Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Уі́льям Шэкспі́р (англ.: William Shakespeareкрасавік 1564, Стратфард-он-Эйван, Каралеўства Англія — 23 красавіка (3 мая) 1616[…], Стратфард-он-Эйван, Каралеўства Англія) — англійскі паэт і драматург, нярэдка лічыцца найвялікшым англамоўным пісьменнікам і адным з найлепшых драматургаў свету. Часта называецца нацыянальным паэтам Англіі. Творы, якія дайшлі да нас, уключаючы некаторыя, напісаныя разам з іншымі аўтарамі — 38 , 154 , 4 паэмы і 3 эпітафіі. П’есы Шэкспіра перакладзены на асноўныя мовы і ставяцца часцей за творы іншых драматургаў.
| Уільям Шэкспір | |
|---|---|
| : William Shakespeare | |
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | красавік 1564 |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 23 красавіка (3 мая) 1616[…] |
| Месца смерці |
|
| Пахаванне |
|
| Грамадзянства |
|
| Бацька | Джон Шэкспір[d] |
| Маці | Мэры Шэкспір[d] |
| Жонка | Эн Хэтэўэй[d] |
| Дзеці | Сюзанна Хол[d], Хемнет Шэкспір[d] і Джудзіт Шэкспір[d] |
| Альма-матар |
|
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | драматург |
| Жанр | п’еса і паэзія |
| Мова твораў | Early Modern English[d] і англійская |
| Подпіс |  |
 Творы ў Вікікрыніцах | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
Шэкспір нарадзіўся і вырас у горадзе Стратфард-на-Эйване. У 18 гадоў ажаніўся з , у шлюбе з якой меў трох дзяцей: дачку і двайнят і . Кар’ера Шэкспіра пачалася паміж 1585 і 1592 гадамі, калі ён пераехаў у Лондан. Неўзабаве ён стаў паспяховым акцёрам, драматургам, а таксама саўладальнікам тэатральнай кампаніі пад назвай «», пазней вядомай як «». Каля 1613 года, ва ўзросце 48 гадоў ён вярнуўся ў Стратфард, дзе памёр трыма гадамі пазней. Захавалася мала гістарычных сведчанняў пра жыццё Шэкспіра, і тэорыі пра яго жыццё ствараюцца на аснове афіцыйных дакументаў і сведчанняў сучаснікаў, таму навуковай супольнасцю дагэтуль абмяркоўваюцца пытанні яго і , таксама ёсць пункт гледжання, што прыпісаныя яму творы напісаны кімсьці іншым; ён папулярны у культуры, хоць і адхілены пераважнай большасцю навукоўцаў-шэкспіразнаўцаў.
Большасць твораў Шэкспіра напісана ў перыяд з 1589 па 1613 год. Яго раннія п’есы галоўным чынам адносяцца да і , у якіх Шэкспір дасягнуў значнага поспеху. Потым у яго творчасці быў перыяд , такіх як «Гамлет», «Кароль Лір», «» і «Макбет», якія лічацца аднымі з лепшых на англійскай мове. Пад канец сваёй творчасці Шэкспір напісаў некалькі трагікамедый, а таксама супрацоўнічаў з іншымі пісьменнікамі.
Многія п’есы Шэкспіра выдаваліся яшчэ пры яго жыцці. У 1623 годзе два сябры Шэкспіра, і , апублікавалі , збор усіх, апроч двух, п’ес Шэкспіра, уключаных у канон у наш час. Пазней Шэкспіру рознымі даследчыкамі былі з рознай ступенню доказнасці атрыбутаваны яшчэ некалькі п’ес (ці іх фрагменты).
Ужо пры жыцці Шэкспір атрымліваў ухвальныя водгукі на свае творы, але па-сапраўдным ён стаў папулярны толькі ў XIX стагоддзі. У прыватнасці, прадстаўнікі рамантызму і віктарыянцы так узносілі Шэкспіра, што Бернард Шоу назваў гэта , што ў перакладзе з англійскай азначае «бардапаклонства». Творы Шэкспіра застаюцца папулярнымі і ў нашы дні, яны ўвесь час вывучаюцца і пераасэнсоўваюцца ў адпаведнасці з палітычнымі і культурнымі ўмовамі.
Біяграфія
Раннія гады
Уільям Шэкспір нарадзіўся ў горадзе Стратфард-он-Эйван (графства Уорыкшыр) у 1564 годзе, ахрышчаны 26 красавіка, пэўная дата нараджэння невядома. Паданне адносіць яго з’яўленне на свет да 23 красавіка: гэта дата супадае з пэўна вядомым днём яго смерці. Апроч таго, 23 красавіка адзначаецца дзень святога Георгія, апекуна Англіі, і да гэтага дня паданне магло адмыслова прымеркаваць нараджэнне найвялікшага нацыянальнага паэта. З англійскай мовы прозвішча «Шэкспір» можна перакласці як «той, хто трасе дзідай».
Яго бацька, Джон Шэкспір (1530—1601), быў заможным рамеснікам-пальчатнікам, часта абіраўся на значныя грамадскія пасады. У 1565 годзе Джон Шэкспір быў , у 1568 годзе — (кіраўніком гарадскога савета). Ён не наведваў царкоўных службаў, за што плаціў вялікія грашовыя штрафы (магчыма, ён быў таемным каталіком).
Маці Шэкспіра, народжаная Мэры Ардэн (1537—1608), належала да адной з найстарэйшых саксонскіх сямей. Агулам у пары было 8 дзяцей, Уільям нарадзіўся трэцім.
Лічыцца, што Шэкспір вучыўся ў стратфардскай «граматычнай школе» (англ.: grammar school), дзе мусіць атрымаў добрыя веды латыні: стратфардскі настаўнік лацінскай мовы і літаратуры пісаў вершы на латыні. Некаторыя навукоўцы сцвярджаюць, што Шэкспір наведваў у Стратфардзе-на-Эйване, дзе вывучаў творчасць такіх паэтаў, як Авідзій і Плаўт, аднак школьныя журналы не захаваліся, і цяпер нічога пэўна не скажаш.
У 1582 годзе, у 18-гадовым узросце, ажаніўся з , дачкой мясцовага землеўласніка, на 8 гадоў старэйшай за яго. У момант заключэння шлюбу Эн была цяжарная. У 1583 годзе нарадзілася дачка Сюзанна (ахрышчана 23 мая), у 1585 годзе — двайняты: сын , памёр 11-гадовым у жніўні 1596 года, і дачка Джудзіт (ахрышчана 2 лютага).
Пра падзеі наступных сямі гадоў жыцця Шэкспіра ёсць толькі здагадкі. Першыя ўпамінанні пра лонданскую тэатральную кар’еру тычацца 1592 года, і перыяд паміж 1585 і 1592 гадамі даследчыкі называюць «страчанымі гадамі» Шэкспіра. Спробы біёграфаў дазнацца пра дзейнасць Шэкспіра ў гэты перыяд прычыніліся з’яўленню многіх апакрыфічных гісторый. , першы біёграф Шэкспіра, лічыў, што той пакінуў Стратфард, каб пазбегнуць праследавання за ў маёнтку мясцовага сквайра Томаса Люсі. Мяркуецца таксама, што Шэкспір адпомсціў Люсі, напісаўшы ў яго адрас некалькі непрыстойных балад. Паводле іншай версіі XVIII ст., Шэкспір пачаў тэатральную кар’еру, прыглядаючы за коньмі лонданскіх тэатральных апекуноў. пісаў, што Шэкспір быў школьным настаўнікам. Некаторыя навукоўцы XX ст. лічылі, што Шэкспір быў настаўнікам Аляксандра Ногтана з Ланкашыра, бо ў гэтага памешчыка-каталіка знаходзіўся нейкі «Уільям Шэйкшафт». У гэтай тэорыі мала падстаў, апроч чутак, якія пашырыліся пасля смерці Шэкспіра, і, апроч таго, «Шэйкшафт» — гэта дастатковае пашыранае ў Ланкашыры прозвішча.
Лондан і тэатральная кар’ера
Пэўна невядома, калі Шэкспір пачаў пісаць тэатральныя творы, а таксама пераехаў у Лондан, але першыя крыніцы, якія дайшлі да нас і гавораць пра гэта, тычацца 1592 года. Тады ў дзённіку антрэпрэнёра згадваецца гістарычная хроніка Шэкспіра «Генрых VI» у рэпертуары тэатра , які належаў Хэнслау. У тым жа годзе пасмяротна выдаецца памфлет драматурга і празаіка , дзе апошні са злосцю абрынуўся на Шэкспіра, не называючы прозвішча, але іранічна абыгрываючы яго — «скалынальнік сцэны» (shake-scene), перафразоўваючы радок з трэцяй часткі «Генрыха VI» «О, сэрца тыгра ў гэтай жаночай шкуры!» як «сэрца тыгра ў шкуры акцёра». Навукоўцы разыходзяцца ў думцы адносна дакладнага сэнсу гэтых слоў, але прынята лічыць, што Грын вінаваціў Шэкспіра ў спробах зраўняцца з высокаадукаванымі пісьменнікамі («універсітэцкімі розумамі»), такімі як Крыстафер Марла, і сам Грын.
Біёграфы лічаць, што кар’ера Шэкспіра магла пачацца ў кожны час, пачынаючы з сярэдзіны 1580-х. З 1594 года п’есы Шэкспіра ставіліся толькі трупай . У склад трупы ўваходзіў і Шэкспір, які пад канец таго ж 1594 года стаў яе саўладальнікам. Трупа неўзабаве ўвайшла ў лік вядучых тэатральных калектываў Лондана. Пасля смерці каралевы Лізаветы ў 1603 годзе, трупа атрымала каралеўскі патэнт ад новага ўладара, Якава I, і стала звацца «Слугі Караля».
У 1599 годзе партнёрства членаў трупы пабудавала на паўднёвым беразе Тэмзы новы тэатр, названы . У 1608 годзе яны таксама набылі закрыты . Справаздачы пра набыццё Шэкспірам нерухомасці і яго інвестыцыі паказваюць, што трупа зрабіла яго багатым чалавекам. У 1597 годзе ён купіў другі паводле памераў дом у Стратфардзе — .
Некаторыя п’есы Шэкспіра былі апублікаваны ў 1594 годзе. У 1598 годзе яго імя пачало з’яўляцца на тытульных лістах выданняў. Але і пасля таго, як Шэкспір праславіўся як драматург, ён працягваў іграць у тэатрах. У выданні твораў 1616 года імя Шэкспіра ўключана ў спіс акцёраў, якія ігралі ў п’есах «» (1598) і «» (1603). Аднак яго імя не было ў спісах акцёраў п’есы Джонсана «» 1605 года, што ўспрымаецца некаторымі навукоўцамі як знак сканчэння лонданскай кар’еры Шэкспіра. Тым не менш у 1623 года Шэкспір названы «галоўным акцёрам ва ўсіх гэтых п’есах», а некаторыя з іх упершыню ставіліся пасля «Вальпонэ», хоць пэўна невядома, якія ролі іграў у іх Шэкспір. У 1610 годзе Джон Дэвіс напісаў, што «добры Уіл» іграў «каралеўскія» ролі. У 1709 годзе, у сваёй працы, Роу запісаў думку, якая ўжо склалася да таго часу, што Шэкспір іграў цень бацькі Гамлета. Пазней таксама сцвярджалася, што ён іграў ролі Адама ў «» і Хора ў «», хоць навукоўцы сумняюцца ў верагоднасці гэтай інфармацыі.
У перыяд акцёрскай і драматургічнай дзейнасці Шэкспір жыў у Лондане, аднак некаторую частку свайго часу праводзіў таксама і ў Стратфардзе. У 1596 годзе, праз год пасля куплі Нью-Плэйс, ён жыў у прыходзе святой Алены ў , на паўночным беразе Тэмзы. Пасля пабудовы тэатра «Глобус» у 1599 годзе Шэкспір пераехаў на іншы бераг ракі — у , дзе і знаходзіўся тэатр. У 1604 годзе ён ізноў пераехаў цераз раку, гэтым разам у раён да поўначы ад сабора Святога Паўла, дзе была вялікая колькасць добрых дамоў. Ён здымаў пакоі ў француза-гугенота Крыстофера Маўнтджоя, вытворцы жаночых парыкоў і галаўных убораў.
Апошнія гады і смерць
Ёсць традыцыйная думка, што за некалькі гадоў да смерці Шэкспір пераехаў у Стратфард. Першым біёграфам Шэкспіра, які перадаў такую думку, быў Роу. Адной з прычын гэтага можа служыць тое, што лонданскія публічныя тэатры неаднаразова спынялі сваю работу з-за ўспышак чумы, і ў акцёраў не было дастаткова работы. Поўны адыход ад спраў быў рэдкасцю ў тыя часы, і Шэкспір працягваў наведваць Лондан. У 1612 годзе Шэкспір выступаў сведкам па справе , судовым працэсе па вясельным пасагу дачкі Маўнтджоя Мэры. У сакавіку 1613 года ён купіў дом у былым ; у лістападзе 1614 года правёў некалькі тыдняў са сваім зяцем, .
Пасля 1606—1607 года Шэкспір напісаў толькі некалькі п’ес, а пасля 1613 гады зусім перастаў ствараць іх. Свае апошнія тры п’есы ён напісаў разам з іншым драматургам, магчыма, з , які змяніў Шэкспіра на пасадзе галоўнага драматурга трупы «Слугі караля».
Усе захаваныя подпісы Шэкспіра на дакументах (1612—1613) адрозніваюцца благім почыркам, на гэтай падставе некаторыя даследчыкі думаюць, што ён быў тым часам сур’ёзна хворы.
23 красавіка (3 мая) 1616 года Шэкспір памёр. Традыцыйна прынята лічыць, што ён памёр у свой дзень нараджэння, але ўпэўненасці ў тым, што Шэкспір нарадзіўся 23 красавіка, няма. Шэкспіра перажыла ўдава, Эн (пам. 1623), і дзве дачкі. Сюзанна Шэкспір была замужам за Джонам Холам з 1607 года, а Джудзіт Шэкспір выйшла замуж праз два месяцы пасля смерці Шэкспіра за вінароба .
Тастаментам Шэкспір пакінуў большую частку сваёй нерухомай маёмасці старэйшай дачцэ Сюзанне. Пасля яе гэту спадчыну павінны былі атрымаць яе прамыя нашчадкі. У Джудзіт было трое дзяцей, і ўсе яны памерлі не жаніўшыся. У Сюзанны была адна дачка, Элізабэт, якая выходзіла замуж двойчы, але памерла бяздзетнай у 1670 годзе. Яна была апошнім прамым нашчадкам Шэкспіра. У тэстаменце Шэкспіра яго жонка згадваецца толькі мімаходам, але яна і так павінна была атрымаць траціну ўсёй маёмасці мужа. Аднак там указвалася, што ён пакідае ёй свой «другі паводле якасці ложак», і гэты факт выклікаў мноства розных здагадак. Некаторыя навукоўцы лічаць гэта абразай Эн, тым часам як іншыя сцвярджаюць, што другі паводле якасці ложак — гэта шлюбны ложак, і, такім чынам, нічога абразлівага няма.
Праз тры дні цела Шэкспіра было пахавана ў стратфардскай царкве Св. Троіцы. На яго надмагіллі напісана эпітафія:
 | Good frend for Iesvs sake forbeare, |  |
| | Добры сябра, Ісусам заклінаю цябе | |
Напярэдадні 1623 года ў царкве быў узведзены каляровы бюст Шэкспіра, які паказваў яго ў час пісання. Эпітафіі на англійскай мове і на латыні параўноўваюць Шэкспіра з мудрым пілоскім царом Нестарам, Сакратам і Вергіліем.
Ва ўсім свеце ўсталявана мноства Шэкспіра, уключаючы пахавальныя манументы ў Саўтваркскім саборы і Вэстмінстэрскага абацтва.
У азнаменаванне чатырохсотгоддзя з дня смерці драматурга Каралеўскі манетны двор выпусціў тры двухфунтовыя манеты (датаваны 2016 годам), сімвалізуючыя тры групы яго твораў: камедыі, хронікі і трагедыі.
Творчасць
Літаратурная спадчына Шэкспіра распадаецца на дзве няроўныя часткі: вершатворную (паэмы і санеты) і драматычную. В. Р. Бялінскі пісаў, што «занадта было б адважна і дзіўна аддаць Шэкспіру наважную перавагу прад усімі паэтамі чалавецтва, як уласна паэту, але як драматург ён і зараз застаецца без праціўніка, імя якога можна б было паставіць поплеч яго імя».
Пытанне перыядызацыі
Даследчыкі творчасці Шэкспіра (дацкі літаратуразнавец , выдавец рускага поўнага збору твораў Шэкспіра С. А. Венгераў) пад канец XIX — пачатак XX стст., абапіраючыся на храналогію твораў, уявілі яго духоўную эвалюцыю ад «бадзёрага настрою», веры ва ўрачыстасць справядлівасці, гуманістычныя ідэалы ў пачатку шляху да расчаравання і знішчэння любых ілюзій у канцы. Аднак у апошнія гады з’явілася думка, што заключэнне пра асобу аўтара па яго творах ёсць памылка.
У 1930 годзе шэкспіразнавец прапанаваў храналогію творчасці Шэкспіра па жанравым прыкметам, пазней яна была адкарэктавана Дж. Мак-Мануэем. Вылучаліся чатыры перыяды: першы (1590—1594) — раннія: хронікі, рэнесансавыя камедыі, «трагедыя жаху» («Ціт Андронік»), дзве паэмы; уторай (1594—1600) — рэнесансавыя камедыі, першая спелая трагедыя («Рамэа і Джульета»), хронікі з элементамі трагедыі, антычная трагедыя («Юлій Цэзар»), санеты; трэці (1601—1608) — вялікія трагедыі, антычныя трагедыі, «змрочныя камедыі»; чацвёрты (1609—1613) — драмы-казкі з трагічным зачынам і шчаслівым фіналам. Некаторыя з шэкспіразнаўцаў, у тым ліку і , ядналі першы і другі перыяды ў адзін ранні.
Драматургія
Большасць драматургаў таго перыяду стваралі свае творы супольна з іншымі аўтарамі, і крытыкі лічаць, што Шэкспір таксама напісаў некаторыя свае п’есы супольна з іншымі аўтарамі; галоўным чынам гэта ставіцца да ранніх і позніх твораў. У дачыненні некаторых твораў, такіх як «» і раннія гістарычныя п’есы, не ўсталявана, што яны дакладна напісаны ў суаўтарстве, тады як для «» і згубленай п’есы «» гэта дакументальна пацверджана. Дадзеныя, атрыманыя з тэкстаў, таксама дазваляюць сцвярджаць, што некаторыя працы перарабляліся іншымі пісьменнікамі адносна арыгінальнага тэксту.
