На астатніх землях кухня вызначалася наяўнасцю вялікай колькасці мясных і малочных вырабаў, перавагай сметанковага масла. У розных рэгіёнах, населенных албанцамі, існуюць характэрныя толькі для іх гатункі сыроў. Шырока распаўсюджаны тварог г'іза.

У якасці спецый албанцы ўжываюць пераважна часнык і чырвоны перац. Прысмакі — пірагі, смажаныя каштаны, салодкі рыс з вінаградам і г. д. Найбольш папулярныя традыцыйныя напоі — кава і ракія.

Сацыяльныя адносіны

Албанцы маюць складаную сацыяльную структуру. Яе асновай з’яўляецца сям'я, якая можа ўяўляць сабою як адзінку грамадства, аб’яднаную шлюбам, так і супольную сваяцкую гаспадарку. У мінулым у гарадах і земляробчых рэгіёнах дамінавалі пашыраныя сем'і, што часам налічвалі 50 чалавек. У жывёлагадоўцаў найчасцей сустракаліся малыя нуклеарныя сем'і.

У горных раёнах сем'і звычайна трымаліся блізка да сваякоў, атрымоўвалі ад іх дапамогу, карысталіся традыцыйным судом. У выніку ўзніклі буйныя родавыя аб’яднанні фіс, у якія ўваходзілі сем'і, што паходзілі ад аднаго продка-мужчыны. Унутры фіс вылучаліся меншыя братэрствы влазнія і дробныя сваяцкія групы барку. У канцы XVII ст. асманскія ўлады стварылі адміністрацыйныя аб’яднанні фламур (або байрак) і каджабашы. Да пачатку XX ст. яны выконвалі альтэрнатыўныя функцыі кіравання і пры саслабленні сваяцкіх аб’яднанняў бралі функцыі рэгулявання абшчынным жыццём. У вёсках і гарадах фарміраваліся тэрытарыяльныя суседскія абшчыны, часцяком падзеленыя па рэлігійнай прыкмеце, а таксама прафесійныя карапарацыі. У нашы дні захоўваюцца этнатэрытарыяльныя супольнасці з моцнай самасвядомасцю. Так, у Албаніі вылучаюць паўночную групу албанцаў чэг (або гег) і паўднёвую тоск.

Албанскія сем'і звычайна патрыярхальныя, кіруюцца мужчынамі. Дзеці належаць да сваяцкай групы бацькі, таму ў мінулым пры разводзе заставаліся з ім. Вяселлю папярэднічаў цыкл абрадаў, галоўным з якіх з’яўляліся заручыны. Сватаўство адбывалася праз сваякоў і сяброў жаніха і нявесты. У мусульман жаніх павінен быў заплаціць значны выкуп. Вясельны пір арганізоўваўся пры непасрэдным удзеле сваякоў і суседзяў. Мужчыны і жанчыны піравалі асобна. Маладыя не сядзелі за агульным сталом. Да стала толькі на кароткі тэрмін выводзілі нявесту. Важную ролю ў вясельнай цырымоніі мелі падарункі і пажаданні, спевы, абрад аб’яднання сям'і жаніха з кумам, провады кума. У маладой сям'і мужу і жонцы забаранялася звяртацца адзін да іншага, называючы імя, асабліва ў прысутнасці іншых людзей.

Мастацтва

Албанскія рамеснікі лічыліся выдатнымі разьбярамі, кавалямі, збройнікамі. Асабліва вядома албанская халодная зброя з інкрустацыяй. Традыцыйная архітэктура зведала моцны ўплыў Візантыі, а потым Асманскай імперыі. Захаваліся праваслаўныя храмы пачатку XIV ст., мячэці і масты XV - XVIII стст. У XIX ст. узнікла прафесійнае выяўленчае мастацтва.

