Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Гвіне́я-Біса́у (парт.: Guiné-Bissau), Рэспу́бліка Гвіне́я-Біса́у (парт.: República da Guiné-Bissau) — дзяржава ў Заходняй Афрыцы, на ўзбярэжжы Атлантычнага акіяна. Складаецца з мацерыковай часткі і астравоў Біжагош. На поўначы мяжуе з Сенегалам, на ўсходзе і поўдні — з Гвінеяй. Сталіца — горад Бісау. Афіцыйная мова — партугальская. Нацыянальнае свята — Дзень незалежнасці (10 верасня).
| |||||
 | |||||
| Дэвіз: «Unidade, Luta, Progresso» | |||||
| Дзяржаўны гімн | |||||
| Дата незалежнасці | 24 верасня 1973 | ||||
| Афіцыйная мова | партугальская | ||||
| Сталіца | Бісау | ||||
| Найбуйнейшы горад | Бісау | ||||
| Форма кіравання | Прэзідэнцкая рэспубліка | ||||
| Умару Сісоку Эмбала | |||||
| Дзярж. рэлігія | іслам, хрысціянства | ||||
| Плошча • Агулам • % воднай паверхні | 133-я ў свеце 36 120 км² 12 | ||||
| Насельніцтва • Ацэнка (2005) • Шчыльнасць | 1 416 027 чал. (149-я) 101 чал./км² | ||||
| ВУП • Разам (2004) • На душу насельніцтва | $1114 млн (169-ы) $800 | ||||
| ІРЧП (2007) | ▼ 0.396 (нізкі) (173-ы) | ||||
| Валюта | франк КФА (XOF) | ||||
| Інтэрнэт-дамен | .gw | ||||
| Код ISO (Alpha-2) | GW | ||||
| Код ISO (Alpha-3) | GNB | ||||
| Код МАК | GBS | ||||
| Тэлефонны код | +245 | ||||
| Часавыя паясы | 0 | ||||
Дзяржаўны лад
Гвінея-Бісау — рэспубліка. У яе складзе 8 раёнаў і аўтаномны сектар Бісау. Дзейнічае канстытуцыя 1984 года. Кіраўнік дзяржавы — прэзідэнт. Вышэйшы заканадаўчы орган Нацыянальны народны сход (асамблея, 150 дэпутатаў, выбіраецца на 5 гадоў). Ён выбірае дзяржаўны савет (15 чалавек). Выканаўчы орган — Савет Міністраў.
Геаграфія
Узбярэжжа парэзана эстуарыямі рэк, шмат астравоў. Большая частка паверхні нізінная, на захадзе забалочаная. У адгор’і плато Фута-Джалон (вышыня да 200 м). Радовішчы нафты, баксітаў, фасфатаў (не эксплуатуюцца), золата, алмазаў. Клімат экватарыяльны мусонны. Вільготны сезон у чэрвені-лістападзе, сухі ў снежні-маі. Тэмпература паветра круглы год каля 25 °C. Ападкаў на ўзбярэжжы больш за 2000 мм, на ўсходзе каля 1000 мм за год. Рэкі мнагаводныя, кароткія. На ўзбярэжжы мангравыя зараснікі, далей на паўночны ўсход трапічныя лясы (каля 30 % плошчы краіны) і саванны (каля 40 %). Створаны 3 рэзерваты.
Насельніцтва
Жывуць народы балантэ (30 %), фульбэ (20 %), манджак (14 %), (13 %), папель (7 %) і іншыя. Еўрапейцаў і метысаў каля 1 %. Мясцовых традыцыйных культаў прытрымліваецца 65 %, ісламу — 30, хрысціянства (каталіцызм) — 5 %. Сярэдняя шчыльнасць насельніцтва 29 чалавек на 1 км². Найбольш шчыльна населена ўзбярэжжа. У гарадах жыве каля 25 % насельніцтва.
Гл. таксама
- Карлуш Жуніёр Гомеш
- Жуан Бернарду Віейра
- Грамадзянская вайна ў Гвінеі-Бісау
Зноскі
- https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Gvine ya Bisa u part Guine Bissau Respu blika Gvine ya Bisa u part Republica da Guine Bissau dzyarzhava y Zahodnyaj Afrycy na yzbyarezhzhy Atlantychnaga akiyana Skladaecca z macerykovaj chastki i astravoy Bizhagosh Na poynachy myazhue z Senegalam na yshodze i poydni z Gvineyaj Stalica gorad Bisau Aficyjnaya mova partugalskaya Nacyyanalnae svyata Dzen nezalezhnasci 10 verasnya Respublika Gvineya Bisau part Republica da Guine Bissau Scyag GerbDeviz Unidade Luta Progresso Dzyarzhayny gimnData nezalezhnasci 24 verasnya 1973Aficyjnaya mova partugalskayaStalica BisauNajbujnejshy gorad BisauForma kiravannya Prezidenckaya respublikaUmaru Sisoku EmbalaDzyarzh religiya islam hrysciyanstvaPloshcha Agulam vodnaj paverhni 133 ya y svece 36 120 km 12Naselnictva Acenka 2005 Shchylnasc 1 416 027 chal 149 ya 101 chal km VUP Razam 2004 Na dushu naselnictva 1114 mln 169 y 800IRChP 2007 0 396 nizki 173 y Valyuta frank KFA XOF Internet damen gwKod ISO Alpha 2 GWKod ISO Alpha 3 GNBKod MAK GBSTelefonny kod 245Chasavyya payasy 0Dzyarzhayny ladGvineya Bisau respublika U yae skladze 8 rayonay i aytanomny sektar Bisau Dzejnichae kanstytucyya 1984 goda Kiraynik dzyarzhavy prezident Vyshejshy zakanadaychy organ Nacyyanalny narodny shod asambleya 150 deputatay vybiraecca na 5 gadoy Yon vybirae dzyarzhayny savet 15 chalavek Vykanaychy organ Savet Ministray GeagrafiyaAsnoyny artykul Geagrafiya Gvinei Bisau Uzbyarezhzha parezana estuaryyami rek shmat astravoy Bolshaya chastka paverhni nizinnaya na zahadze zabalochanaya U adgor i plato Futa Dzhalon vyshynya da 200 m Radovishchy nafty baksitay fasfatay ne ekspluatuyucca zolata almazay Klimat ekvataryyalny musonny Vilgotny sezon u cherveni listapadze suhi y snezhni mai Temperatura pavetra krugly god kalya 25 C Apadkay na yzbyarezhzhy bolsh za 2000 mm na yshodze kalya 1000 mm za god Reki mnagavodnyya karotkiya Na yzbyarezhzhy mangravyya zarasniki dalej na paynochny yshod trapichnyya lyasy kalya 30 ploshchy krainy i savanny kalya 40 Stvorany 3 rezervaty NaselnictvaZhyvuc narody balante 30 fulbe 20 mandzhak 14 13 papel 7 i inshyya Eyrapejcay i metysay kalya 1 Myascovyh tradycyjnyh kultay prytrymlivaecca 65 islamu 30 hrysciyanstva katalicyzm 5 Syarednyaya shchylnasc naselnictva 29 chalavek na 1 km Najbolsh shchylna naselena yzbyarezhzha U garadah zhyve kalya 25 naselnictva Gl taksamaKarlush Zhuniyor Gomesh Zhuan Bernardu Viejra Gramadzyanskaya vajna y Gvinei BisauZnoskihttps data iana org time zones tzdb 2021e africaLitaraturaBelaruskaya encyklapedyya U 18 t T 5 Galcy Dagon Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 1997 T 5 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0090 0 t 5