Адна з найранейшых прац Шэкспіра — «» і тры часткі «», напісаныя ў пачатку 1590-х, перыяд, калі была ў модзе гістарычная драма. П’есы Шэкспіра насілу паддаюцца датаванню, але даследчыкі тэкстаў мяркуюць, што «», «», «Утаймаванне наравістай» і «» таксама ставяцца да пачатку творчага шляху Шэкспіра. Яго першыя , якія найхутчэй засноўваюцца на выданні 1587 года «Хронік Англіі, Шатландыі і Ірландыі» , уяўлялі разбуральныя вынікі кіравання слабых і карумпаваных уладароў і ў нейкай меры паслужылі апраўданнем узнікнення дынастыі Цюдораў. На раннія п’есы Шэкспіра паўплывалі працы іншых драматургаў лізавецінскай эпохі, асабліва і Крыстафера Марла, традыцыі сярэднявечнай драмы і п’есы Сенекі. «Камедыя памылак» таксама пабудавана па класічнай мадэлі, не знойдзена крыніц для «Утаймавання наравістай», хоць яна злучана з іншай п’есай з падобнай назвай, што гулялася ў лонданскіх тэатрах у 1590-х гадах і, магчыма, мае фальклорныя карані.
У сярэдзіне 1590-х гадоў адбыўся пераход Шэкспіра ад кплівых і фарсавых па сваім стылі камедый да рамантычных твораў. «Сон у летнюю ноч» — гэта дасціпная сумесь рамантыкі, казачнай магіі і жыцця найніжэйшага грамадства. У наступнай, таксама рамантычнай, камедыі Шэкспіра «» утрымваецца партрэт помслівага ліхвяра-яўрэя , у якім адбіліся расавыя забабоны англічан лізавецінскай эпохі. Дасціпная п’еса «», «», якая выдатна паказвае жыццё ў правінцыі, і ажыўленая весялосцю «» дапаўняюць шэраг камедый Шэкспіра. Пасля лірычнага «», практычна цалкам напісанага вершамі, Шэкспір увёў празаічную камедыю ў свае хронікі «» і , і «». Яго персанажы робяцца складанейшымі і далікатнымі, ён вельмі спрытна перамыкаецца паміж камічнымі і сур’ёзнымі сцэнамі, прозай і паэзіяй, так што яго спелыя працы дасягаюць апавядальнай разнастайнасці. Гэты перыяд пачалі і скончылі трагедыі: «Рамэа і Джульета», знакамітая гісторыя кахання і смерці дзяўчыны і юнака, і «», заснаваны на «» Плутарха.
У пачатку XVII стагоддзя Шэкспір напісаў некалькі так званых «»: «», «» і «», а таксама шэраг найболей вядомых . Многія крытыкі мяркуюць, што трагедыі гэтага перыяду ўяўляюць сабою пік творчасці Шэкспіра. Гамлет, загалоўны герой адной з самых знакамітых трагедый Шэкспіра, з’яўляецца, магчыма, самым доследным персанажам гэтага драматурга; асабліва гэта дакранаецца знакамітага , які пачынаецца «». У адрозненне ад інтраверта Гамлета, вагальнага героя, героі наступных трагедый, кароль Лір і Атэла, пакутуюць ад занадта паспешна прыманых рашэнняў. Нярэдка трагедыя Шэкспіра будуецца на недахопах ці фатальных учынках герояў, што знішчалі яго і яго блізкіх. У «» злыдзень Яга даводзіць рэўнасць галоўнага героя да кропкі, і той забівае сваю нявінную жонку. У «Каралі Ліры» стары кароль здзяйсняе фатальную памылку, адмовіўшыся ад сваіх праў на ўладу, што прыводзіць да жахлівых падзей, як забойства малодшай дачкі Ліра Кардэліі. У «», самай кароткай і сціснутай трагедыі Шэкспіра, некантралюемыя амбіцыі пасоўваюць Макбета і яго жонку, , да забойства законнага караля і ўзурпацыі трона, а ў канчатковым рахунку іх жа бурыць усведамленне сваёй віны. У гэтай п’есе Шэкспір дадае да трагічнай структуры элемент звышнатуральнага. Яго апошнія буйныя трагедыі, «» і «», на думку некаторых крытыкаў, утрымліваюць адны з самых выдатных яго вершаў.
У фінальным перыядзе сваёй творчасці Шэкспір звярнуўся да жанру ці трагікамедыі і дапісаў тры буйныя п’есы: «», «» і «», а таксама, супольна з іншым драматургам, п’есу «». Творы гэтага перыяду менш змрочныя, чым папярэднія ім трагедыі, аднак больш сур’ёзныя, чым камедыі 1590-х гадоў, але сканчаюцца яны замірэннем і збавеннем ад бед. Некаторыя даследчыкі мяркуюць, што гэтыя змены адбыліся ад змены паглядаў на жыццё Шэкспіра, якія сталі спакайнейшымі, але, магчыма, у п’есах проста адбілася тэатральная мода таго часу. Яшчэ дзве захаваныя п’есы Шэкспіра напісаны ім у супрацы, магчыма з : «» і «».
Прыжыццёвыя пастаноўкі
Пакуль дакладна не вядома, для якіх тэатральных кампаній Шэкспір пісаў свае раннія п’есы. Так, на тытульнай старонцы выдання «Ціта Андроніка» 1594 года паказана, што п’еса ставілася трыма рознымі групамі. Пасля чумы 1592—1593 года п’есы Шэкспіра ўжо ставіліся яго ўласнай кампаніяй у «» і «» у на поўнач ад Тэмзы. Там была пастаўлена першая частка «Генрыха IV». Пасля сваркі са сваім гаспадаром кампанія пакінула «Тэатр» і пабудавала на паўднёвым боку Тэмзы, у , тэатр «», першы тэатр, пабудаваны акцёрамі для акцёраў. «Глобус» адкрыўся восенню 1599 года, і адной з першых пастаўленых у ім п’ес стаў «Юлій Цэзар». Большасць найболей вядомых п’ес Шэкспіра, напісаных пасля 1599 года, ствараліся для «Глобуса», улучаючы «Гамлета», «Атэла» і «Караля Ліра».
Трупа Шэкспіра «Слугі лорда-камергера» знаходзілася ў асаблівых адносінах з каралём Якавам I, асабліва пасля яе пераназвання ў 1603 годзе ў «». Хоць запісы пра пастаноўкі разрознены, можна казаць пра 7 пастановак п’ес Шэкспіра пры двары паміж 1 лістапада 1604 года і 31 кастрычніка 1605 года, улучаючы дзве пастаноўкі «Венецыянскага купца». Пасля 1608 года яны пачалі выступаць зімой у крытым тэатры «», а ў «Глобусе» працаваць летам. Добрае памяшканне ў спалучэнні з каралеўскім заступніцтвам дазволіла Шэкспіру ўвесці ў рэквізіт сваіх п’ес складанейшыя прылады. Прыкладам, у «Цымбеліне» Юпітэр спускаецца «з громам і маланкамі, седзячы на арле: Ён кідае маланкі. Прывіды падаюць на калені».
У склад трупы Шэкспіра ўваходзілі такія вядомыя акцёры, як Рычард Бёрбедж, , і . Бёрбедж быў першым выканаўцам галоўных роляў многіх п’ес Шэкспіра, улучаючы «Рычарда III», «Гамлета», «Атэла» і «Караля Ліра». Папулярны камічны акцёр Уільям Кэмп, сярод іншых персанажаў, іграў П’етра ў «Рамэа і Джульеце» і Кізіла ў «Шмат шуму з нічога». На мяжы XVI і XVII стагоддзяў яго замяніў , які выканаў такія ролі, як Асялок з «Як вам гэта спадабаецца» і Блазан з «Караля Ліра». У 1613 годзе паведаміў пра пастаноўку п’есы «Генрых VIII», якая адбылася. 29 чэрвеня, падчас пастаноўкі дадзенага спектакля гармата дала асечку і падпаліла саламяны дах будынка, так што ўвесь тэатр згарэў. Гэты факт дазваляе з добрай дакладнасцю ўсталяваць час напісання п’есы.
Першыя публікацыі
Як лічыцца, палова (18) п’ес Шэкспіра была апублікавана тым ці іншым чынам пры жыцці драматурга. Найгалаўнейшай публікацыяй шэкспіраўскай спадчыны па праве лічыцца , выдадзенае Эдуардам Блаўнтам і Уільямам Джагардам у складзе так званай «»; друкары Уорал і Кол. У гэта выданне ўвайшлі 36 п’ес Шэкспіра — усе, апроч «» і «». Менавіта гэта выданне ляжыць у аснове ўсіх даследаванняў у вобласці шэкспіразнаўства.
Ажыццяўленне гэтага праекта стала магчымым дзякуючы высілкам Джона Хэмінджа і Генры Кондэла, сяброў і калег Шэкспіра. Кнігу апераджае ліст да чытачоў ад імя Хэмінджа і Кондэла, а таксама паэтычнае прысвячэнне Шэкспіру з боку драматурга Бена Джонсана, які таксама паспрыяў выданню Першага Фоліа.
Паэмы
У 1593 і 1594 гадах, калі тэатры былі зачынены з-за эпідэміі чумы, Шэкспір стварыў дзве эратычныя паэмы, «» і «». Гэтыя паэмы былі прысвечаны . У «Венеры і Адонісе» нявінны Адоніс адпрэчвае сексуальныя дамаганні ; тады як у «Збэшчанні Лукрэцыі» ўчынная жонка Лукрэцыя згвалтавана . Пад уплывам Авідзія, у паэмах паказваюцца пачуццё віны і жудасныя наступствы некантралюемага кахання. Абедзве паэмы карысталіся папулярнасцю і перавыдаваліся некалькі разоў пры жыцці Шэкспіра. Трэцяя паэма, «», у якой дзяўчына жаліцца на спакуслівага ашуканца, была надрукавана ў першым выданні Санетаў у 1609 годзе. У наш час большасць навукоўцаў прызнае, што «Скаргу закаханай» напісаў менавіта Шэкспір. У паэме «», надрукаванай у 1601 годзе ў складанцы Роберта Чэстэра «Love’s Martyr», расказваецца пра сумную смерць міфалагічнага фенікса і яго ўмілаванай, дакладнай галубкі. У 1599 годзе два санеты Шэкспіра ад імя Шэкспіра, але без яго згоды ў «».
Санеты
Санет — верш з 14 радкоў. У санетах Шэкспіра прынята наступнае рыфмаванне: abab cdcd efef gg, то бок тры катрэны на крыжаваныя рыфмы, і адно двухрадкоўе (тып, уведзены паэтам , пакараным смерцю пры Генрыху VIII).
Усяго Шэкспірам былі напісаны 154 санеты, і большая іх частка была створана ў 1592—1599 гадах. Упершыню яны былі надрукаваны без ведання аўтара ў 1609 годзе. Два з іх былі надрукаваны яшчэ ў 1599 годзе ў складанцы «». Гэта санеты 138 і 144.
Стыль
Мова першых п’ес Шэкспіра — мова, звычайная для п’ес дадзенага перыяду. Гэта стылізаваная мова не заўсёды дае драматургу раскрыць сваіх персанажаў. Паэзія часта перагружана складанымі метафарамі і прапановамі, а мова больш спрыяе дэкламаванню тэксту, чым жывой ігры. Да прыкладу, урачыстыя прамовы «», на думку некаторых крытыкаў, часта запавольваюць дзеянне; мова персанажаў «» здаецца ненатуральнай.
Неўзабаве, аднак, Шэкспір пачынае прыстасоўваць традыцыйны стыль для сваіх мэт. Пачатковы з «» узыходзіць да гутарак з сабой , традыцыйнага персанажа сярэднявечнай драмы. У той жа час, яркія маналогі Рычарда пазней разаўюцца ў маналогі пазнейшых п’ес Шэкспіра. Усе п’есы азначаюць пераход ад традыцыйнага стылю да новага. На працягу далейшай сваёй кар’еры Шэкспір яднае іх, і адным з найболей удалых прыкладаў змешвання стыляў можа служыць «Рамэа і Джульета». Да сярэдзіны 1590-х гадоў, часу стварэння «Рамэа і Джульеты», «» і «Сну ў летнюю ноч», стыль Шэкспіра робіцца больш натуральным. Метафары і вобразныя выразы ўсё больш дапасуюцца з патрэбамі драмы.
Стандартная паэтычная форма, што выкарыстоўваецца Шэкспірам — белы верш, напісаны пяцістопным ямбам. Белы верш ранніх і позных п’ес значна адрозніваюцца. Ранні часцяком гарны, але, зазвычай, пад канец радка сканчаецца або ўвесь сказ цаліком, або яго сэнсавая частка, што спараджае манатоннасць. Пасля таго, як Шэкспір асвоіў традыцыйны белы верш, ён пачаў змяняць яго, перапыняючы сказ пад канец радка. Выкарыстанне гэтага прыёму надае паэзіі моц і гнуткасць у такіх п’есах, як «» і «Гамлет». Прыкладам, Шэкспір выкарыстоўвае яго для перадачы пачуццяў узрушанага Гамлета:
- Sir, in my heart there was a kind of fighting
- That would not let me sleep. Methought I lay
- Worse than the mutines in the bilboes. Rashly—
- And prais’d be rashness for it—let us know
- Our indiscretion sometimes serves us well…
У наступных за «Гамлетам» п’есах паэтычны стыль працягваў вар’іравацца, асабліва ў эмацыйных пасажах яго позных трагедый. Літаратурны крытык апісаў гэты стыль як «больш канцэнтраваны, хуткі, размаіты, з меншай колькасцю паўтораў». Да канца сваёй кар’еры Шэкспір выкарыстоўваў мноства метадаў для дасягнення падобных эфектаў. Ён выкарыстоўваў такія метады, як , неструктураваныя паўзы і прыпынкі і розныя незвычайныя варыяцыі канструкцыі і даўжыні прапаноў. У многіх выпадках слухач сам павінен дадумаць сэнс сказу. У позніх рамантычных п’есах доўгія і кароткія сказы супрацьстаўляюцца адзін аднаму, суб’ект і аб’ект дзеяння змяняюцца месцамі, словы апускаюцца, што стварае адчуванне спантаннасці.
Шэкспір скамбінаваў паэтычнае мастацтва з разуменнем практычных дэталяў тэатральнай пастаноўкі. Як і ўсе драматургі таго часу, ён тэатралізаваў гісторыі з такіх крыніц, як Плутарх і . Але першакрыніца не заставалася без змен; Шэкспір уводзіў новыя і змяняў старыя сюжэтныя лініі, каб перад аўдыторыяй раскрывалася ўся шматграннасць аповеда. З узростам майстэрства Шэкспіра яго персанажы сталі вымалёўвацца выразней і набываць адметныя асаблівасці гаворкі. Аднак яго познія п’есы больш напамінаюць раннія творы. У позніх рамантычных творах ён свядома вярнуўся да штучнага стылю, каб падкрэсліць ілюзорнасць тэатра.
Рэпутацыя і крытыка
«Ён быў чалавекам не эпохі, але ўсіх часоў». — |
Хоць пры сваім жыцці Шэкспір і не лічыўся вялікім драматургам, ён атрымліваў ухвальныя водгукі пра свае творы. У 1598 годзе пісьменнік-святар вылучыў яго з англійскіх пісьменнікаў як «самога цудоўнага» і ў камедыі, і ў трагедыі. І аўтары складанкі п’ес «Parnassus» параўноўвалі Шэкспіра з Чосерам, і . У назваў Шэкспіра: «Душа стагоддзя, годны апладысментаў, захапленне, дзіва нашай сцэны».
У перыяд паміж Рэстаўрацыяй манархіі ў 1660 годзе і канцом XVII стагоддзя пераважалі ідэі класіцызму. Таму крытыкі таго часу пераважна ставілі Шэкспіра ніжэй, чым і . , да прыкладу, асуджаў Шэкспіра за змешванне камічнага і трагічнага. Тым не менш, паэт і крытык Джон Драйдэн высока ацэньваў Шэкспіра, кажучы пра Джонсана: «Я захапляюся ім, але я люблю Шэкспіра». Усё ж на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў панавалі погляды Рымера, але ў XVIII стагоддзі крытыкі пачалі захапляцца ім і зваць яго геніем. Падобную рэпутацыю толькі ўмацаваў шэраг выдадзеных навуковых прац, прысвечаных творчасці Шэкспіра, прыкладам працы 1765 года і 1790 года. Да 1800 года за ім трывала замацавалася званне нацыянальнага паэта Англіі. У XVIII і XIX стагоддзях Шэкспір таксама атрымаў імя і за межамі Брытанскіх астравоў. Яго падтрымлівалі такія пісьменнікі як Вальтэр, Гётэ, Стэндаль і Гюго.
У эпоху рамантызму Шэкспір атрымаў высокую ацэнку паэта і літаратурнага філосафа Сэмюэла Тэйлара Колрыджа; крытык выканаў пераклад яго п’ес на нямецкую ў духу нямецкага рамантызму. У XIX стагоддзі захапленне Шэкспірам часта межавала з глыбокай пашанай і ліслівасцю. «Гэты Кароль Шэкспір», — пісаў эсэіст Томас Карлейль у 1840 годзе — «вышэй нас усіх, самы шляхетны, найдалікатнейшы, але моцны; непарушны». Бернард Шоу, аднак, крытыкаваў рамантычны культ Шэкспіра, пусціўшы ў ход слова «бардапаклонства» (англ.: bardolatry). Ён сцвярджаў, што Ібсена робіць Шэкспіра састарэлым.
Рускі пісьменнік Леў Мікалаевіч Талстой у сваім крытычным нарысе «Пра Шэкспіра і пра драму» на падставе дэталёвага разбору некаторых найболей папулярных твораў Шэкспіра, у прыватнасці: «Кароль Лір», «Атэла», «Фальстаф», «Гамлет» і інш. — рэзка раскрытыкаваў здольнасці Шэкспіра як драматурга. Пасля мадэрнісцкай рэвалюцыі мастацтва пачатку XX стагоддзя Шэкспір быў запісаны ў шэрагі авангардыстаў. і маскоўскія футурысты ставілі яго п’есы. Марксіст, драматург і рэжысёр Бертольт Брэхт, распрацаваў пад уплывам Шэкспіра эпічны тэатр. Паэт і крытык Т. С. Эліят выступіў супраць Шоу, кажучы, што шэкспіраўскі «прымітывізм» робіць яго творы сучаснымі. Эліят узначаліў рух даследчыкаў па больш дэталёвым разглядзе шэкспіраўскіх выяў. У 1950-х хваля новых паходаў змяніла мадэрнізм і паклала пачатак «постмадэрнісцкім» вывучэнням Шэкспіра. У 1980-х творчасць Шэкспіра стала вывучацца прадстаўнікамі такіх плыняў як , фемінізм, , вывучэнне афра-амерыканцаў і .