Албанская вусная народная спадчына блізкая да вуснай спадчыны іншых балканскіх народаў, аднак маецца пэўная спецыфіка. Албанскі фальклор багаты на легенды, паданні і казкі. Вылучаецца сюжэт пра братоў-асілкаў Муджа і Халіла. Папулярным героем казак і паданняў з’яўляецца Скандэрбег. Песні маюць розную тэматычную накіраванасць, звычайна суправаджаюцца музыкай. Распаўсюджаныя музычныя інструменты — барабан, , флейта, балканскія гуслі, і інш. Пад уплывам Візантыі сфарміравалася албанская народная ізапаліфанія, унесеная ў 2005 г. у спіс ЮНЕСКА нематэрыяльнай спадчыны чалавецтва.

Албанскі народны танец развіваўся пад уплывам суседніх народаў, прычым заўважны значныя адрозненні ў танцавальным мастацтве албанцаў поўдню і поўначы. Прынята вылучаць гарадскія і сельскія танцы. Гарадскія вельмі разнастайныя па музыцы і стылю. Сельскія маюць рэгіянальныя асаблівасці. Распаўсюджаны карагоды, парныя танцы, асобныя танцы для мужчын і жанчын.

Традыцыйны двухпавярховы дом
Мужчыны ў народных строях
Фрэска ў праваслаўным храме_pl Васкапое XVII ст.
Албанскі жаночы танец

Мова

Албанская мова належыць да асобнай групы індаеўрапейскіх моў. Першая пісьмовая ўзгадка пра асобную албанскую мову з’явілася ў 1285 г. У 1555 г. на ёй быў напісаны трэбнік "Мішары". У 1635 г. у Італіі быў складзены албанска-лацінскі слоўнік. У наш час з’яўляецца афіцыйнай мовай Албаніі і Косава. Вылучаюць 2 буйных і некалькі малых дыялектаў. Пісьмовасць на аснове лацінкі.

Рэлігія

Асаблівасці

У народнай культуры албанцаў захаваліся некаторыя старажытныя паганскія традыцыі — вера ў духаў, ахвярапрынашэнні, рэшткі старажытнай міфалогіі. Аднак з пачатку нашай эры на Балканскім паўвостраве распаўсюджвалася хрысціянства, з канца XIV ст. — іслам, якія аказазвалі значны ўплыў на духоўнае жыццё албанцаў. Падчас панавання Асманскай імперыі ў XV - пачатку XX стст. афіцыйныя ўлады імкнуліся ўкараніць іслам, хаця ніколі не забаранялі праваслаўе і каталіцызм. Асманская дзяржава садзейнічала раз'яднанню народа па рэлігійнай прыкмеце, паколькі кожная канфесія мела свае правы і кіраванне. Для яднання ў XIX ст. прыхільнікі албанскага нацыянальнага руху былі вымушаны адмовіцца ад рэлігійных чыннікаў на карысць свецкага нацыяналізму. У многіх албанскіх сем'ях да нашых дзён існуе традыцыя мець два імя — асабістае хрысціянскае і афіцыйнае мусульманскае.

Палітыка свецкасці і згоды захоўвала актуальнасць у незалежнай Албаніі ў 1912 - 1939 гг. У канцы II Сусветнай вайны ўлада апынулася ў руках камуністаў, якія ў барацьбе з апазіцыяй імкнуліся саслабіць яе падтрымку з боку рэлігійных лідараў. 22 лістапада 1967 г. Албанія была абвешчана атэістычнай дзяржавай. Усе рэлігійныя ўстановы апынуліся пад забаронай. Іх паступовае адраджэнне пачалося толькі ў 1990 г. Але і ў нашы дні рэлігія не адыгрывае вызначальнай ролі ў паўсядзённым жыцці жыхароў краіны.

Сярод албанцаў, што апынуліся на тэрыторыі Югаславіі, у першую чаргу асіміляваліся праваслаўныя вернікі, у той час як мусульмане захоўвалі сваю тоеснасць. У некаторых выпадках іншыя мусульмане нават далучаліся да албанцаў, як гэта здарылася з косаўскімі цыганамі-ашкалі. Рэлігійныя супярэчнасці асабліва выявіліся падчас косаўскага канфлікта ў 1999 г. Улады Сербіі абвінавачваюць косаўскіх албанцаў у разбурэнні праваслаўных цэркваў.