Уплыў
Працы Шэкспіра сур’ёзна паўплывалі на тэатр і літаратуру наступных гадоў. У прыватнасці, ён пашырыў вобласць працы драматурга з характарызацыяй персанажаў, сюжэтам, мовай і жанрам. Прыкладам, да «Рамэа і Джульеты» рамантыка ніколі не разглядалася як годная тэма для трагедыі. галоўным чынам выкарыстоўваліся для паведамлення гледачам пра адбытыя падзеі; Шэкспір пачаў выкарыстоўваць іх для раскрыцця характару персанажа і яго думак. Яго працы моцна паўплывалі на наступных паэтаў. Паэты эпохі рамантызму спрабавалі адрадзіць шэкспіраўскую вершаваную драму, але не мелі вялікага поспеху. Крытык назваў усю англійскую драму ад Колрыджа да «слабымі варыяцыямі на шэкспіраўскія тэмы».
Шэкспір паўплываў на такіх пісьменнікаў як Томас Хардзі, Уільям Фолкнер і Чарлз Дыкенс. Таксама яго ўплыў пашырыўся і на Германа Мелвіла; яго капітан Ахаў з рамана «Мобі Дзік» — класічны , натхнёны каралём Лірам. Навукоўцы падлічылі, што 20 000 музычных твораў злучаны з працамі Шэкспіра. Сярод іх 2 оперы Джузэпэ Вердзі, «» і «», у першакрыніцы якіх ляжаць аднайменныя п’есы. Шэкспір таксама натхніў мноства мастакоў, улучаючы рамантыкаў і прэрафаэлітаў. Швейцарскі мастак , сябар Уільяма Блэйка, нават пераклаў на нямецкую мову п’есу «Макбет». Распрацоўнік тэорыі псіхааналізу Зігмунд Фрэйд абапіраўся на шэкспіраўскую псіхалогію, у прыватнасці на выяву Гамлета, у сваіх тэорыях пра чалавечую прыроду.
У часы Шэкспіра, англійскія граматыка, правапіс і вымаўленне былі менш стандартызаваны, чым у нашы дні, і яго мова спрыяла фармаванню сучаснай англійскай. Ён — самы цытаваны аўтар у «», першым складанні ў сваім родзе. Такія выразы, як «with bated breath» (літар. стаіўшы дыханне = з заміраючым сэрцам) («Венецыянскі купец») і «a foregone conclusion» (літар. прадвызначаны вынік) («Атэла») увайшлі ў сучасную штодзённую англійскую гаворку.
Сумневы вакол асобы Шэкспіра
«Шэкспіраўскае пытанне»
Прыкладна праз 230 гадоў пасля смерці Шэкспіра пачалі выяўляцца сумневы з нагоды аўтарства прыпісваных яму прац. Былі прапанаваны альтэрнатыўныя кандыдаты, якія галоўным чынам радавітыя і атрымалі добрую адукацыю, такія як , Фрэнсіс Бэкан, Крыстафер Марла і . Таксама былі прапанаваны тэорыі, па якіх за псеўданімам «Шэкспір» хавалася група пісьменнікаў. Аднак у акадэмічнай супольнасці агульнапрынятая традыцыйная тэорыя, цікавасць да нестрафардыянскай плыні, асабліва да оксфардыянскай тэорыі, захоўваецца і ў XXI стагоддзі.
Адным з довадаў сваёй тэорыі нестрафардыянцы лічаць тое, што не захавалася ніякіх сведчанняў пра атрыманне Шэкспірам адукацыі, тады як слоўнікавы запас яго твораў па розных падліках складае ад 17 500 да 29 000 слоў, а таксама ў іх выяўляюцца глыбокія веды гісторыі і літаратуры. Калі не захавалася ніводнага рукапісу, напісанага рукой Шэкспіра, то праціўнікі традыцыйнай версіі робяць выснову, што яго літаратурная кар’ера была фальсіфікавана.
Рэлігія
Некаторыя навукоўцы лічаць, што сямейнікі Шэкспіра былі каталікамі, хоць у той час каталіцкая рэлігія знаходзілася пад забаронай. Маці Шэкспіра, , паходзіла з каталіцкай сям’і. Галоўным довадам прыналежнасці Шэкспіра да каталіцкай сям’і лічыцца тэстамент , знойдзены ў 1757 годзе на гарышчы яго дома. Арыгінал дакумента быў згублены, і навукоўцы разыходзяцца ў поглядах на яго сапраўднасць. У 1591 годзе ўлады паведамілі, што ён не з’яўляецца ў царкве. У 1606 годзе імя дачкі Шэкспіра Сюзанны трапіла ў спіс тых, хто не з’явіліся на велікодняе прычасце ў Стратфардзе. Навукоўцы знайшлі ў п’есах Шэкспіра довады і за і супраць яго каталіцызму, але праўда не ўсталявана абсалютна дакладна.
Сексуальная арыентацыя
Нягледзячы на факт жаніцьбы Шэкспіра і наяўнасць дзяцей, у навуковай супольнасці існуюць розныя думкі адносна яго сексуальнай арыентацыі. Даследнікі часта лічаць, што санеты Шэкспіра аўтабіяграфічныя, і некаторыя робяць з іх выснову пра каханне Шэкспіра да маладога чалавека. Іншыя, аднак, лічаць гэтыя санеты толькі выразам сяброўства, а не сексуальнай цягі. 26 так званых санетаў да «Асмуглай Лэдзі», адрасаваных замужняй кабеце, часцяком прыводзяцца як довад яго гетэрасексуальнай арыентацыі.
Выгляд
Пісьмовых апісанняў выгляду Шэкспіра, зробленых пры яго жыцці, не захавалася, і вядуцца спрэчкі пра яго праўдзівае аблічча. Часта праўдзівым партрэтам Шэкспіра завецца , пра які адгукнуўся, як пра такі, што добра паказвае выгляд Шэкспіра, тым больш, што бюст на магіле Шэкспіра досыць падобны з гэтым партрэтам. Карціна пачатку XVII стагоддзя «Бен Джонсан і Уільям Шэкспір» утрымлівае выяву чалавека, які іграе ў шахматы, падобнага звонку на партрэты вялікага драматурга, выкананыя неўзабаве пасля яго смерці (яна ўтрымвае на звароце надпіс «Ben Jonson and William Shakespeare by Isaak Oliver, 1603»). Карціна ў наш час прыпісваецца галандскаму мастаку Карэлу ван Мандэру. У XVIII стагоддзі праводзілася мноства спроб усталяваць праўдзівы выгляд Шэкспіра, што пацягнула за сабой шматлікія фальсіфікацыі і розныя версіі.
Шэкспір і Беларусь
Беларускія паралелі
- У «Дзеяннях данаў» (XII ст.) Саксона Граматыка, дзе зафіксаваны першасны сюжэт падання пра Гамлета, прынца Ютландскага, які помсціць за здрадніцкае забойства бацькі, змешчаны і аповед пра выправу легендарнага дацкага караля Фрода I «на Русь» пад горад Палтэск’я (даследчыкамі атаясняецца з Полацкам), дзе той хітрасцю адолеў тамтэйшага ўладара Веспасія.
- Літаратуразнавец Сяргей Кавалёў, разглядаючы феномен рыцарскага рамана ў старадаўняй беларускай літаратуры, адзначыў наяўнасць у «Аповесці пра Баву» другой паловы XVI ст. так званай «гамлетаўскай схемы», выяўленай у творы выразна і паслядоўна: забойства бацькі героя, узурпацыя ўлады ў краіне і шлюб забойцы з маці героя, выгнанне героя, вяртанне і доўгачаканая помста. Пры такім падыходзе шэкспіраўскаму Гамлету адпавядае Бава, Гертрудзе — Бландоя, Клаўдзію — Дадон. Гэтае падабенства вынікае з падабенства першасных сюжэтаў старабеларускага рамана і твора Шэкспіра, якія адзначыліся з канца ХІІ ст. у французскай і дацкай літаратурах адпаведна.
Пераклады твораў у XVIII—XIX стст.
Пытанне аб часе пашырэння вядомасці твораў Шэкспіра на беларускіх землях застаецца адкрытым. Невядома таксама, ці перакладаліся яго творы на беларускую мову да ХХ ст. Разам з тым, вядома, што ўраджэнцы Беларусі або асобы, розным чынам з ёй звязаныя, у свой час займаліся перакладамі літаратурнага даробку Шэкспіра на іншыя мовы.
- Станіслаў Аўгуст Панятоўскі — апошні кароль Рэчы Паспалітай — у 1753 г. пераклаў на французскую мову трагедыю «Юлій Цэзар».
- Міхаіл Урончанка — ваенны геадэзіст і географ — пераклаў на рускую мову трагедыю «Гамлет», якая была выдадзена ў 1828 г. у Санкт-Пецярбургу пад крыптонімам М. В.
- Лявон Бароўскі — літаратуразнавец, выкладчык Віленскага ўніверсітэта — вядомы як перакладчык на польскую фрагментаў твораў Шэкспіра.
- Ігнацы Галавінскі — магілёўскі арцыбіскуп — у 1839—1841 гг. (яшчэ да беларускага перыяду) пераклаў на польскую п’есы «Гамлет», «Рамэа і Джульета», «Сон у летнюю ноч», «Макбет», «Кароль Лір», «Бура». Пераклады яго аўтарства лічацца першымі польскімі перакладамі, зробленымі непасрэдна з англійскіх арыгіналаў. Выдаваліся ў Вільні пад пасеўданімам Ігнацы Кефалінскі.
- Юліян Корсак — паэт і перакладчык — на польскую пераклаў трагедыю «Рамэа і Джульета», якая ўвайшла ў яго паэтычны зборнік, выдадзены ў Вільні ў 1840 г.
- Плацыд Янкоўскі — святар, магістр тэалогіі, пісьменнік — пераклаў на польскую мову чатыры п’есы Шэкспіра «Віндзорскія насмешніцы», «Дванаццатая ноч» і абедзве часткі «Генрыха IV», якія выдаваліся ў Вільні цягам 1842—1847 гадоў пад псеўданіам John of Dycalp.
- Адам Плуг — пісьменнік і публіцыст — пераклаў на польскую мову п’есы «Бура», «Кароль Лір», «Макбет», якія друкаваліся ў перыёдыцы ў 1868—1871 гг.
Беларускія пераклады
- «Антоній і Клеапатра»: драма (1982, Ю. Гаўрук)
- «Атэла»: драма (1954, Ю. Гаўрук)
- «Бура» (не друкавалася, ?[удакладніць], У. Някляеў)
- «Гамлет»: драма (1935 і 1964, Ю. Гаўрук; 1954, В. і А. Вольскія; 1996, К. Крапіва)
- «Дванаццатая ноч, альбо Чаго пажадаеце»: камедыя (1989, Я. Семяжон)
- «Канец — справе вянец»: драма (1964, Ю. Гаўрук)
- «Кароль Лір»: драма (1954, Я. Семяжон; 1974, Ю. Гаўрук)
- «Рамэа і Джульета» (1954, К. Крапіва, Я. Семяжон; 1996, К. Крапіва)
- «Рычард III» (А. Дудараў)
- «Макбет» (1954, У. Шахавец; 2023, Лявон Баршчэўскі)
- «Санеты» (1964, У. Дубоўка; таксама перакладаліся асобныя санеты, гл. ніжэй)
- «Выбраныя санеты» / Пер. У. Дубоўка, А. Ф. Брыль, Г. Янкута, Ю. Гаўрук, Р. Барадулін, І. Крэбс. — Мн., 2016.
- 7 (2008, М. Дуброўскі)
- 23 (1975, Ю. Гаўрук)
- 29 (2008, М. Казлоўская)
- 65 (1975, Ю. Гаўрук)
- 66 (1986, Р. Барадулін)
- 87 (1975, Ю. Гаўрук)
- 89 (1975, Ю. Гаўрук)
- 90 (1975, Ю. Гаўрук)
- 94 (2008, М. Дуброўскі)
- 109 (1975, Ю. Гаўрук)
- 117 (2008, М. Казлоўская)
- 130 (1986, Р. Барадулін)
- «Сон у летнюю ноч»: драма (1925, Ю. Гаўрук; 1989, А. Разанаў аўт. «Сон у Іванаву ноч»)
- «Утаймаванне наравістай»/«Утаймаванне свавольніцы» (1989, Я. Семяжон)
Шэкспір на беларускай сцэне
За царскім часам
16 (29) чэрвеня 1911 г. у Гомелі была ажыццёўлена пастаноўка трагедыі У. Шэкспіра «Гамлет». Паказ адбыўся на сцэне т.зв. «Вялікага тэатра на трэку» (летні тэатр Максімаўскага сквера) і з’яўляўся бенефісам акцёра , які выконваў галоўную ролю. Адмыслова для спектакля вырабілі новыя дэкарацыі, бутафорыю, а таксама касцюмы «па замежных малюнках». Музыка для пастаноўкі была аранжыравана ўладальнікам прыватнай музычнай школы ў Гомелі С. Л. Захарыным і выконвалася струнным аркестрам пад яго кіраўніцтвам. У рэкламных абвестках асобна зазначалася, што ў «7-й карціне на могілках будзе выкананы пахавальны марш». Пастаноўка выклікала супярэчлівыя водгукі. З аднаго боку былі меркаванні, што Колабаў «задумаў і выканаў Гамлета прыгожа і геніяльна» — насуперак заведзенаму ў правінцыйных акцёраў парадку іграць Гамлета героем (падкрэсліваць гераізм), Колабаў «іграў яго неўрастэнікам», што выглядала нешаблонна. З іншага боку як канстатацыя факту крытыкамі заяўлялася аб поўнай адсутнасці рэжысёрскай працы, што моцна адбілася на гульні акцёраў: «Кожны афарбоўваў ролю так, як яму Бог на душу паклаў. Былі паасобныя абліччы, ды агульнага каларыту ў ансамблі не было».
Пастаноўка трагедый У. Шэкспіра «Атэла» і «Гамлет» гастрольнай рускай трупай З. І. Чарноўскай анансавалася на 21 снежня 1911 г. (3 студзеня 1912 г.) і 23 снежня 1911 г. (5 студзеня 1912 г.) адпаведна ў Гомелі ў зале грамадскага сходу. У галоўных мужчынскі ролях быў заяўлены , у жаночых — З. І. Чарноўская.
За савецкім часам
На беларускай сцэне створаны новыя арыгінальныя трактоўкі і рашэнні «Гамлета», «Атэла», «Караля Ліра», «Макбета», «Утаймавання свавольніцы» і многіх іншых шэкспіраўскіх п’ес.
Напрыклад, акцёр беларускага савецкага тэатра Аляксандр Астужаў у вобразе Атэла адышоў ад традыцыйнага тлумачэння маўра як раўніўца, чалавека неўтаймоўнага, дзікага запалу. Яго Атэла быў «чалавекам найвялікшага даверу да людзей, добрай і светлай любові, чалавекам, які адчувае велізарнае шчасце ад валодання ўнутранай гармоніяй і вялікія пакуты пры страце гэтай гармоніі… Атэла Астужава быў паэтам, мысліцелем, маральным суддзёй, а затым ужо ваяром».
Лір у выкананні Саламона Міхоэлса — эпахальны шэкспіраўскі вобраз. У адрозненне ад іншых сусветнавядомых акцёраў, якія ігралі Ліра як бацьку, з жорсткай нялюдскасцю падманутага дочкамі, Міхаэлс на першы план выносіў не трагедыю старога бацькі і караля, а чалавека, які страшнай цаной заплаціў за разуменне свету. «Лір Міхаэлса, — піша прафесар Г. Н. Баяджыеў, — у сваіх нечалавечых пакутах знаходзіў праўду, за якую можна было плаціць жыццём. Ён паўставаў у фінале трагедыі як чалавек, які ўсё страціў, але замест згубленага набыў нешта значна больш каштоўнае: пазнанне супярэчлівага і страшнага свету».
Трэці спектакль — «Рамэа і Джульета» таксама быў выведзены за межы асабістых пачуццяў і сямейнай бытавой тэмы і вырашаўся як сацыяльная трагедыя. Услед за гэтымі пастаноўкамі на савецкай сцэне ствараецца цэлы шэраг іншых цікавых шэкспіраўскіх спектакляў.
Камедыйныя спектаклі «Шмат шуму з нічога» (тэатр імя Вахтангава, 1936), «Утаймаванне свавольніцы» (ЦТЧА, 1938) і «Як вам гэта спадабаецца» (, 1940) з’явіліся значным этапам у засваенні камедыйнай творчасці Шэкспіра.
Пачатак новаму этапу шэкспіраўскага рэпертуара паклалі рэжысёры Г. Казінцаў () і Н. Ахлапкоў (), якія паставілі трагедыю «Гамлет» у пачатку 50-х гадоў.
Вялкім творчым дасягненнем з’явіліся шэкспіраўскія спектаклі, пастаўленыя Рускім драматычным тэатрам імя М. Горкага (г. Мінск). Пастаноўкі «Дванаццатая ноч», «Атэла», «Кароль Лір» атрымалі шырокае прызнанне гледачоў. Камедыйны спектакль «Дванаццатая ноч» (1945), пастаўлены рэжысёрам С. Уладычанскім, — вытанчаны, лёгкі, дасціпны, музычны. Ён поўны чароўнага жарту, акцёрскіх знаходак, жыццярадасны.
Найлепшым спектаклем тэатра быў «Кароль Лір» (1953). Рэжысёр спектакля народны артыст В. Фёдараў і мастак , заслужаны дзеяч мастацтваў БССР, з дакладнасцю ўзнавілі суровую атмасферу старажытнай Англіі.
Пастаноўкі п’ес Шэкспіра былі таксама здзейснены ў абласных тэатрах рэспублікі — Гомельскім («Зімовая казка» і «Рамэа і Джульета», рэжысёр ) і Магілёўскім («Утаймаванне свавольніцы», рэжысёр ).
Беларускі тэатр пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі адным з першых нацыянальных тэатраў звярнуўся да мастацкай скарбніцы англійскага генія. У 1925 годзе, у час вучобы творчай моладзі ў Беларускай студыі ў Маскве, мастацкі кіраўнік студыі , падрыхтоўваючы рэпертуар будучага тэатра, паставіў камедыю «Сон у летнюю ноч».
У гэтай п’есе, як і ў іншых камедыях, створаных у першы перыяд творчасці Шэкспіра, з найбольшай паўнатой адлюстраваліся аптымізм і жыццярадаснасць драматурга. «Сон ў летнюю ноч» — камедыя пра каханне, якое атрымлівае перамогу над усімі забабонамі. Шэкспір сцвярждае ў ёй гуманістычны погляд на пытанні маралі, кахання, шлюбу. Гэта — паэтычная, пранізаная рамантыкай, іскрыстая весялосцю камедыя. Для працы з навучэнцамі ён абраў «Сон у летнюю ноч», таму што лічыў, што гэтая народна-феерычная камедыя, звязаная са святам Івана Купалы, створаныя ў ёй характары юнакоў і дзяўчат, якія змагаюцца за сваё шчасце, за права любіць, будуць блізкія беларуская моладзі. Шэкспір гэтак жа, як і народная драма і антычная трагедыя, уваходзіў у праграму выхавання будучых акцёраў і рэжысёраў.
Асобныя недахопы з’яўляліся вынікам таго, што шэкспіраўскі спектакль ствараўся сіламі яшчэ нявопытнай творчай моладзі. Студыйцы не заўсёды паспяхова ўвасаблялі цікавы рэжысёрскі задум; цяжка было на першых сітавінах справіцца з мастацкай шматпланавасцю камедыі, дамагчыся раўнавагі рэальных і фантастычных элементаў.
Пасля некалькіх паказаў у Маскве, спектакль «Сон у летнюю ноч» іграўся ў святочныя дні адкрыцця Другога Беларускага дзяржаўнага тэатра (21-22 лістапада 1926 года), створанага ў Віцебску на аснове студыі.
«Сон у летнюю ноч», — паведамляла «Звязда», — «спектакль, у якім тэатр ажыццявіў прымяненне так званых светлавых дэкарацый. Гэта пастаноўка у мінулым сезоне прайшла ў Віцебску 22 разы».
Высокую ацэнку спектаклю даў знавец Шэкспіра, прафесар Пражскага ўніверсітэта Здэнэк Неедлы, які бачыў яго ў лістападзе 1927 года. Выказваліся і крытычныя заўвагі. Адчувалася, што пастаноўка не пакідала абыякавых, выклікала ажыўленыя спрэчкі.
Творчае жыццё «Сну ў летнюю ноч» было працяглым. Ён пяць гадоў не сходзіў са сцэны і быў сыграны больш за сто разоў. «Сон у летнюю ноч» быў адным з любімых спектакляў акцёраў, яны заўсёды з радасцю ў ім гулялі, удасканальваючы з году ў год сваё майстэрства.
«Сон у летнюю ноч» параўнальна рэдка ставіцца на сцэне. Праз шмат гадоў пасля беларускай пастаноўкі, камедыя была пастаўлена ў Маскоўскім тэатры Савецкай Арміі рэжысёрам А. Д. Паповым (1941).
Гл. таксама
- Шэкспіраўскае пытанне
- William Shakespeare 1564—1964 (Journal of Belarusian Studies)
Крыніцы
- https://www.shakespeare.org.uk/explore-shakespeare/shakespedia/william-shakespeare/when-was-shakespeare-born/ Праверана 10 жніўня 2023.
- Аникст А. А., Левин Ю. Д. Шекспир // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 8. — С. 659–678.
- http://web.archive.org/web/20170323041519/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/william-shakespeare
- http://www.bbc.co.uk/history/people/william_shakespeare/
- JSTOR — 1995.
- Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- Kindred Britain
- Biography: or, Third division of… — Google Книги
- Greenblatt 2005, p. 11.
- Dobson 1992, pp. 185–186.
- Craig 2003, p. 3.
- Shapiro 2005, pp. xvii–xviii.
- Schoenbaum 1991, pp. 41, 66, 397–98, 402, 409.
- Taylor 1987, pp. 109–134.
- Смирнов А. А. Уильям Шекспир // Шекспир У. Полное собрание сочинений в 8 томах. М.: Искусство, 1957. Т. 1., с. 30.
- А.Аникст. Шекспир
- С. Шенбаум. Шекспир. Краткая документальная биография
- Baldwin, T. W. William Shakspere’s Small Latine and Less Greeke. 2 Volumes. Urbana-Champaign: University of Illinois Press, 1944: passim. See also Whitaker, Virgil. Shakespeare’s Use of Learning. San Marino: Huntington Library Press, 1953: 14-44.
- Germaine Greer «Past Masters: Shakespeare» (Oxford University Press 1986, ISBN 0-19-287538-8) pp1-2
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 95. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 97-108.
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 144-145. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 110-111. .
- Хонігман Э.. . — С. 1. .
- Хонігман Э.. . — С. 95-117. .
- Театр эпохи Шекспира: уч. пособие для вузов / А. А. Аникст. — 2-е изд., испр. — М.: Дрофа, 2006. — С. 82. ISBN 5-358-01292-3
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 153. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 151-152. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 144-146. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 184. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 208-209. .
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 188.
- Kastan 1999, p. 37.
- Knutson 2001, p. 17.
- Adams 1923, p. 275.
- Wells 2006, p. 28.
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 200.
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 200-201.
- Rowe 1709.
- Ackroyd 2006, p. 357.
- Шэнбаум С.. William Shakespeare. — С. 202-203.
- Honan 1998, p. 121.
- Shapiro 2005, p. 122.
- Honan 1998, p. 325.
- Greenblatt 2005, p. 405.
- Ackroyd 2006, p. 476.
- Bate 2008, pp. 354–355.
- Honan 1998, pp. 382–83.
- Honan 1998, p. 326.
- Ackroyd 2006, pp. 462–464.
- Schoenbaum 1987, pp. 272–274.
- Honan 1998, p. 387.
- Schoenbaum 1987, p. 279.
- Honan 1998, pp. 375–78.
- Schoenbaum 1987, p. 276.
- И. Гилилов. Игра об Уильяме Шекспире, или Тайна Великого Феникса. М., 1977, с. 122—124. ISBN 5-87334-021-8
- Schoenbaum 1987, p. 25.
- Schoenbaum 1987, p. 287.
- Schoenbaum 1987, p. 292.
- Schoenbaum 1987, p. 304.
- Honan 1998, pp. 395–96.
- Schoenbaum 1987, p. 296.
- Schoenbaum 1987, p. 289.
- Schoenbaum 1991, p. 275.
- Ackroyd 2006, p. 483.
- Frye 2005, p. 16.
- Greenblatt 2005, pp. 145–146.
- Schoenbaum 1987, pp. 301–3.
- Schoenbaum 1987, pp. 306–7.
- Schoenbaum 1987, 306.
- Schoenbaum 1987, pp. 308–10.
- В. Г. Белинский Гамлет, драма Шекспира. Мочалов в роли Гамлета // Собрание сочинений в трёх томах. — М.: 1948. — Т. 1. — С. 302—303.
- У. Шекспир. Комедии. Вступительная статья О. Постнова. — М. Эксмо, 2008. с. 10. ISBN 978-5-699-28192-3
- Луков Вл. А. Жанр // Электронная энциклопедия «Мир Шекспира».
- Wells & Orlin 2003, p. 49.
- Frye 2005, p. 9.
- Honan 1998, p. 166.
- Schoenbaum 1987, pp. 159–61.
- Dutton 2003, p. 147.
- Ribner 2005, pp. 154–155.
- Frye 2005, p. 105.
- Ribner 2005, p. 67.
- Cheney 2004, p. 100.
- У. Шекспир. Комедии. Вступительная статья О. Постнова. — М. Эксмо, 2008. с. 18. ISBN 978-5-699-28192-3
- Honan 1998, p. 136.
- Schoenbaum 1987, p. 166.
- Ackroyd 2006, p. 235.
- Wood 2003, pp. 161–162.
- Wood 2003, pp. 205–206.
- Honan 1998, p. 258.
- Ackroyd 2006, p. 359.
- Ackroyd 2006, pp. 362–383.
- Shapiro 2005, p. 150.
- Gibbons 1993, p. 1.
- Ackroyd 2006, p. 356.
- Wood 2003, 161.
- Honan 1998, p. 206.
- Ackroyd 2006, p. 353, 358.
- Shapiro 2005, pp. 151–153.
- Bradley 1991, p. 85.
- Muir 2005, pp. 12–16.
- Bradley 1991, p. 94.
- Bradley 1991, p. 86.
- Bradley 1991, p. 40.
- Bradley 1991, p. 42.
- Greenblatt 2005, p. 304.
- McDonald 2006, pp. 43–46.
- Bradley 1991, p. 306.
- Ackroyd 2006, p. 444.
- McDonald 2006, pp. 69–70.
- Dowden 1881, p. 57.
- Dowden 1881, p. 60.
- Frye 2005, p. 123.
- McDonald 2006, pp. 15.
- Wells et al. 2005, p. xx.
- Wells et al. 2005, p. xxi.
- Foakes 1990, p. 6.
- Shapiro 2005, pp. 125–31.
- Nagler 1958, p. 7.
- Shapiro 2005, pp. 131–2.
- Wells et al. 2005, p. xxii.
- Foakes 1990, p. 33.
- Ackroyd 2006, p. 454.
- Ringler 1997, p. 127.
- Schoenbaum 1987, p. 210.
- Shapiro 2005, pp. 247–9.
- Wells et al. 2005, p. 1247.
- Roe 2006, p. 21.
- Frye 2005, p. 288.
- Roe 2006, p. 3.
- Roe 2006, p. 1.
- Honan 1998, p. 289.
- Schoenbaum 1987, p. 327.
- Clemen 2005a, p. 150.
- Clemen 2005b, p. 29.
- Brooke 2004, p. 69.
- Bradbrook 2004, p. 195.
- Clemen 2005b, p. 263.
- Frye 2005, p. 185.
- Wright 2004, p. 868.
- Bradley 1991, p. 91.
- McDonald 2006, pp. 42–6.
- McDonald 2006, p. 36, 39, 75.
- Gibbons 1993, p. 4.
- Gibbons 1993, pp. 1–4.
- McDonald 2006, p. 13.
- англ.: He was not of an age, but for all time.
- Jonson 1996, p. 10.
- Dominik 1988, p. 9.
- Grady 2001b, p. 267.
- Grady 2001b, p. 265.
- Greer 1986, p. 9.
- Grady 2001b, p. 266.
- Soul of the age, the applause, delight, the wonder of our stage
- Grady 2001b, p. 269.
- Dryden 1889, p. 71.
- Grady 2001b, p. 270.
- Levin 1986, p. 217.
- Grady 2001b, p. 272-274.
- Levin 1986, p. 223.
- Sawyer 2003, p. 113.
- That King Shakespeare … over us all, as the noblest, gentlest, yet strongest of rallying signs; indestructible
- Carlyle 1907, p. 161.
- Grady 2001b, p. 276.
- Толстой Л. Н. «О Шекспире и о драме» Архівавана 18 мая 2017.
- Grady 2001a, pp. 22–6.
- Grady 2001a, pp. 24.
- Grady 2001a, pp. 29.
- Drakakis 1985, pp. 16–17, 23–25.
- Chambers 1944, p. 35.
- Levenson 2000, pp. 49–50.
- Clemen 1987, p. 179.
- Steiner 1996, p. 145.
- Bryant 1998, p. 82.
- Wells & Orlin 2003, pp. 641–2..
- Paraisz 2006, p. 130.
- Bloom, Harold. The Western Canon. — New York. — Riverhead Books. — P. 346.
- Cercignani 1981.
- Crystal 2001, pp. 55–65.
- Wain 1975, p. 194.
- Johnson 2002, p. 12.
- Crystal 2001, pp. 63.
- Смирнов П. Шекспир обзавелся домом и портретом // Газета.ру
- Найден «настоящий» портрет Шекспира Архівавана 5 лютага 2012. // RB.ru
- Shapiro 2010, pp. 77–8.
- Gibson 2005, pp. 48, 72, 124.
- McMichael & Glenn 1962, p. 56.
- Did He or Didn’t He? That Is the Question(недаступная спасылка). The New York Times (22 красавіка 2007). Архівавана з першакрыніцы 10 лістапада 2012. Праверана 26 красавіка 2013.
- Kathman 2003, pp. 620, 625–626.
- Love 2002, pp. 194–209.
- Schoenbaum 1991, pp. 430–40.
- Nevalainen, Terttu. Early Modern English Lexis and Semantics. — Cambridge University Press, 1999. — С. 332-458. — ISBN 978-0-521-26476-1.
- Pritchard 1979, p. 3.
- Wood 2003, pp. 75–8.
- Ackroyd 2006, pp. 22–3.
- Wood 2003, p. 78.
- Ackroyd 2006, pp. 416.
- Schoenbaum 1987, pp. 41–2, 286.
- Wilson 2004, p. 34.
- Shapiro 2005, p. 167.
- Lee 1900, p. 55.
- Bruce R. Smith. Shakespeare, William (1564-1616)(недаступная спасылка). glbtq. Архівавана з першакрыніцы 19 кастрычніка 2006. Праверана 10 чэрвеня 2013.
- Casey.
- Pequigney 1985.
- Evans 1996, p. 132.
- Fort 1927, pp. 406–414.
- Cooper 2006, pp. 48, 57.
- Schoenbaum 1981, p. 190.
- Дзярновіч, А. І. Палтэск’я — паўночная Троя: вобраз Полацка ў скандынаўскіх крыніцах ХІ—ХІІІ стст. // Studia Historica Europae Orientalis = Исследования по истории Восточной Европы. — Вып. 6. — Минск : РИВШ, 2013. С. 81—83.
- Кавалёў, С. Рыцарскі раман у беларускай літаратуры // Acta Albaruthenica. — 2005. — № 5. — С. 60.
- Shakespeare, W. Essai du traduction de César de… / powst. 1753, z rękopisu Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 911, s. 81—95.
- Міхаіл Паўлавіч Урончанка // Асветнікі зямлі Беларускай, X ― пачатак XX ст.: энцыклапедычны даведнік / [рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш.]. ― Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2001. ― С. 440.
- Шекспир, В. Гамлет : трагедия в 5 действиях / сочинение В. Шекспира; перевёл с английского М. В. — В типографии медицинского департамента Министерства внутренних дел, 1828. — 205 с.
- Конан, У. М. Леан Бароўскі // Асветнікі зямлі Беларускай, X ― пачатак XX ст.: энцыклапедычны даведнік / [рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш.]. ― Мінск : Беларуская Энцыклапедыя, 2001. ― С. 50.
- Ignacy Hołowiński Архівавана 3 студзеня 2022. // Polski Szekspir.
- Julian Korsak Архівавана 3 студзеня 2022. // Polski Szekspir.
- Placyd Jankowski Архівавана 3 студзеня 2022. // Polski Szekspir.
- Adam Pług Архівавана 3 студзеня 2022. // Polski Szekspir.
- Шэкспір, Вільям. Антоній і Клеапатра: Трагедыя: Пер.з англ. / Пер., прадм. і заўв. Ю.Гаўрука; Маст. Ю.Зайцаў. — Мн.: Мастац.літ., 1982.
- Шэкспір, Вільям. Трагедыі / Рэд.пер.: К.Крапіва, Я.Семежонаў: Пер.з англ. — Мн.: Дзяржвыд БССР. Рэд.мастац.літ., 1954. Змест: Рамэо і Джульета; Гамлет; Отэло; Кароль Лір; Макбет;
- Шэкспір, Уільям. Трагічная гісторыя пра Гамлета прынца Дацкага. — Мн.: ДВБ. Сектар маст. літ., 1935.
- Шэкспір, Вільям. Гамлет, прынц Дацкі: Трагедыя / Пер. з англ. Ю.Гаўрука; Маст. Б.Забораў. — Мн.: Беларусь, 1964.
- Шэкспір, Вільям Рамэо і Джульета; Гамлет, прынц Дацкі: Трагедыі / Вільям Шэкспір. Тарцюф, альбо Ашуканец: Камедыя / Жан Батыст Мальер. Разбойнікі: Драма: [Для ст. шк. ўзросту] / Фрыдрых Шылер. — Мн.: Юнацтва, 1996. — 443 с. — (Школьная бібліятэка). ISBN 985-05-0077-8
- Уільям Шэкспір. Тры камедыі: Дванаццатая ноч, альбо Чаго пажадаеце; Утаймаванне наравістай; Сон у Іванаву ноч / Пер. з англ. А. Разанава і Я. Семяжона. — Мн.: Маст. літ., 1989.
- Шэкспір, Вільям. Кароль Лір: Трагедыя / Пер. з англ. Ю.Гаўрука; Маст. Б.Забораў. — Мн.: Мастац. літ., 1974.
- Санеты / Пер. У. Дубоўка. — Мн.: Беларусь, 1964.
- У. Дубоўка ў сваіх вельмі дакладных перакладах прытрымліваецца схемы рыфмоўкі арыгінала
- Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыюс 2008. — 896 с. 1000 ас.
- Гаўрук, Ю. Агні ў прасторах. — Мн.: Маст. літ-ра, 1975.
- Кахаць — гэта значыць… / Пераклады Рыгора Барадуліна. — Мн.: Маст. літ-ра, 1986….
- Р. Барадулін пераклаў 3 санеты, кн. «Кахаць — гэта значыць…», але нумар аднаго пры напісанні гэтага артыкула не быў выяўлены.
- Гомельская копейка. — 1911. — 15 июня. — С. 1.
- Гамлет, В. Шокспира // Гомельская копейка. — 1911. — 18 июня. — С. 3.
- Ю. Несколько слов о сценическом искусстве (По поводу постановки «Гамлет») // Гомельская копейка. — 1911. — 20 июня. — С. 3.
- Полесье. — 1911. — 18 декабря. — С. 1
- Гомельская копейка. — 1911. — 17 декабря. — С. 1.
Літаратура
 | Уільям Шэкспір у Вікіцытатніку |
|---|---|
 | Уільям Шэкспір у Вікікрыніцах |
 | Уільям Шэкспір на Вікісховішчы |
- Шэкспір Уільям // Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік. Уклад. Дубянецкі Э. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6
- Аникст А. А.. Театр эпохи Шекспира. М.: Искусство, 1965. — 328 °C. 2-е изд.: М., выдавецтва Дрофа, 2006. — 287 с. — ISBN 5-358-01292-3
- Аникст, А. Трагедия Шекспира «Гамлет». — М., 1986
- Аникст А. Шекспир: Ремесло драматурга. М.: Сов.писатель, 1974. — 607 с.