Албанцы паўднёвай Італіі і Грэцыі (за выключэннем албанцаў-чамаў) традыцыйна спавядаюць хрысціянства. Прычым, царква заўсёды адыгрывала значную ролю ў захавання іх адасобленнасці ад італьянцаў і грэкаў.

Праваслаўная царква

Лічыцца, што першым распаўсюджвальнікам хрысціянства на тэрыторыі Албаніі быў Св. Павел. Падчас уваходжання Балканскага паўвострава ў склад Візантыі, тут доўгі час дамінавала канстанцінопальская праваслаўная царква. У 733 г. упершыню ўзгадваецца мітраполія з цэнтрам ў Дурэсе. У XI - XVIII стст. праваслаўныя вернікі на землях, населеных албанцамі, падпарадкоўваліся аўтакефальнай праваслаўнай царкве з цэнтрам у Охрыдзе. Падпарадкаванне албанскіх тэрыторый у XV - XVI стст. Асманскай імперыяй суправаджалася ісламізацыяй мясцовага насельніцтва. Большасць уцекачоў з Албаніі, якія пазней склалі абшчыны арберэшаў і , былі праваслаўнымі. Праваслаўнае насельніцтва захоўвалася пераважна на поўдні Албаніі.

У 1767 г. цэнтр кіраўніцтва царквою зноў быў перанесены ў Канстанцінопаль. З другой паловы XIX ст. праваслаўны клір актыўна ўдзельнічаў у нацыянальным адраджэнні, садзейнічаў набыццю албанскай мовай статуса царкоўнай . 17 красавіка 1937 г. пасля доўгатэрміновых перагавораў з канстанцінопальскім патрыярхам была прызнана Албанская праваслаўная царква. Тым не меней, сярод албанскіх праваслаўных вернікаў за межамі Албаніі заставалася шмат прыхільнікаў грэчаскага праваслаўя.

Пасля абвяшчэння Албаніі атэістычнай дзяржавай у 1967 г. албанская царква была забаронена, 1608 храмаў і манастыроў разбурана, многія святары і манахі сталі ахвярамі палітычных рэпрэсій. Пасля ўзнаўлення дзейнасці праваслаўных абшчын у 1990 г. пачаўся канфлікт паміж прыхільнікамі кліра албанскага і грэчаскага паходжання. Ён скончыўся пагадненнем 1998 г.

У 2011 г. толькі 6,75% вернікаў Албаніі спавядала праваслаўе. Аднак праваслаўныя албанцы таксама жывуць у Грэцыі, Італіі, ЗША і іншых краінах.

Каталіцызм

Рымска-каталіцкі кафедральны сабор у Шкодэры

Першыя каталіцкія абшчыны на землях, населеных албанцамі, з’явіліся ў XI ст. У 1443 г. Скандэрбег звярнуўся за дапамогай да Папы Рымскага і прызнаў каталіцкае веравызнанне. Пасля задушэння албанскага паўстання Асманскай імперыяй рымскія каталіцкія абшчыны албанцаў захоўваліся пераважна на паўночным захадзе сучаснай Албаніі і поўдні Чарнагорыі. Многія з каталікоў з’яўляліся гараджанамі, займаліся рамяством, гандлявалі з італьянскімі гарадамі, служылі маракамі ў венецыянскім флоце.

З XVII ст. францысканцы распачалі місіянерскі рух для падтрымкі хрысціянства сярод албанцаў-сялян, якія выступалі супраць мусульман-феадалаў. Гэты рух жывіўся дзякуючы фінансавай і дыпламатычнай дапамозе Аўстрыі. Адным з галоўных цэнтраў распаўсюджвання каталіцызму і арганізацыі антымусульманскай барацьбы быў рэгіён Мірдыта. У 1872 г. шкодэрскі сінод, арганізаваны па прапанове Пія IX, стварыў агульную албанскую рымскую каталіцкую царкоўную арганізацыю.