- Аникст А. Шекспир. М.: Мол. гвардия, 1964. — 367 с. («Жизнь замечательных людей»)
- Аникст А. Творчество Шекспира.— М.: Гослитиздат, 1963. — 615 с.
- Аникст А. Трагедия Шекспира «Гамлет»: Лит. комментарий. М.: Просвещение, 1986. — 223 с.
- Бачелис, Т. Шекспир и Крэг. — М., 1983
- Борисова, Т. Шекспир на белорусской сцене / Ред. Г. И. Бояджиев. — Мн.: Наука и техника, 1964.
- Брандес. Шекспир. Жизнь и произведения / Пер. В. М. Спасской и В. М. Фриче. М.: выданне К. Т. Солдатенкова, 1899; М.: Алгоритм, 1999. — 734 с — ISBN 5-88878-003-0
- Гарин И. Пророки и поэты. В 7 т. М.: Терра, 1994. Т. 6.
- Дживилегов, А., Бояджиев, Г. История западно-европейского театра. — М., 1991
- Захаров Н. В., Луков Вл. А. Гений на века: Шекспир в европейской культуре. — М.: ГИТР, 2012. — 504 с. — 200 экз. — ISBN 978-5-94237-049-7.
- Западно-европейский театр от эпохи Возрождения до рубежа XIX—XX вв. Очерки. — М., 2001
- Захаров Н. В. Шекспиризм русской классической литературы: тезаурусный анализ / отв. ред. Вл. А. Луков. — М.: выдавецтва Моск. гуманит. ун-та, 2008. — 320 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-98079-486-6.
- Козинцев Г. Наш современник Вильям Шекспир.— 2-е изд., перераб. и доп. — Л.; М.: Искусство, 1966. — 350 с.
- Левидова И. М. Шекспир: Библиогр. рус. пер. и Крит. лит. на рус. яз., 1748—1962 / Отв. ред. М. П. Алексеев.— М.: М.: Книга, 1964. — 711 с.
- Левидова И. М. Уильям Шекспир: Библиогр. указ. рус. пер. и Крит. лит. на рус. яз., 1963—1975 / Отв. ред. Е. Ю. Гениева. — М.: Книга, 1978. — 186 с.
- Морозов, М. О Шекспире // Морозов, М. Избранное. — М., 1979.
- Морозов М. Статьи о Шекспире / Вступ. ст. Р.Самарина.— М.: Худож. лит., 1964. — 311 с.
- Морозов М. Шекспир: 1564—1616.— 2-е изд.— М.: Мол. гвардия, 1956. — 214 с. («Жизнь замечатательных людей»)
- Оден У. Х. Лекции о Шекспире / Пер. с англ. М. Дадяна. М.: выдавецтва Ольги Морозовой, 2008. — 576 с — ISBN 978-5-98695-022-8.
- Пинский Л. Шекспир. М.: Худож. лит., 1971. — 606 с.
- Смирнов А. А. Шекспир. Л.; М.: Искусство, 1963. — 192 с.
- Трус М. Першыя пераклады “Гамлета” Уільяма Шэкспіра на беларускую мову: архіўна-выдавецкі дыскурс // Роднае слова. ‒ 2024. ‒ № 4. ‒ С. 56 – 61.
- Фридштейн Ю. Г. Уильям Шекспир: Библиографический указатель русских переводов и Критическая литература на русском языке: 1976—1987 / Вступ. ст. А. А. Аникста; отв. ред. Е. Ю. Гениева. М.: ВГБИЛ, 1989. — 334 с.
- Холлидей Ф. Е. Шекспир и его мир / Предисл., пер. и коммент. В. Харитонова. М.: Радуга, 1986. — 168 с.
- Чернова А. …Все краски мира, кроме жёлтой: Опыт пластической характеристики персонажа у Шекспира. М.: Искусство, 1987. — 221 с.
- Шекспир в междисциплинарных гуманитарных исследованиях : коллективная монография по материалам Международного научного семинара (руск.) / ред.-сост. В. С. Макаров, Н. В. Захаров, Б. Н. Гайдин. — М.: выдавецтва Моск. гуманит. ун-та, 2015. — 238 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-906822-82-6. Архівавана 15 кастрычніка 2016.
- Шекспировские чтения. Науч. совет РАН «История мировой культуры» / гл. ред. А. В. Бартошевич, отв. ред. И. С. Приходько. — М.: выдавецтва Моск. гуманит. ун-та, 2010. — 404 с. — 350 экз. — ISBN 978-5-98079-656-3 (в пер.).
- Шекспировские чтения 2006. Науч. совет РАН «История мировой культуры» / гл. ред. А. В. Бартошевич, отв. ред., сост. И. С. Приходько. — М.: выдавецтва «Наука», 2011. — 469 с. — 800 экз. — ISBN 978-5-02-03788-4 (в пер.).
- Шестов Л. Шекспир и его критик Брандес
- Юткевич С. И. Шекспир и кино. — М.: Наука, 1973.
- Adams, Joseph Quincy. A Life of William Shakespeare. — Boston: Houghton Mifflin, 1923.
- Ackroyd, Peter. Shakespeare: The Biography. — London: Vintage, 2006. — ISBN 978-0-7493-8655-9.
- Bate, Jonathan. The Soul of the Age. — London: Penguin, 2008. — ISBN 978-0-670-91482-1.
- Berry, Ralph. Changing Styles in Shakespeare. — London: Routledge, 2005. — ISBN 0-415-35316-5.
- Bloom, Harold. Shakespeare: The Invention of the Human. — New York: Riverhead Books, 1999. — ISBN 1-57322-751-X.
- Boyce, Charles. Dictionary of Shakespeare. — Ware, Herts, UK: Wordsworth, 1996. — ISBN 1-85326-372-9.
- Bradbrook, M. C. Shakespeare's Recollection of Marlowe // Shakespeare's Styles: Essays in Honour of Kenneth Muir. — Cambridge University Press, 2004. — P. 191–204. — ISBN 0-521-61694-8.
- Bradley, A. C. Shakespearean Tragedy: Lectures on Hamlet, Othello, King Lear and Macbeth. — London: Penguin, 1991. — ISBN 0-14-053019-3.
- Bryant, John Moby Dick as Revolution // Levine, Robert Steven The Cambridge Companion to Herman Melville. — Cambridge: Cambridge University Press, 1998. — ISBN 0-521-55571-X.
- Brooke, Nicholas Introduction // The Tragedy of Macbeth. — Oxford: Oxford University Press, 1998. — ISBN 0-19-283417-7.
- Brooke, Nicholas (2004). "Language and Speaker in Macbeth". In Edwards, Philip; Ewbank, Inga-Stina; Hunter, G.K. (рэд-ры). Shakespeare's Styles: Essays in Honour of Kenneth Muir. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 67–78. ISBN 978-0-521-61694-2. 61724586.
- Casey, Charles. Was Shakespeare gay? Sonnet 20 and the politics of pedagogy. College Literature (21 мая 1998). Архівавана з першакрыніцы 16 мая 2007. Праверана 11 чэрвеня 2013.
- Carlyle, Thomas On Heroes, Hero-worship, and the Heroic in History // Adams, John Chester Houghton, Mifflin and Company. — Boston: 1907. — ISBN 1-4069-4419-X.
- Cercignani, Fausto. Shakespeare's Works and Elizabethan Pronunciation. — Oxford: University Press (Clarendon Press), 1981.
- Chambers, E. K. Shakespearean Gleanings. — Oxford: Oxford University Press, 1944. — ISBN 0-8492-0506-9.
- Cheney, Patrick Gerard. The Cambridge Companion to Christopher Marlowe. — Cambridge: Cambridge University Press, 2004. — ISBN 0-521-52734-1.
- Clemen, Wolfgang. Shakespeare's Soliloquies. — London: Routledge, 1987. — ISBN 0-415-35277-0.
- Clemen, Wolfgang. Shakespeare's Dramatic Art: Collected Essays. — New York: Routledge, 2005a. — ISBN 0-415-35278-9.
- Clemen, Wolfgang. Shakespeare's Imagery. — London: Routledge, 2005b. — ISBN 0-415-35280-0.
- Cooper, Tarnya. Searching for Shakespeare. — National Portrait Gallery and Yale Center for British Art: Yale University Press, 2006. — ISBN 978-0-300-11611-3.
- Craig, Leon Harold (2003). Of Philosophers and Kings: Political Philosophy in Shakespeare's Macbeth and King Lear. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-8605-1. 958558871.
- Crystal, David. The Cambridge Encyclopedia of the English Language. — Cambridge: Cambridge University Press, 2001. — ISBN 0-521-40179-8.
- Dobson, Michael (1992). The Making of the National Poet: Shakespeare, Adaptation and Authorship, 1660–1769. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-818323-5. 25631612.
- Dominik, Mark. Shakespeare–Middleton Collaborations. — Beaverton, OR: Alioth Press, 1988. — ISBN 0-945088-01-9.
- Dowden, Edward. Shakspere. — New York: Appleton & Co., 1881.
- Drakakis, John. Alternative Shakespeares. — New York: Meuthen, 1985. — ISBN 0-416-36860-3.
- Dryden, John. An Essay of Dramatic Poesy. — Oxford: Clarendon Press, 1889. — ISBN 81-7156-323-6.
- Dutton, Richard. A Companion to Shakespeare's Works: The Histories. — Oxford: Blackwell, 2003. — ISBN 0-631-22633-8.
- Edwards, Phillip Shakespeare's Romances: 1900–1957 // Nicoll, Allardyce Shakespeare Survey. — Cambridge: Cambridge University Press, 1958. — ISBN 0-521-21500-5.
- Evans, G. Blakemore Commentary // The Sonnets. — Cambridge: Cambridge University Press, 1996. — ISBN 0-521-22225-7.
- Foakes, R. A. Playhouses and Players // Braunmuller, A. The Cambridge Companion to English Renaissance Drama. — Cambridge: Cambridge University Press, 1990. — ISBN 0-521-38662-4.
- Fort, J. A. The Story Contained in the Second Series of Shakespeare's Sonnets // The Review of English Studies. — 1927. — В. 12.
- Frye, Roland Mushat. The Art of the Dramatist. — London; New York: Routledge, 2005. — ISBN 0-415-35289-4.
- Gibson, H. N. The Shakespeare Claimants: A Critical Survey of the Four Principal Theories Concerning the Authorship of the Shakespearean Plays. — London: Routledge, 2005. — ISBN 0-415-35290-8.
- Gibbons, Brian. Shakespeare and Multiplicity. — Cambridge: Cambridge University Press, 1993. — ISBN 0-521-44406-3.
- Grady, Hugh Modernity, Modernism and Postmodernism in the Twentieth Century's Shakespeare // Bristol, Michael Shakespeare and Modern Theatre: The Performance of Modernity. — New York: Routledge, 2001a. — ISBN 0-415-21984-1.
- Grady, Hugh Shakespeare Criticism 1600–1900 // deGrazia, Margreta The Cambridge Companion to Shakespeare. — Cambridge: Cambridge University Press, 2001b. — ISBN 0-521-65094-1.
- Greer, Germaine. William Shakespeare. — Oxford: Oxford University Press, 1986. — ISBN 0-19-287538-8.
- Greenblatt, Stephen. Will in the World: How Shakespeare Became Shakespeare. — London: Pimlico, 2005. — ISBN 0-7126-0098-1.
- Honan, Park. Shakespeare: A Life. — Oxford: Oxford University Press, 1998. — ISBN 0-19-811792-2.
- Jonson, Ben. The First Folio of Shakespeare. — New York: W. W. Norton & Company, 1996. — ISBN 0-393-03985-4.
- Johnson, Samuel. Samuel Johnson's Dictionary: Selections from the 1755 Work that Defined the English Language. — Delray Beach, FL: Levenger Press, 2002. — ISBN 1-84354-296-X.
- Kastan, David Scott. Shakespeare After Theory. — London: Routledge, 1999. — ISBN 0-415-90112-X.
- Kathman, David The Question of Authorship // Wells, Stanley Shakespeare: an Oxford Guide. — Oxford University Press, 2003. — С. 620–32. — ISBN 978-0-19-924522-2.
- Knutson, Roslyn. Playing Companies and Commerce in Shakespeare's Time. — Cambridge: Cambridge University Press, 2001. — ISBN 0-521-77242-7.
- Lee, Sidney. Shakespeare's Life and Work. — London: Smith Elder & Co., 1900.
- Levenson, Jill L. Introduction // Romeo and Juliet. — Oxford: Oxford University Press, 2000. — ISBN 0-19-281496-6.
- Levin, Harry Critical Approaches to Shakespeare from 1660 to 1904 // Wells, Stanley The Cambridge Companion to Shakespeare Studies. — Cambridge: Cambridge University Press, 1986. — ISBN 0-521-31841-6.
- Love, Harold. Attributing Authorship: An Introduction. — Cambridge: Cambridge University Press, 2002. — ISBN 0-521-78948-6.
- McDonald, Russ. Shakespeare's Late Style. — Cambridge: Cambridge University Press, 2006. — ISBN 0-521-82068-5.
- McMichael, George; Glenn, Edgar M. (1962). Shakespeare and his Rivals: A Casebook on the Authorship Controversy. New York: Odyssey Press. 2113359.
- Muir, Kenneth. Shakespeare's Tragic Sequence. — London: Routledge, 2005. — ISBN 0-415-35325-4.
- Nagler, A. M. Shakespeare's Stage. — New Haven, CT: Yale University Press, 1958. — ISBN 0-300-02689-7.
- Paraisz, Júlia The Nature of a Romantic Edition // Holland, Peter Shakespeare Survey. — Cambridge: Cambridge University Press, 2006. — ISBN 0-521-86838-6.
- Pequigney, Joseph. Such Is My Love: A Study of Shakespeare's Sonnets. — Chicago: University of Chicago Press, 1985. — ISBN 0-226-65563-6.
- Pritchard, Arnold. Catholic Loyalism in Elizabethan England. — Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1979. — ISBN 0-8078-1345-1.
- Ribner, Irving. The English History Play in the Age of Shakespeare. — London: Routledge, 2005. — ISBN 0-415-35314-9.
- Ringler, William, Jr. Shakespeare and His Actors: Some Remarks on King Lear // Ogden, James In Lear from Study to Stage: Essays in Criticism. — New Jersey: Fairleigh Dickinson University Press, 1997. — ISBN 0-8386-3690-X.
- Schoenbaum, Samuel (1981). William Shakespeare: Records and Images. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-520234-2. 6813367.
- Roe, John, рэд. (2006). The Poems: Venus and Adonis, The Rape of Lucrece, The Phoenix and the Turtle, The Passionate Pilgrim, A Lover's Complaint. The New Cambridge Shakespeare (2nd revised ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85551-8. 64313051.
- Rowe, Nicholas (2009) [1709]. Nicholl, Charles (рэд.). Some Account of the Life &c of Mr. William Shakespear. Pallas Athene. ISBN 9781843680567.
- Sawyer, Robert. Victorian Appropriations of Shakespeare. — New Jersey: Fairleigh Dickinson University Press, 2003. — ISBN 0-8386-3970-4.
- Shapiro, James. 1599: A Year in the Life of William Shakespeare. — London: Faber and Faber, 2005. — ISBN 0-571-21480-0.
- Schanzer, Ernest. The Problem Plays of Shakespeare. — London: Routledge and Kegan Paul, 1963. — ISBN 0-415-35305-X.
- Schoenbaum, Samuel. William Shakespeare: A Compact Documentary Life. — Oxford: Oxford University Press, 1987. — ISBN 0-19-505161-0.
- Schoenbaum, Samuel. Shakespeare's Lives. — Oxford: Oxford University Press, 1991. — ISBN 0-19-818618-5.
- Shapiro, James. Contested Will: Who Wrote Shakespeare?. — New York: Simon & Schuster, 2010. — ISBN 9781416541622.
- Snyder, Susan Introduction // The Winter's Tale. — Cambridge: Cambridge University Press, 2007. — ISBN 0-521-22158-7.
- Steiner, George. The Death of Tragedy. — New Haven: Yale University Press, 1996. — ISBN 0-300-06916-2.
- Taylor, Gary (1987). William Shakespeare: A Textual Companion. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-812914-1. 13526264.
- Wain, John. Samuel Johnson. — New York: Viking, 1975. — ISBN 0-670-61671-0.
- Wells, Stanley. Shakespeare & Co. — New York: Pantheon, 2006. — ISBN 0-375-42494-6.
- Wells, Stanley; Orlin, Lena Cowen, рэд-ры (2003). Shakespeare: An Oxford Guide. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924522-2. 50920674.
- Wells, Stanley; Taylor, Gary; Jowett, John; Montgomery, William, рэд-ры (2005). The Oxford Shakespeare: The Complete Works (2nd ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926717-0. 1153632306.
- Wood, Michael. Shakespeare. — New York: Basic Books, 2003. — ISBN 0-465-09264-0.
- Wells, Stanley. The Oxford Shakespeare: The Complete Works. — Oxford: Oxford University Press, 2005. — ISBN 0-19-926717-0.
- Wilson, Richard. Secret Shakespeare: Studies in Theatre, Religion and Resistance. — Manchester: Manchester University Press, 2004. — ISBN 0-7190-7024-4.
- Wright, George T. The Play of Phrase and Line // McDonald, Russ Shakespeare: An Anthology of Criticism and Theory, 1945–2000. — Oxford: Blackwell, 2004. — ISBN 0-631-23488-8.
- Джеймс Б., Рубинстайн У.Д. Тайное станет явным. Шекспир без маски = The truth will out: unmasking the real Shakespeare. — М.: Весь Мир, 2008. — 376 с. — (Магия имени). — ISBN 978-5-7777-0373-6.
Гэты артыкул выстаўлены на рэцэнзію. Калі ласка, выкажыце сваё меркаванне аб ім на падстаронцы рэцэнзіі. |
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Ui lyam Shekspi r angl William Shakespeare krasavik 1564 Stratfard on Ejvan Karaleystva Angliya 23 krasavika 3 maya 1616 Stratfard on Ejvan Karaleystva Angliya anglijski paet i dramaturg nyaredka lichycca najvyalikshym anglamoynym pismennikam i adnym z najlepshyh dramaturgay svetu Chasta nazyvaecca nacyyanalnym paetam Anglii Tvory yakiya dajshli da nas uklyuchayuchy nekatoryya napisanyya razam z inshymi aytarami 38 ru 154 pl 4 paemy i 3 epitafii P esy Shekspira perakladzeny na asnoynyya movy i stavyacca chascej za tvory inshyh dramaturgay Uilyam Shekspir William ShakespeareAsabistyya zvestkiData naradzhennya krasavik 1564Mesca naradzhennya Stratfard on Ejvan Karaleystva AngliyaData smerci 23 krasavika 3 maya 1616 Mesca smerci Stratfard on Ejvan Karaleystva AngliyaPahavanne Carkva Svyatoj Trojcy d Gramadzyanstva Karaleystva AngliyaBacka Dzhon Shekspir d Maci Mery Shekspir d Zhonka En Heteyej d Dzeci Syuzanna Hol d Hemnet Shekspir d i Dzhudzit Shekspir d Alma matar Shkola karalya Edvarda VI d Prafesijnaya dzejnascRod dzejnasci dramaturgZhanr p esa i paeziyaMova tvoray Early Modern English d i anglijskayaPodpisTvory y Vikikrynicah Medyyafajly na VikishovishchyCytaty y Vikicytatniku Shekspir naradziysya i vyras u goradze Stratfard na Ejvane U 18 gadoy azhaniysya z ru u shlyube z yakoj mey troh dzyacej dachku i dvajnyat en i Kar era Shekspira pachalasya pamizh 1585 i 1592 gadami kali yon peraehay u Londan Neyzabave yon stay paspyahovym akcyoram dramaturgam a taksama sayladalnikam teatralnaj kampanii pad nazvaj ru paznej vyadomaj yak Kalya 1613 goda va yzrosce 48 gadoy yon vyarnuysya y Stratfard dze pamyor tryma gadami paznej Zahavalasya mala gistarychnyh svedchannyay pra zhyccyo Shekspira i teoryi pra yago zhyccyo stvarayucca na asnove aficyjnyh dakumentay i svedchannyay suchasnikay tamu navukovaj supolnascyu dagetul abmyarkoyvayucca pytanni yago i ru taksama yosc punkt gledzhannya shto prypisanyya yamu tvory napisany kimsci inshym yon papulyarny u kultury hoc i adhileny peravazhnaj bolshascyu navukoycay shekspiraznaycay Bolshasc tvoray Shekspira napisana y peryyad z 1589 pa 1613 god Yago ranniya p esy galoynym chynam adnosyacca da en i ru u yakih Shekspir dasyagnuy znachnaga pospehu Potym u yago tvorchasci byy peryyad ru takih yak Gamlet Karol Lir ru i Makbet yakiya lichacca adnymi z lepshyh na anglijskaj move Pad kanec svayoj tvorchasci Shekspir napisay nekalki tragikamedyj a taksama supracoynichay z inshymi pismennikami Mnogiya p esy Shekspira vydavalisya yashche pry yago zhycci U 1623 godze dva syabry Shekspira i apublikavali ru zbor usih aproch dvuh p es Shekspira uklyuchanyh u kanon u nash chas Paznej Shekspiru roznymi dasledchykami byli z roznaj stupennyu dokaznasci atrybutavany yashche nekalki p es ci ih fragmenty Uzho pry zhycci Shekspir atrymlivay uhvalnyya vodguki na svae tvory ale pa sapraydnym yon stay papulyarny tolki y XIX stagoddzi U pryvatnasci pradstayniki ramantyzmu i viktaryyancy tak uznosili Shekspira shto Bernard Shou nazvay geta en shto y perakladze z anglijskaj aznachae bardapaklonstva Tvory Shekspira zastayucca papulyarnymi i y nashy dni yany yves chas vyvuchayucca i peraasensoyvayucca y adpavednasci z palitychnymi i kulturnymi ymovami BiyagrafiyaAsnoyny artykul Gerb z devizam rodu Shekspiray Non Sanz Droict fr Ne bez prava Ranniya gady Uilyam Shekspir naradziysya y goradze Stratfard on Ejvan grafstva Uorykshyr u 1564 godze ahryshchany 26 krasavika peynaya data naradzhennya nevyadoma Padanne adnosic yago z yaylenne na svet da 23 krasavika geta data supadae z peyna vyadomym dnyom yago smerci Aproch tago 23 krasavika adznachaecca dzen svyatoga Georgiya apekuna Anglii i da getaga dnya padanne maglo admyslova prymerkavac naradzhenne najvyalikshaga nacyyanalnaga paeta Z anglijskaj movy prozvishcha Shekspir mozhna peraklasci yak toj hto trase dzidaj Yago backa Dzhon Shekspir 1530 1601 byy zamozhnym ramesnikam palchatnikam chasta abiraysya na znachnyya gramadskiya pasady U 1565 godze Dzhon Shekspir byy ru u 1568 godze ru kiraynikom garadskoga saveta Yon ne navedvay carkoynyh sluzhbay za shto placiy vyalikiya grashovyya shtrafy magchyma yon byy taemnym katalikom Maci Shekspira narodzhanaya Mery Arden 1537 1608 nalezhala da adnoj z najstarejshyh saksonskih syamej Agulam u pary bylo 8 dzyacej Uilyam naradziysya trecim Lichycca shto Shekspir vuchyysya y stratfardskaj gramatychnaj shkole angl grammar school dze music atrymay dobryya vedy latyni stratfardski nastaynik lacinskaj movy i litaratury pisay vershy na latyni Nekatoryya navukoycy scvyardzhayuc shto Shekspir navedvay en u Stratfardze na Ejvane dze vyvuchay tvorchasc takih paetay yak Avidzij i Playt adnak shkolnyya zhurnaly ne zahavalisya i cyaper nichoga peyna ne skazhash U 1582 godze u 18 gadovym uzrosce azhaniysya z dachkoj myascovaga zemleylasnika na 8 gadoy starejshaj za yago U momant zaklyuchennya shlyubu En byla cyazharnaya U 1583 godze naradzilasya dachka Syuzanna ahryshchana 23 maya u 1585 godze dvajnyaty syn pamyor 11 gadovym u zhniyni 1596 goda i dachka Dzhudzit ahryshchana 2 lyutaga Pra padzei nastupnyh syami gadoy zhyccya Shekspira yosc tolki zdagadki Pershyya ypaminanni pra londanskuyu teatralnuyu kar eru tychacca 1592 goda i peryyad pamizh 1585 i 1592 gadami dasledchyki nazyvayuc strachanymi gadami Shekspira Sproby biyografay daznacca pra dzejnasc Shekspira y gety peryyad prychynilisya z yaylennyu mnogih apakryfichnyh gistoryj en pershy biyograf Shekspira lichyy shto toj pakinuy Stratfard kab pazbegnuc prasledavannya za ru y mayontku myascovaga skvajra Tomasa Lyusi Myarkuecca taksama shto Shekspir adpomsciy Lyusi napisayshy y yago adras nekalki neprystojnyh balad Pavodle inshaj versii XVIII st Shekspir pachay teatralnuyu kar eru pryglyadayuchy za konmi londanskih teatralnyh apekunoy ru pisay shto Shekspir byy shkolnym nastaynikam Nekatoryya navukoycy XX st lichyli shto Shekspir byy nastaynikam Alyaksandra Nogtana z Lankashyra bo y getaga pameshchyka katalika znahodziysya nejki Uilyam Shejkshaft U getaj teoryi mala padstay aproch chutak yakiya pashyrylisya paslya smerci Shekspira i aproch tago Shejkshaft geta dastatkovae pashyranae y Lankashyry prozvishcha Uznoyleny teatr u yakim pracavala trupa Shekspira Londan i teatralnaya kar era Peyna nevyadoma kali Shekspir pachay pisac teatralnyya tvory a taksama peraehay u Londan ale pershyya krynicy yakiya dajshli da nas i gavorac pra geta tychacca 1592 goda Tady y dzyonniku antreprenyora en zgadvaecca gistarychnaya hronika Shekspira Genryh VI u repertuary teatra en yaki nalezhay Henslau U tym zha godze pasmyarotna vydaecca pamflet dramaturga i prazaika ru dze aposhni sa zloscyu abrynuysya na Shekspira ne nazyvayuchy prozvishcha ale iranichna abygryvayuchy yago skalynalnik sceny shake scene perafrazoyvayuchy radok z trecyaj chastki Genryha VI O serca tygra y getaj zhanochaj shkury yak serca tygra y shkury akcyora Navukoycy razyhodzyacca y dumcy adnosna dakladnaga sensu getyh sloy ale prynyata lichyc shto Gryn vinavaciy Shekspira y sprobah zraynyacca z vysokaadukavanymi pismennikami universiteckimi rozumami takimi yak Krystafer Marla ru i sam Gryn Biyografy lichac shto kar era Shekspira magla pachacca y kozhny chas pachynayuchy z syaredziny 1580 h Z 1594 goda p esy Shekspira stavilisya tolki trupaj U sklad trupy yvahodziy i Shekspir yaki pad kanec tago zh 1594 goda stay yae sayladalnikam Trupa neyzabave yvajshla y lik vyaduchyh teatralnyh kalektyvay Londana Paslya smerci karalevy Lizavety y 1603 godze trupa atrymala karaleyski patent ad novaga yladara Yakava I i stala zvacca Slugi Karalya U 1599 godze partnyorstva chlenay trupy pabudavala na paydnyovym beraze Temzy novy teatr nazvany ru U 1608 godze yany taksama nabyli zakryty en Spravazdachy pra nabyccyo Shekspiram neruhomasci i yago investycyi pakazvayuc shto trupa zrabila yago bagatym chalavekam U 1597 godze yon kupiy drugi pavodle pameray dom u Stratfardze en Nekatoryya p esy Shekspira byli apublikavany en y 1594 godze U 1598 godze yago imya pachalo z yaylyacca na tytulnyh listah vydannyay Ale i paslya tago yak Shekspir praslaviysya yak dramaturg yon pracyagvay igrac u teatrah U vydanni tvoray en 1616 goda imya Shekspira yklyuchana y spis akcyoray yakiya igrali y p esah 1598 i 1603 Adnak yago imya ne bylo y spisah akcyoray p esy Dzhonsana 1605 goda shto ysprymaecca nekatorymi navukoycami yak znak skanchennya londanskaj kar ery Shekspira Tym ne mensh u ru 1623 goda Shekspir nazvany galoynym akcyoram va ysih getyh p esah a nekatoryya z ih upershynyu stavilisya paslya Valpone hoc peyna nevyadoma yakiya roli igray u ih Shekspir U 1610 godze Dzhon Devis napisay shto dobry Uil igray karaleyskiya roli U 1709 godze u svayoj pracy Rou zapisay dumku yakaya yzho sklalasya da tago chasu shto Shekspir igray cen backi Gamleta Paznej taksama scvyardzhalasya shto yon igray roli Adama y ru i Hora y es hoc navukoycy sumnyayucca y veragodnasci getaj infarmacyi U peryyad akcyorskaj i dramaturgichnaj dzejnasci Shekspir zhyy u Londane adnak nekatoruyu chastku svajgo chasu pravodziy taksama i y Stratfardze U 1596 godze praz god paslya kupli Nyu Plejs yon zhyy u pryhodze svyatoj Aleny y en na paynochnym beraze Temzy Paslya pabudovy teatra Globus u 1599 godze Shekspir peraehay na inshy berag raki u ru dze i znahodziysya teatr U 1604 godze yon iznoy peraehay ceraz raku getym razam u rayon da poynachy ad sabora Svyatoga Payla dze byla vyalikaya kolkasc dobryh damoy Yon zdymay pakoi y francuza gugenota Krystofera Mayntdzhoya vytvorcy zhanochyh parykoy i galaynyh uboray Aposhniya gady i smerc Yosc tradycyjnaya dumka shto za nekalki gadoy da smerci Shekspir peraehay u Stratfard Pershym biyografam Shekspira yaki peraday takuyu dumku byy Rou Adnoj z prychyn getaga mozha sluzhyc toe shto londanskiya publichnyya teatry neadnarazova spynyali svayu rabotu z za yspyshak chumy i y akcyoray ne bylo dastatkova raboty Poyny adyhod ad spray byy redkascyu y tyya chasy i Shekspir pracyagvay navedvac Londan U 1612 godze Shekspir vystupay svedkam pa sprave en sudovym pracese pa vyaselnym pasagu dachki Mayntdzhoya Mery U sakaviku 1613 goda yon kupiy dom u bylym u listapadze 1614 goda pravyoy nekalki tydnyay sa svaim zyacem Byust Shekspira y cerkve sv Troicy y Stratfardze Paslya 1606 1607 goda Shekspir napisay tolki nekalki p es a paslya 1613 gady zusim perastay stvarac ih Svae aposhniya try p esy yon napisay razam z inshym dramaturgam magchyma z ru yaki zmyaniy Shekspira na pasadze galoynaga dramaturga trupy Slugi karalya Aytograf Shekspira na yago testamence Use zahavanyya podpisy Shekspira na dakumentah 1612 1613 adroznivayucca blagim pochyrkam na getaj padstave nekatoryya dasledchyki dumayuc shto yon byy tym chasam sur yozna hvory 23 krasavika 3 maya 1616 goda Shekspir pamyor Tradycyjna prynyata lichyc shto yon pamyor u svoj dzen naradzhennya ale ypeynenasci y tym shto Shekspir naradziysya 23 krasavika nyama Shekspira perazhyla ydava En pam 1623 i dzve dachki Syuzanna Shekspir byla zamuzham za Dzhonam Holam z 1607 goda a Dzhudzit Shekspir vyjshla zamuzh praz dva mesyacy paslya smerci Shekspira za vinaroba Tastamentam Shekspir pakinuy bolshuyu chastku svayoj neruhomaj mayomasci starejshaj dachce Syuzanne Paslya yae getu spadchynu pavinny byli atrymac yae pramyya nashchadki U Dzhudzit bylo troe dzyacej i yse yany pamerli ne zhaniyshysya U Syuzanny byla adna dachka Elizabet yakaya vyhodzila zamuzh dvojchy ale pamerla byazdzetnaj u 1670 godze Yana byla aposhnim pramym nashchadkam Shekspira U testamence Shekspira yago zhonka zgadvaecca tolki mimahodam ale yana i tak pavinna byla atrymac tracinu ysyoj mayomasci muzha Adnak tam ukazvalasya shto yon pakidae yoj svoj drugi pavodle yakasci lozhak i gety fakt vyklikay mnostva roznyh zdagadak Nekatoryya navukoycy lichac geta abrazaj En tym chasam yak inshyya scvyardzhayuc shto drugi pavodle yakasci lozhak geta shlyubny lozhak i takim chynam nichoga abrazlivaga nyama Praz try dni cela Shekspira bylo pahavana y stratfardskaj carkve Sv Troicy Na yago nadmagilli napisana epitafiya Good frend for Iesvs sake forbeare To digg the dvst encloased heare Bleste be ye man yt spares thes stones And cvrst be he yt moves my bones Dobry syabra Isusam zaklinayu cyabe Ne adkapvac pyl zahavany tut Blaslavyony budze toj hto ne krane getyh kamyanyoy I praklyaty toj hto zrushyc mae kostki Napyaredadni 1623 goda y carkve byy uzvedzeny kalyarovy byust Shekspira yaki pakazvay yago y chas pisannya Epitafii na anglijskaj move i na latyni paraynoyvayuc Shekspira z mudrym piloskim carom Nestaram Sakratam i Vergiliem Va ysim svece ystalyavana mnostva Shekspira uklyuchayuchy pahavalnyya manumenty y Saytvarkskim sabory i ru Vestminsterskaga abactva U aznamenavanne chatyrohsotgoddzya z dnya smerci dramaturga Karaleyski manetny dvor vypusciy try dvuhfuntovyya manety datavany 2016 godam simvalizuyuchyya try grupy yago tvoray kamedyi hroniki i tragedyi TvorchascAsnoyny artykul Litaraturnaya spadchyna Shekspira raspadaecca na dzve nyaroynyya chastki vershatvornuyu paemy i sanety i dramatychnuyu V R Byalinski pisay shto zanadta bylo b advazhna i dziyna addac Shekspiru navazhnuyu peravagu prad usimi paetami chalavectva yak ulasna paetu ale yak dramaturg yon i zaraz zastaecca bez praciynika imya yakoga mozhna b bylo pastavic poplech yago imya Pytanne peryyadyzacyi Dasledchyki tvorchasci Shekspira dacki litaraturaznavec en vydavec ruskaga poynaga zboru tvoray Shekspira S A Vengeray pad kanec XIX pachatak XX stst abapirayuchysya na hranalogiyu tvoray uyavili yago duhoynuyu evalyucyyu ad badzyoraga nastroyu very va yrachystasc spravyadlivasci gumanistychnyya idealy y pachatku shlyahu da rascharavannya i znishchennya lyubyh ilyuzij u kancy Adnak u aposhniya gady z yavilasya dumka shto zaklyuchenne pra asobu aytara pa yago tvorah yosc pamylka U 1930 godze shekspiraznavec en prapanavay hranalogiyu tvorchasci Shekspira pa zhanravym prykmetam paznej yana byla adkarektavana Dzh Mak Manueem Vyluchalisya chatyry peryyady pershy 1590 1594 ranniya hroniki renesansavyya kamedyi tragedyya zhahu Cit Andronik dzve paemy utoraj 1594 1600 renesansavyya kamedyi pershaya spelaya tragedyya Ramea i Dzhuleta hroniki z elementami tragedyi antychnaya tragedyya Yulij Cezar sanety treci 1601 1608 vyalikiya tragedyi antychnyya tragedyi zmrochnyya kamedyi chacvyorty 1609 1613 dramy kazki z tragichnym zachynam i shchaslivym finalam Nekatoryya z shekspiraznaycay u tym liku i ru yadnali pershy i drugi peryyady y adzin ranni Dramaturgiya Asnoyny artykul Bolshasc dramaturgay tago peryyadu stvarali svae tvory supolna z inshymi aytarami i krytyki lichac shto