У наш час рымскія каталікі разам з грэка-каталікамі складаюць 10,03% ад усяго насельніцтва Албаніі (2011 г.). Акрамя таго, албанскія каталіцкія абшчыны існуюць у Чарнагорыі. Вылучаюцца 6 албанскіх каталіцкіх епархій, 2 з якіх (Тырана і Дурэс, а таксама Шкодэр і Пулт) маюць статус арцыбіскупстваў.

Уніяцтва

Першая абшчына албанцаў-каталікоў візантыйскага абраду была заснавана ў 1628 г., аднак у 1765 г. уніяцкія парафіі былі ліквідаваны асманскімі ўладамі. Галоўным цэнтрам уніятаў стала паўднёвая Італія, дзе былі створаны каталіцкія адукацыйныя ўстановы для вернікаў-албанцаў усходняга абраду. У 1900 г. адбылося аднаўленне на тэрыторыі Албаніі. У 1939 годзе была заснавана апостальская адміністратура. Большасць грэка-каталікоў жыве на поўдні Албаніі. Грэка-каталікі складаюць значную частку арберэшаў Італіі.

Мусульмане-суніты

Распаўсюджванне іслама сярод албанцаў адбылося падчас панавання Асманскай імперыі ў XV - пачатку XX стст. Для падпарадкавання старшынь буйных кланаў асманскія шлады патрабавалі адпраўкі ў Стамбул у якасці заложнікаў іх старэйшых сыноў, дзе яны атрымоўвалі адукацыю, служылі ў арміі і прымалі іслам. Мусульмане мелі пэўныя прывілегіі перад прадстаўнікамі астатніх канфесій. Іслам даваў магчымасць рабіць кар'еру ў арміі або ў дзяржаўным апараце. Такім чынам да канца XVII ст. вышэйшыя колы грамадства былі ісламізаваны. Шчыльныя сваяцкія адносіны садзейнічалі пранікненню іслама ў асяроддзе прастачыннага насельніцтва.

Пасля абвяшчэння незалежнасці Албаніі ўрад гэтай краіны часткова фінансаваў мусульманскія рэлігійныя інстытуты, хаця прытрымліваўся секулярызму і садзейнічаў абнаўленню духоўнага жыцця мусульман. У 1923 г. быў арганізаваны Нацыянальны мусульманскі кангрэс, які абвясціў мусульманскую абшчыну Албаніі незалежнай ад халіфата. Прымаліся захады для апранання албанцамі, у тым ліку жанчынамі, сучаснага еўрапейскага адзення, навучанню ў свецкіх школах, спрашчаліся рытуалы. Мусульманскі клір удзельнічаў у ўкараненні дзяржаўных рэформ — агітаваў за нацыянальную еднасць, дапамагаў свецкай школьнай адукацыі. Мусульманскі клір моцна пацярпеў ад забароны рэлігійнага жыцця ў 1967 - 1989 гг. У нашы дні 56,7% насельніцтва Албаніі вызначаюць сябе як мусульмане. Абсалютная большасць з іх — суніты. У Тыране працуе мусульманскі ўніверсітэт.

На тэрыторыі Югаславіі мусульманская абшчына албанцаў доўгі час была аб’яднана з мусульманскай абшчынай Босніі. У югаслаўскім Косава рэлігійны чыннік не адыгрываў значнай ролі, хаця выяўляўся ў паўседзённым жыцці, што, напрыклад, прыводзіла да малой прапорцыі міжканфесійных шлюбаў. У албанцаў Македоніі захоўваліся многія традыцыйныя парадкі, і ступень уплыву іслама была большай. Пасля абвяшчэння незалежнасці Косава і абвастрэння канфлікта з Сербіяй ў 1991 - 1999 гг. частка косаўскіх албанскіх нацыяналістаў імкнулася атаясамляць барацьбу за нацыянальныя правы з . Аднак мусульманскія лідары канстатавалі, што канфлікт у Косава па сутнасці не быў рэлігійным. У наш час албанская мусульманская абшчына Косава незалежная. Мусульманская абшчына ў Паўночнай Македоніі прызнаецца з боку дзяржавы і ўзгадваецца ў Канстытуцыі гэтай краіны.