Shekspir taksama napisay nekatoryya svae p esy supolna z inshymi aytarami galoynym chynam geta stavicca da rannih i poznih tvoray U dachynenni nekatoryh tvoray takih yak en i ranniya gistarychnyya p esy ne ystalyavana shto yany dakladna napisany y suaytarstve tady yak dlya i zgublenaj p esy en geta dakumentalna pacverdzhana Dadzenyya atrymanyya z tekstay taksama dazvalyayuc scvyardzhac shto nekatoryya pracy perarablyalisya inshymi pismennikami adnosna aryginalnaga tekstu Adna z najranejshyh prac Shekspira en i try chastki en napisanyya y pachatku 1590 h peryyad kali byla y modze gistarychnaya drama P esy Shekspira nasilu paddayucca datavannyu ale dasledchyki tekstay myarkuyuc shto ru Utajmavanne naravistaj i be x old taksama stavyacca da pachatku tvorchaga shlyahu Shekspira Yago pershyya en yakiya najhutchej zasnoyvayucca na vydanni 1587 goda Hronik Anglii Shatlandyi i Irlandyi en uyaylyali razburalnyya vyniki kiravannya slabyh i karumpavanyh uladaroy i y nejkaj mery pasluzhyli apraydannem uzniknennya dynastyi Cyudoray Na ranniya p esy Shekspira payplyvali pracy inshyh dramaturgay lizavecinskaj epohi asabliva en i Krystafera Marla tradycyi syarednyavechnaj dramy i p esy Seneki Kamedyya pamylak taksama pabudavana pa klasichnaj madeli ne znojdzena krynic dlya Utajmavannya naravistaj hoc yana zluchana z inshaj p esaj z padobnaj nazvaj shto gulyalasya y londanskih teatrah u 1590 h gadah i magchyma mae falklornyya karani Aberon Tytaniya i Pak tancuyuc z feyami Uilyam Blejk 1786 god ru U syaredzine 1590 h gadoy adbyysya perahod Shekspira ad kplivyh i farsavyh pa svaim styli kamedyj da ramantychnyh tvoray Son u letnyuyu noch geta dascipnaya sumes ramantyki kazachnaj magii i zhyccya najnizhejshaga gramadstva U nastupnaj taksama ramantychnaj kamedyi Shekspira ru utrymvaecca partret pomslivaga lihvyara yayreya en u yakim adbilisya rasavyya zababony anglichan lizavecinskaj epohi Dascipnaya p esa it yakaya vydatna pakazvae zhyccyo y pravincyi i azhyylenaya vesyaloscyu it dapaynyayuc sherag kamedyj Shekspira Paslya lirychnaga ru praktychna calkam napisanaga vershami Shekspir uvyoy prazaichnuyu kamedyyu y svae hroniki nl i nl i Yago persanazhy robyacca skladanejshymi i dalikatnymi yon velmi sprytna peramykaecca pamizh kamichnymi i sur yoznymi scenami prozaj i paeziyaj tak shto yago spelyya pracy dasyagayuc apavyadalnaj raznastajnasci Gety peryyad pachali i skonchyli tragedyi Ramea i Dzhuleta znakamitaya gistoryya kahannya i smerci dzyaychyny i yunaka i ru zasnavany na ru Plutarha Gamlet Garacya Marcel i zdan backi Gamleta es 1780 85 de U pachatku XVII stagoddzya Shekspir napisay nekalki tak zvanyh ru ru i ru a taksama sherag najbolej vyadomyh Mnogiya krytyki myarkuyuc shto tragedyi getaga peryyadu yyaylyayuc saboyu pik tvorchasci Shekspira Gamlet zagaloyny geroj adnoj z samyh znakamityh tragedyj Shekspira z yaylyaecca magchyma samym doslednym persanazham getaga dramaturga asabliva geta dakranaecca znakamitaga en yaki pachynaecca ru U adroznenne ad intraverta Gamleta vagalnaga geroya geroi nastupnyh tragedyj karol Lir i Atela pakutuyuc ad zanadta paspeshna prymanyh rashennyay Nyaredka tragedyya Shekspira buduecca na nedahopah ci fatalnyh uchynkah geroyay shto znishchali yago i yago blizkih U zlydzen Yaga davodzic reynasc galoynaga geroya da kropki i toj zabivae svayu nyavinnuyu zhonku U Karali Liry stary karol zdzyajsnyae fatalnuyu pamylku admoviyshysya ad svaih pray na yladu shto pryvodzic da zhahlivyh padzej yak zabojstva malodshaj dachki Lira Kardelii U ru samaj karotkaj i scisnutaj tragedyi Shekspira nekantralyuemyya ambicyi pasoyvayuc Makbeta i yago zhonku da zabojstva zakonnaga karalya i yzurpacyi trona a y kanchatkovym rahunku ih zha buryc usvedamlenne svayoj viny U getaj p ese Shekspir dadae da tragichnaj struktury element zvyshnaturalnaga Yago aposhniya bujnyya tragedyi ru i ru na dumku nekatoryh krytykay utrymlivayuc adny z samyh vydatnyh yago vershay U finalnym peryyadze svayoj tvorchasci Shekspir zvyarnuysya da zhanru ci tragikamedyi i dapisay try bujnyya p esy sv sv i en a taksama supolna z inshym dramaturgam p esu en Tvory getaga peryyadu mensh zmrochnyya chym papyaredniya im tragedyi adnak bolsh sur yoznyya chym kamedyi 1590 h gadoy ale skanchayucca yany zamirennem i zbavennem ad bed Nekatoryya dasledchyki myarkuyuc shto getyya zmeny adbylisya ad zmeny paglyaday na zhyccyo Shekspira yakiya stali spakajnejshymi ale magchyma u p esah prosta adbilasya teatralnaya moda tago chasu Yashche dzve zahavanyya p esy Shekspira napisany im u supracy magchyma z ru i Pryzhyccyovyya pastanoyki Asnoyny artykul Pakul dakladna ne vyadoma dlya yakih teatralnyh kampanij Shekspir pisay svae ranniya p esy Tak na tytulnaj staroncy vydannya Cita Andronika 1594 goda pakazana shto p esa stavilasya tryma roznymi grupami Paslya chumy 1592 1593 goda p esy Shekspira yzho stavilisya yago ylasnaj kampaniyaj u en i en u na poynach ad Temzy Tam byla pastaylena pershaya chastka Genryha IV Paslya svarki sa svaim gaspadarom kampaniya pakinula Teatr i pabudavala na paydnyovym boku Temzy u teatr pershy teatr pabudavany akcyorami dlya akcyoray Globus adkryysya vosennyu 1599 goda i adnoj z pershyh pastaylenyh u im p es stay Yulij Cezar Bolshasc najbolej vyadomyh p es Shekspira napisanyh paslya 1599 goda stvaralisya dlya Globusa uluchayuchy Gamleta Atela i Karalya Lira Rekanstrukcyya Londan Trupa Shekspira Slugi lorda kamergera znahodzilasya y asablivyh adnosinah z karalyom Yakavam I asabliva paslya yae peranazvannya y 1603 godze y Hoc zapisy pra pastanoyki razrozneny mozhna kazac pra 7 pastanovak p es Shekspira pry dvary pamizh 1 listapada 1604 goda i 31 kastrychnika 1605 goda uluchayuchy dzve pastanoyki Venecyyanskaga kupca Paslya 1608 goda yany pachali vystupac zimoj u krytym teatry a y Globuse pracavac letam Dobrae pamyashkanne y spaluchenni z karaleyskim zastupnictvam dazvolila Shekspiru yvesci y rekvizit svaih p es skladanejshyya prylady Prykladam u Cymbeline Yupiter spuskaecca z gromam i malankami sedzyachy na arle Yon kidae malanki Pryvidy padayuc na kaleni U sklad trupy Shekspira yvahodzili takiya vyadomyya akcyory yak Rychard Byorbedzh ru i Byorbedzh byy pershym vykanaycam galoynyh rolyay mnogih p es Shekspira uluchayuchy Rycharda III Gamleta Atela i Karalya Lira Papulyarny kamichny akcyor Uilyam Kemp syarod inshyh persanazhay igray P etra y Ramea i Dzhulece i Kizila y Shmat shumu z nichoga Na myazhy XVI i XVII stagoddzyay yago zamyaniy ru yaki vykanay takiya roli yak Asyalok z Yak vam geta spadabaecca i Blazan z Karalya Lira U 1613 godze pavedamiy pra pastanoyku p esy Genryh VIII yakaya adbylasya 29 chervenya padchas pastanoyki dadzenaga spektaklya garmata dala asechku i padpalila salamyany dah budynka tak shto yves teatr zgarey Gety fakt dazvalyae z dobraj dakladnascyu ystalyavac chas napisannya p esy Pershyya publikacyi Yak lichycca palova 18 p es Shekspira byla apublikavana tym ci inshym chynam pry zhycci dramaturga Najgalaynejshaj publikacyyaj shekspirayskaj spadchyny pa prave lichycca vydadzenae Eduardam Blayntam i Uilyamam Dzhagardam u skladze tak zvanaj ru drukary Uoral i Kol U geta vydanne yvajshli 36 p es Shekspira use aproch i Menavita geta vydanne lyazhyc u asnove ysih dasledavannyay u voblasci shekspiraznaystva Azhyccyaylenne getaga praekta stala magchymym dzyakuyuchy vysilkam Dzhona Hemindzha i Genry Kondela syabroy i kaleg Shekspira Knigu aperadzhae list da chytachoy ad imya Hemindzha i Kondela a taksama paetychnae prysvyachenne Shekspiru z boku dramaturga Bena Dzhonsana yaki taksama paspryyay vydannyu Pershaga Folia Paemy U 1593 i 1594 gadah kali teatry byli zachyneny z za epidemii chumy Shekspir stvaryy dzve eratychnyya paemy ru i Getyya paemy byli prysvechany ru U Venery i Adonise nyavinny Adonis adprechvae seksualnyya damaganni tady yak u Zbeshchanni Lukrecyi ychynnaya zhonka Lukrecyya zgvaltavana en Pad uplyvam pt Avidziya u paemah pakazvayucca pachuccyo viny i zhudasnyya nastupstvy nekantralyuemaga kahannya Abedzve paemy karystalisya papulyarnascyu i peravydavalisya nekalki razoy pry zhycci Shekspira Trecyaya paema en u yakoj dzyaychyna zhalicca na spakuslivaga ashukanca byla nadrukavana y pershym vydanni Sanetay u 1609 godze U nash chas bolshasc navukoycay pryznae shto Skargu zakahanaj napisay menavita Shekspir U paeme nadrukavanaj u 1601 godze y skladancy Roberta Chestera Love s Martyr raskazvaecca pra sumnuyu smerc mifalagichnaga feniksa i yago ymilavanaj dakladnaj galubki U 1599 godze dva sanety Shekspira ad imya Shekspira ale bez yago zgody y Sanety Asnoyny artykul Tytulnaya staronka vydannya sanetay Shekspira 1609 goda Sanet versh z 14 radkoy U sanetah Shekspira prynyata nastupnae ryfmavanne abab cdcd efef gg to bok try katreny na kryzhavanyya ryfmy i adno dvuhradkoye typ uvedzeny paetam ru pakaranym smercyu pry Genryhu VIII Usyago Shekspiram byli napisany 154 sanety i bolshaya ih chastka byla stvorana y 1592 1599 gadah Upershynyu yany byli nadrukavany bez vedannya aytara y 1609 godze Dva z ih byli nadrukavany yashche y 1599 godze y skladancy Geta sanety 138 i 144 StylAsnoyny artykul Mova pershyh p es Shekspira mova zvychajnaya dlya p es dadzenaga peryyadu Geta stylizavanaya mova ne zaysyody dae dramaturgu raskryc svaih persanazhay Paeziya chasta peragruzhana skladanymi metafarami i prapanovami a mova bolsh spryyae deklamavannyu tekstu chym zhyvoj igry Da prykladu urachystyya pramovy na dumku nekatoryh krytykay chasta zapavolvayuc dzeyanne mova persanazhay zdaecca nenaturalnaj Neyzabave adnak Shekspir pachynae prystasoyvac tradycyjny styl dlya svaih met Pachatkovy z uzyhodzic da gutarak z saboj tradycyjnaga persanazha syarednyavechnaj dramy U toj zha chas yarkiya manalogi Rycharda paznej razayyucca y manalogi paznejshyh p es Shekspira Use p esy aznachayuc perahod ad tradycyjnaga stylyu da novaga Na pracyagu dalejshaj svayoj kar ery Shekspir yadnae ih i adnym z najbolej udalyh prykladay zmeshvannya stylyay mozha sluzhyc Ramea i Dzhuleta Da syaredziny 1590 h gadoy chasu stvarennya Ramea i Dzhulety i Snu y letnyuyu noch styl Shekspira robicca bolsh naturalnym Metafary i vobraznyya vyrazy ysyo bolsh dapasuyucca z patrebami dramy Standartnaya paetychnaya forma shto vykarystoyvaecca Shekspiram bely versh napisany pyacistopnym yambam Bely versh rannih i poznyh p es znachna adroznivayucca Ranni chascyakom garny ale zazvychaj pad kanec radka skanchaecca abo yves skaz calikom abo yago sensavaya chastka shto sparadzhae manatonnasc Paslya tago yak Shekspir asvoiy tradycyjny bely versh yon pachay zmyanyac yago perapynyayuchy skaz pad kanec radka Vykarystanne getaga pryyomu nadae paezii moc i gnutkasc u takih p esah yak i Gamlet Prykladam Shekspir vykarystoyvae yago dlya peradachy pachuccyay uzrushanaga Gamleta Sir in my heart there was a kind of fighting That would not let me sleep Methought I lay Worse than the mutines in the bilboes Rashly And prais d be rashness for it let us know Our indiscretion sometimes serves us well U nastupnyh za Gamletam p esah paetychny styl pracyagvay var iravacca asabliva y emacyjnyh pasazhah yago poznyh tragedyj Litaraturny krytyk en apisay gety styl yak bolsh kancentravany hutki razmaity z menshaj kolkascyu paytoray Da kanca svayoj kar ery Shekspir vykarystoyvay mnostva metaday dlya dasyagnennya padobnyh efektay Yon vykarystoyvay takiya metady yak ru nestrukturavanyya payzy i prypynki i roznyya nezvychajnyya varyyacyi kanstrukcyi i dayzhyni prapanoy U mnogih vypadkah sluhach sam pavinen dadumac sens skazu U poznih ramantychnyh p esah doygiya i karotkiya skazy supracstaylyayucca adzin adnamu sub ekt i ab ekt dzeyannya zmyanyayucca mescami slovy apuskayucca shto stvarae adchuvanne spantannasci Shekspir skambinavay paetychnae mastactva z razumennem praktychnyh detalyay teatralnaj pastanoyki Yak i yse dramaturgi tago chasu yon teatralizavay gistoryi z takih krynic yak Plutarh i Ale pershakrynica ne zastavalasya bez zmen Shekspir uvodziy novyya i zmyanyay staryya syuzhetnyya linii kab perad aydytoryyaj raskryvalasya ysya shmatgrannasc apoveda Z uzrostam majsterstva Shekspira yago persanazhy stali vymalyoyvacca vyraznej i nabyvac admetnyya asablivasci gavorki Adnak yago pozniya p esy bolsh napaminayuc ranniya tvory U poznih ramantychnyh tvorah yon svyadoma vyarnuysya da shtuchnaga stylyu kab padkreslic ilyuzornasc teatra Reputacyya i krytykaAsnoyny artykul Yon byy chalavekam ne epohi ale ysih chasoy en Hoc pry svaim zhycci Shekspir i ne lichyysya vyalikim dramaturgam yon atrymlivay uhvalnyya vodguki pra svae tvory U 1598 godze pismennik svyatar vyluchyy yago z anglijskih pismennikay yak samoga cudoynaga i y kamedyi i y tragedyi I aytary skladanki p es Parnassus paraynoyvali Shekspira z Choseram ru i U nazvay Shekspira Dusha stagoddzya godny apladysmentay zahaplenne dziva nashaj sceny Statuya Uilyama Shekspira typovaya dlya XIX i pachatku XX stagoddzyay Rasii 2014 god U peryyad pamizh Restayracyyaj manarhii y 1660 godze i kancom XVII stagoddzya peravazhali idei klasicyzmu Tamu krytyki tago chasu peravazhna stavili Shekspira nizhej chym i da prykladu asudzhay Shekspira za zmeshvanne kamichnaga i tragichnaga Tym ne mensh paet i krytyk Dzhon Drajden vysoka acenvay Shekspira kazhuchy pra Dzhonsana Ya zahaplyayusya im ale ya lyublyu Shekspira Usyo zh na pracyagu nekalkih dzesyacigoddzyay panavali poglyady Rymera ale y XVIII stagoddzi krytyki pachali zahaplyacca im i zvac yago geniem Padobnuyu reputacyyu tolki ymacavay sherag vydadzenyh navukovyh prac prysvechanyh tvorchasci Shekspira prykladam pracy en 1765 goda i 1790 goda Da 1800 goda za im tryvala zamacavalasya zvanne nacyyanalnaga paeta Anglii U XVIII i XIX stagoddzyah Shekspir taksama atrymay imya i za mezhami Brytanskih astravoy Yago padtrymlivali takiya pismenniki yak Valter Gyote Stendal i Gyugo U epohu ramantyzmu Shekspir atrymay vysokuyu acenku paeta i litaraturnaga filosafa Semyuela Tejlara Kolrydzha krytyk be x old vykanay peraklad yago p es na nyameckuyu y duhu nyameckaga ramantyzmu U XIX stagoddzi zahaplenne Shekspiram chasta mezhavala z glybokaj pashanaj i lislivascyu Gety Karol Shekspir pisay eseist Tomas Karlejl u 1840 godze vyshej nas usih samy shlyahetny najdalikatnejshy ale mocny neparushny Bernard Shou adnak krytykavay ramantychny kult Shekspira pusciyshy y hod slova bardapaklonstva angl bardolatry Yon scvyardzhay shto en Ibsena robic Shekspira sastarelym Ruski pismennik Ley Mikalaevich Talstoj u svaim krytychnym naryse Pra Shekspira i pra dramu na padstave detalyovaga razboru nekatoryh najbolej papulyarnyh tvoray Shekspira u pryvatnasci Karol Lir Atela Falstaf Gamlet i insh rezka raskrytykavay zdolnasci Shekspira yak dramaturga Paslya madernisckaj revalyucyi mastactva pachatku XX stagoddzya Shekspir byy zapisany y sheragi avangardystay ru