Бекташы

Частка албанскіх вернікаў належыць да ордэна дэрвішаў бекташы. У Албаніі яны складаюць 2,09% ад усіх вернікаў. Бекташы таксама ёсць сярод албанцаў Паўночнай Македоніі. Ордэн узнік у XIII ст. на тэрыторыі Персіі. У XIV - XVIII ст. паслядоўнікі вучэння бекташы з’явіліся на тэрыторыі Асманскай імперыі, у тым ліку на Балканскім паўвостраве. У 1826 г. ордэн фактычна быў забаронены на тэрыторыі Анатоліі, таму бекташы-албанцы падтрымалі антытурэцкую апазіцыю і ўдзельнічалі ў албанскім нацыянальным руху. У 1925 г., калі ордэны дэрвішаў апынуліся пад забаронай у Турцыі, кіраўніцтва ордэна канчаткова перамясцілася ў Албанію. На тэрыторыі Берата знаходзіцца гара Тамор, куды ў жніўні арганізуюцца паломніцтвы бекташы ўсяго свету.

Віншаванне з рамаданам на албанскай мове
Цэнтр Бекташы ў Влёры
Гара Тамор у Бераце

Вядомыя прадстаўнікі

Скандэрбег — правадыр антыасманскага паўстання, нацыянальны герой Албаніі.
Клімент XI — Папа Рымскі.
Мухамед Алі Егіпецкі — дзяржаўны дзеяч і рэфарматар Егіпта ў XIX ст.
Феафан Нолі — заснавальнік Албанскай праваслаўнай царквы.
Энвер Ходжа — палітычны і дзяржаўны дзеяч Албаніі, першы сакратар Албанскай камуністычнай партыі ў 1946 - 1985 гг.
Маці Тэрэза — каталіцкая манахіня, лаўрэатка Нобелеўскай прэміі міру (1979).
Рыта Ора — брытанская спявачка.

Гл. таксама

Албанцы ва Украіне
Арберэшы
Ашкалі
Косаўскія албанцы
Албанскія чамы

Зноскі

People Cluster: Albanian З агульнага спісу выключаны балканскія егіпцяне і арамуны
Main Results of Population and Housing Census 2011 Архівавана 3 жніўня 2017.
rks-gov.net
Announcement of the demographic and social characteristics of the Resident Population of Greece according to the 2011 Population - Housing Census Архівавана 25 снежня 2013.
Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine
POPULATION BY ETHNICITY, BY TOWNS/MUNICIPALITIES, 2011 CENSUS (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2019. Праверана 20 жніўня 2015.
Albanian, general in Italy
Arbereshe in Italy
stat.gov.mk
[1]
Ashkali in Serbia
1038, 1042, 1078 Michael Attaleiates: The First Byzantine References Архівавана 10 мая 2015.
The Roots of Albanian Nation and Statehood
Brian Joseph, Angelo Costanzo, Jonathan Slocum, Albanian Online Series Introduction Архівавана 19 верасня 2015.
Vladislav B. Sotirović, National identity: who are the Albanians? the Illyrian anthroponymy and the ethnogenesis of the Albanians
Albanian Information - Albanian.com
The Areas of the Uprising of the Tocharian, Albanian, Thracian, Phrygian Languages
Austrian Scholars Leave Albania Lost for Words
familytreedna.com Архівавана 5 сакавіка 2016.
Albanian Traditional Costumes Архівавана 29 сакавіка 2015.
Robert Elsie: Albanian Art
Introduction to Classical Albanian Painting Архівавана 10 жніўня 2015.
Albanian folktales and legends Архівавана 28 ліпеня 2009.
Dino Lingo, Albanian Music and Instruments (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 30 лістапада 2015. Праверана 29 жніўня 2015.
Albanian folk dances, an introduction
Islam is Leaving Albania
The Destruction of the Churches of Kosovo
Dr. Edwin E. Jacques, EARLY CHRISTIANITY IN ALBANIA (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 ліпеня 2015. Праверана 3 верасня 2015.
History of the Orthodox Church in Albania
CENSUSI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2011 Архівавана 14 лістапада 2014.
newadvent.org
Albania Current Dioceses
Nathalie Clayer, BEHIND THE VEIL: THE REFORM OF ISLAM IN INTER-WAR ALBANIA OR THE SEARCH FOR A “MODERN” AND “EUROPEAN” ISLAM
Aydın BABUNA, ALBANIAN NATIONAL IDENTITY AND ISLAM IN THE POST-COMMUNIST ERA Архівавана 10 сакавіка 2013.
The Bektashi sect Архівавана 28 ліпеня 2015.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Албанцы
Albanians: Countries and Their Cultures
Traditional Food of Albania
Albanian Folk Iso-Polyphony
Albania:A Brief History Архівавана 4 мая 2007.
The Albanian Language

[1] People Cluster: Albanian З агульнага спісу выключаны балканскія егіпцяне і арамуны

[2] Main Results of Population and Housing Census 2011 Архівавана 3 жніўня 2017.

[3] rks-gov.net

[4] Announcement of the demographic and social characteristics of the Resident Population of Greece according to the 2011 Population - Housing Census Архівавана 25 снежня 2013.

[5] Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine

[6] POPULATION BY ETHNICITY, BY TOWNS/MUNICIPALITIES, 2011 CENSUS (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2019. Праверана 20 жніўня 2015.

[7] Albanian, general in Italy

[8] Arbereshe in Italy

[9] stat.gov.mk

[10] [1]

[11] Ashkali in Serbia

[12] 1038, 1042, 1078 Michael Attaleiates: The First Byzantine References Архівавана 10 мая 2015.

[13] The Roots of Albanian Nation and Statehood

[14] Brian Joseph, Angelo Costanzo, Jonathan Slocum, Albanian Online Series Introduction Архівавана 19 верасня 2015.

[15] Vladislav B. Sotirović, National identity: who are the Albanians? the Illyrian anthroponymy and the ethnogenesis of the Albanians

[16] Albanian Information - Albanian.com

[17] The Areas of the Uprising of the Tocharian, Albanian, Thracian, Phrygian Languages

[18] Austrian Scholars Leave Albania Lost for Words

[19] ytreedna.com Архівавана 5 сакавіка 2016.

[20] Albanian Traditional Costumes Архівавана 29 сакавіка 2015.

[21] Robert Elsie: Albanian Art

[22] Introduction to Classical Albanian Painting Архівавана 10 жніўня 2015.

[23] Albanian folktales and legends Архівавана 28 ліпеня 2009.

[24] Dino Lingo, Albanian Music and Instruments (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 30 лістапада 2015. Праверана 29 жніўня 2015.

[25] Albanian folk dances, an introduction

[26] Islam is Leaving Albania

[27] The Destruction of the Churches of Kosovo

[28] Dr. Edwin E. Jacques, EARLY CHRISTIANITY IN ALBANIA (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 ліпеня 2015. Праверана 3 верасня 2015.

[29] History of the Orthodox Church in Albania

[30] CENSUSI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2011 Архівавана 14 лістапада 2014.

[31] wadvent.org

[32] Albania Current Dioceses

[33] Nathalie Clayer, BEHIND THE VEIL: THE REFORM OF ISLAM IN INTER-WAR ALBANIA OR THE SEARCH FOR A “MODERN” AND “EUROPEAN” ISLAM

[34] Aydın BABUNA, ALBANIAN NATIONAL IDENTITY AND ISLAM IN THE POST-COMMUNIST ERA Архівавана 10 сакавіка 2013.

[35] The Bektashi sect Архівавана 28 ліпеня 2015.