i maskoyskiya futurysty stavili yago p esy Marksist dramaturg i rezhysyor Bertolt Breht raspracavay pad uplyvam Shekspira epichny teatr Paet i krytyk T S Eliyat vystupiy suprac Shou kazhuchy shto shekspirayski prymityvizm robic yago tvory suchasnymi Eliyat uznachaliy ruh dasledchykay pa bolsh detalyovym razglyadze shekspirayskih vyyay U 1950 h hvalya novyh pahoday zmyanila madernizm i paklala pachatak postmadernisckim vyvuchennyam Shekspira U 1980 h tvorchasc Shekspira stala vyvuchacca pradstaynikami takih plynyay yak be x old feminizm vyvuchenne afra amerykancay i en UplyyAsnoyny artykul Makbet es 1793 1794 ru Vashyngton Pracy Shekspira sur yozna payplyvali na teatr i litaraturu nastupnyh gadoy U pryvatnasci yon pashyryy voblasc pracy dramaturga z haraktaryzacyyaj persanazhay syuzhetam movaj i zhanram Prykladam da Ramea i Dzhulety ramantyka nikoli ne razglyadalasya yak godnaya tema dlya tragedyi galoynym chynam vykarystoyvalisya dlya pavedamlennya gledacham pra adbytyya padzei Shekspir pachay vykarystoyvac ih dlya raskryccya haraktaru persanazha i yago dumak Yago pracy mocna payplyvali na nastupnyh paetay Paety epohi ramantyzmu sprabavali adradzic shekspirayskuyu vershavanuyu dramu ale ne meli vyalikaga pospehu Krytyk ru nazvay usyu anglijskuyu dramu ad Kolrydzha da be x old slabymi varyyacyyami na shekspirayskiya temy Shekspir payplyvay na takih pismennikay yak Tomas Hardzi Uilyam Folkner i Charlz Dykens Taksama yago yplyy pashyryysya i na Germana Melvila yago kapitan Ahay z ramana Mobi Dzik klasichny ru nathnyony karalyom Liram Navukoycy padlichyli shto 20 000 muzychnyh tvoray zluchany z pracami Shekspira Syarod ih 2 opery Dzhuzepe Verdzi ca i en u pershakrynicy yakih lyazhac adnajmennyya p esy Shekspir taksama nathniy mnostva mastakoy uluchayuchy ramantykay i prerafaelitay Shvejcarski mastak syabar Uilyama Blejka navat peraklay na nyameckuyu movu p esu Makbet Raspracoynik teoryi psihaanalizu Zigmund Frejd abapiraysya na shekspirayskuyu psihalogiyu u pryvatnasci na vyyavu Gamleta u svaih teoryyah pra chalavechuyu pryrodu U chasy Shekspira anglijskiya gramatyka pravapis i vymaylenne byli mensh standartyzavany chym u nashy dni i yago mova spryyala farmavannyu suchasnaj anglijskaj Yon samy cytavany aytar u pershym skladanni y svaim rodze Takiya vyrazy yak with bated breath litar staiyshy dyhanne z zamirayuchym sercam Venecyyanski kupec i a foregone conclusion litar pradvyznachany vynik Atela uvajshli y suchasnuyu shtodzyonnuyu anglijskuyu gavorku Sumnevy vakol asoby Shekspira Shekspirayskae pytanne Asnoyny artykul Shekspirayskae pytanne Nyadayna vyyayleny y syamejnaj kalekcyi partret lizavecinca 1610 Nekatoryya mastactvaznaycy scvyardzhayuc shto geta adziny pryzhyccyovy partret Uilyama Shekspira Prykladna praz 230 gadoy paslya smerci Shekspira pachali vyyaylyacca sumnevy z nagody aytarstva prypisvanyh yamu prac Byli prapanavany alternatyynyya kandydaty yakiya galoynym chynam radavityya i atrymali dobruyu adukacyyu takiya yak ru Frensis Bekan Krystafer Marla i sv Taksama byli prapanavany teoryi pa yakih za pseydanimam Shekspir havalasya grupa pismennikay Adnak u akademichnaj supolnasci agulnaprynyataya tradycyjnaya teoryya cikavasc da nestrafardyyanskaj plyni asabliva da oksfardyyanskaj teoryi zahoyvaecca i y XXI stagoddzi Adnym z dovaday svayoj teoryi nestrafardyyancy lichac toe shto ne zahavalasya niyakih svedchannyay pra atrymanne Shekspiram adukacyi tady yak sloynikavy zapas yago tvoray pa roznyh padlikah skladae ad 17 500 da 29 000 sloy a taksama y ih vyyaylyayucca glybokiya vedy gistoryi i litaratury Kali ne zahavalasya nivodnaga rukapisu napisanaga rukoj Shekspira to praciyniki tradycyjnaj versii robyac vysnovu shto yago litaraturnaya kar era byla falsifikavana Religiya Asnoyny artykul Nekatoryya navukoycy lichac shto syamejniki Shekspira byli katalikami hoc u toj chas katalickaya religiya znahodzilasya pad zabaronaj Maci Shekspira pahodzila z katalickaj syam i Galoynym dovadam prynalezhnasci Shekspira da katalickaj syam i lichycca testament znojdzeny y 1757 godze na garyshchy yago doma Aryginal dakumenta byy zgubleny i navukoycy razyhodzyacca y poglyadah na yago sapraydnasc U 1591 godze ylady pavedamili shto yon ne z yaylyaecca y carkve U 1606 godze imya dachki Shekspira Syuzanny trapila y spis tyh hto ne z yavilisya na velikodnyae prychasce y Stratfardze Navukoycy znajshli y p esah Shekspira dovady i za i suprac yago katalicyzmu ale prayda ne ystalyavana absalyutna dakladna Seksualnaya aryentacyya Nyagledzyachy na fakt zhanicby Shekspira i nayaynasc dzyacej u navukovaj supolnasci isnuyuc roznyya dumki adnosna yago seksualnaj aryentacyi Dasledniki chasta lichac shto sanety Shekspira aytabiyagrafichnyya i nekatoryya robyac z ih vysnovu pra kahanne Shekspira da maladoga chalaveka Inshyya adnak lichac getyya sanety tolki vyrazam syabroystva a ne seksualnaj cyagi 26 tak zvanyh sanetay da Asmuglaj Ledzi adrasavanyh zamuzhnyaj kabece chascyakom pryvodzyacca yak dovad yago geteraseksualnaj aryentacyi Vyglyad Pismovyh apisannyay vyglyadu Shekspira zroblenyh pry yago zhycci ne zahavalasya i vyaducca sprechki pra yago praydzivae ablichcha Chasta praydzivym partretam Shekspira zavecca pra yaki adguknuysya yak pra taki shto dobra pakazvae vyglyad Shekspira tym bolsh shto byust na magile Shekspira dosyc padobny z getym partretam Karcina pachatku XVII stagoddzya Ben Dzhonsan i Uilyam Shekspir utrymlivae vyyavu chalaveka yaki igrae y shahmaty padobnaga zvonku na partrety vyalikaga dramaturga vykananyya neyzabave paslya yago smerci yana ytrymvae na zvaroce nadpis Ben Jonson and William Shakespeare by Isaak Oliver 1603 Karcina y nash chas prypisvaecca galandskamu mastaku Karelu van Manderu U XVIII stagoddzi pravodzilasya mnostva sprob ustalyavac praydzivy vyglyad Shekspira shto pacyagnula za saboj shmatlikiya falsifikacyi i roznyya versii Shekspir i BelarusBelaruskiya paraleli U Dzeyannyah danay XII st Saksona Gramatyka dze zafiksavany pershasny syuzhet padannya pra Gamleta prynca Yutlandskaga yaki pomscic za zdradnickae zabojstva backi zmeshchany i apoved pra vypravu legendarnaga dackaga karalya Froda I na Rus pad gorad Paltesk ya dasledchykami atayasnyaecca z Polackam dze toj hitrascyu adoley tamtejshaga yladara Vespasiya Litaraturaznavec Syargej Kavalyoy razglyadayuchy fenomen rycarskaga ramana y staradaynyaj belaruskaj litaratury adznachyy nayaynasc u Apovesci pra Bavu drugoj palovy XVI st tak zvanaj gamletayskaj shemy vyyaylenaj u tvory vyrazna i paslyadoyna zabojstva backi geroya uzurpacyya ylady y kraine i shlyub zabojcy z maci geroya vygnanne geroya vyartanne i doygachakanaya pomsta Pry takim padyhodze shekspirayskamu Gamletu adpavyadae Bava Gertrudze Blandoya Klaydziyu Dadon Getae padabenstva vynikae z padabenstva pershasnyh syuzhetay starabelaruskaga ramana i tvora Shekspira yakiya adznachylisya z kanca HII st u francuzskaj i dackaj litaraturah adpavedna Peraklady tvoray u XVIII XIX stst Pytanne ab chase pashyrennya vyadomasci tvoray Shekspira na belaruskih zemlyah zastaecca adkrytym Nevyadoma taksama ci perakladalisya yago tvory na belaruskuyu movu da HH st Razam z tym vyadoma shto yradzhency Belarusi abo asoby roznym chynam z yoj zvyazanyya u svoj chas zajmalisya perakladami litaraturnaga darobku Shekspira na inshyya movy Stanislay Aygust Panyatoyski aposhni karol Rechy Paspalitaj u 1753 g peraklay na francuzskuyu movu tragedyyu Yulij Cezar Mihail Uronchanka vaenny geadezist i geograf peraklay na ruskuyu movu tragedyyu Gamlet yakaya byla vydadzena y 1828 g u Sankt Pecyarburgu pad kryptonimam M V Lyavon Baroyski litaraturaznavec vykladchyk Vilenskaga yniversiteta vyadomy yak perakladchyk na polskuyu fragmentay tvoray Shekspira Ignacy Galavinski magilyoyski arcybiskup u 1839 1841 gg yashche da belaruskaga peryyadu peraklay na polskuyu p esy Gamlet Ramea i Dzhuleta Son u letnyuyu noch Makbet Karol Lir Bura Peraklady yago aytarstva lichacca pershymi polskimi perakladami zroblenymi nepasredna z anglijskih aryginalay Vydavalisya y Vilni pad paseydanimam Ignacy Kefalinski Yuliyan Korsak paet i perakladchyk na polskuyu peraklay tragedyyu Ramea i Dzhuleta yakaya yvajshla y yago paetychny zbornik vydadzeny y Vilni y 1840 g Placyd Yankoyski svyatar magistr tealogii pismennik peraklay na polskuyu movu chatyry p esy Shekspira Vindzorskiya nasmeshnicy Dvanaccataya noch i abedzve chastki Genryha IV yakiya vydavalisya y Vilni cyagam 1842 1847 gadoy pad pseydaniam John of Dycalp Adam Plug pismennik i publicyst peraklay na polskuyu movu p esy Bura Karol Lir Makbet yakiya drukavalisya y peryyodycy y 1868 1871 gg Belaruskiya peraklady Antonij i Kleapatra drama 1982 Yu Gayruk Atela drama 1954 Yu Gayruk Bura ne drukavalasya udakladnic U Nyaklyaey Gamlet drama 1935 i 1964 Yu Gayruk 1954 V i A Volskiya 1996 K Krapiva Dvanaccataya noch albo Chago pazhadaece kamedyya 1989 Ya Semyazhon Kanec sprave vyanec drama 1964 Yu Gayruk Karol Lir drama 1954 Ya Semyazhon 1974 Yu Gayruk Ramea i Dzhuleta 1954 K Krapiva Ya Semyazhon 1996 K Krapiva Rychard III A Dudaray Makbet 1954 U Shahavec 2023 Lyavon Barshcheyski Sanety 1964 U Duboyka taksama perakladalisya asobnyya sanety gl nizhej Vybranyya sanety Per U Duboyka A F Bryl G Yankuta Yu Gayruk R Baradulin I Krebs Mn 2016 7 2008 M Dubroyski 23 1975 Yu Gayruk 29 2008 M Kazloyskaya 65 1975 Yu Gayruk 66 1986 R Baradulin 87 1975 Yu Gayruk 89 1975 Yu Gayruk 90 1975 Yu Gayruk 94 2008 M Dubroyski 109 1975 Yu Gayruk 117 2008 M Kazloyskaya 130 1986 R Baradulin Son u letnyuyu noch drama 1925 Yu Gayruk 1989 A Razanay ayt Son u Ivanavu noch Utajmavanne naravistaj Utajmavanne svavolnicy 1989 Ya Semyazhon Shekspir na belaruskaj scene Za carskim chasam 16 29 chervenya 1911 g u Gomeli byla azhyccyoylena pastanoyka tragedyi U Shekspira Gamlet Pakaz adbyysya na scene t zv Vyalikaga teatra na treku letni teatr Maksimayskaga skvera i z yaylyaysya benefisam akcyora ru yaki vykonvay galoynuyu rolyu Admyslova dlya spektaklya vyrabili novyya dekaracyi butaforyyu a taksama kascyumy pa zamezhnyh malyunkah Muzyka dlya pastanoyki byla aranzhyravana yladalnikam pryvatnaj muzychnaj shkoly y Gomeli S L Zaharynym i vykonvalasya strunnym arkestram pad yago kiraynictvam U reklamnyh abvestkah asobna zaznachalasya shto y 7 j karcine na mogilkah budze vykanany pahavalny marsh Pastanoyka vyklikala supyarechlivyya vodguki Z adnago boku byli merkavanni shto Kolabay zadumay i vykanay Gamleta prygozha i geniyalna nasuperak zavedzenamu y pravincyjnyh akcyoray paradku igrac Gamleta geroem padkreslivac geraizm Kolabay igray yago neyrastenikam shto vyglyadala neshablonna Z inshaga boku yak kanstatacyya faktu krytykami zayaylyalasya ab poynaj adsutnasci rezhysyorskaj pracy shto mocna adbilasya na gulni akcyoray Kozhny afarboyvay rolyu tak yak yamu Bog na dushu paklay Byli paasobnyya ablichchy dy agulnaga kalarytu y ansambli ne bylo Pastanoyka tragedyj U Shekspira Atela i Gamlet gastrolnaj ruskaj trupaj Z I Charnoyskaj anansavalasya na 21 snezhnya 1911 g 3 studzenya 1912 g i 23 snezhnya 1911 g 5 studzenya 1912 g adpavedna y Gomeli y zale gramadskaga shodu U galoynyh muzhchynski rolyah byy zayayleny ru u zhanochyh Z I Charnoyskaya Za saveckim chasam Na belaruskaj scene stvorany novyya aryginalnyya traktoyki i rashenni Gamleta Atela Karalya Lira Makbeta Utajmavannya svavolnicy i mnogih inshyh shekspirayskih p es Napryklad akcyor belaruskaga saveckaga teatra Alyaksandr Astuzhay u vobraze Atela adyshoy ad tradycyjnaga tlumachennya mayra yak rayniyca chalaveka neytajmoynaga dzikaga zapalu Yago Atela byy chalavekam najvyalikshaga daveru da lyudzej dobraj i svetlaj lyubovi chalavekam yaki adchuvae velizarnae shchasce ad valodannya ynutranaj garmoniyaj i vyalikiya pakuty pry strace getaj garmonii Atela Astuzhava byy paetam myslicelem maralnym suddzyoj a zatym uzho vayarom Lir u vykananni Salamona Mihoelsa epahalny shekspirayski vobraz U adroznenne ad inshyh susvetnavyadomyh akcyoray yakiya igrali Lira yak backu z zhorstkaj nyalyudskascyu padmanutaga dochkami Mihaels na pershy plan vynosiy ne tragedyyu staroga backi i karalya a chalaveka yaki strashnaj canoj zaplaciy za razumenne svetu Lir Mihaelsa pisha prafesar G N Bayadzhyey u svaih nechalavechyh pakutah znahodziy praydu za yakuyu mozhna bylo placic zhyccyom Yon paystavay u finale tragedyi yak chalavek yaki ysyo straciy ale zamest zgublenaga nabyy neshta znachna bolsh kashtoynae paznanne supyarechlivaga i strashnaga svetu Treci spektakl Ramea i Dzhuleta taksama byy vyvedzeny za mezhy asabistyh pachuccyay i syamejnaj bytavoj temy i vyrashaysya yak sacyyalnaya tragedyya Usled za getymi pastanoykami na saveckaj scene stvaraecca cely sherag inshyh cikavyh shekspirayskih spektaklyay Kamedyjnyya spektakli Shmat shumu z nichoga teatr imya Vahtangava 1936 Utajmavanne svavolnicy CTChA 1938 i Yak vam geta spadabaecca 1940 z yavilisya znachnym etapam u zasvaenni kamedyjnaj tvorchasci Shekspira Pachatak novamu etapu shekspirayskaga repertuara paklali rezhysyory G Kazincay i N Ahlapkoy yakiya pastavili tragedyyu Gamlet u pachatku 50 h gadoy Vyalkim tvorchym dasyagnennem z yavilisya shekspirayskiya spektakli pastaylenyya Ruskim dramatychnym teatram imya M Gorkaga g Minsk Pastanoyki Dvanaccataya noch Atela Karol Lir atrymali shyrokae pryznanne gledachoy Kamedyjny spektakl Dvanaccataya noch 1945 pastayleny rezhysyoram S Uladychanskim vytanchany lyogki dascipny muzychny Yon poyny charoynaga zhartu akcyorskih znahodak zhyccyaradasny Najlepshym spektaklem teatra byy Karol Lir 1953 Rezhysyor spektaklya narodny artyst V Fyodaray i mastak zasluzhany dzeyach mastactvay BSSR z dakladnascyu yznavili surovuyu atmasferu starazhytnaj Anglii Pastanoyki p es Shekspira byli taksama zdzejsneny y ablasnyh teatrah respubliki Gomelskim Zimovaya kazka i Ramea i Dzhuleta rezhysyor i Magilyoyskim Utajmavanne svavolnicy rezhysyor Belaruski teatr paslya Kastrychnickaj revalyucyi adnym z pershyh nacyyanalnyh teatray zvyarnuysya da mastackaj skarbnicy anglijskaga geniya U 1925 godze u chas vuchoby tvorchaj moladzi y Belaruskaj studyi y Maskve mastacki kiraynik studyi padryhtoyvayuchy repertuar buduchaga teatra pastaviy kamedyyu Son u letnyuyu noch U getaj p ese yak i y inshyh kamedyyah stvoranyh u pershy peryyad tvorchasci Shekspira z najbolshaj paynatoj adlyustravalisya aptymizm i zhyccyaradasnasc dramaturga Son y letnyuyu noch kamedyya pra kahanne yakoe atrymlivae peramogu nad usimi zababonami Shekspir scvyarzhdae y yoj gumanistychny poglyad na pytanni marali kahannya shlyubu Geta paetychnaya pranizanaya ramantykaj iskrystaya vesyaloscyu kamedyya Dlya pracy z navuchencami yon abray Son u letnyuyu noch tamu shto lichyy shto getaya narodna feerychnaya kamedyya zvyazanaya sa svyatam Ivana Kupaly stvoranyya y yoj haraktary yunakoy i dzyaychat yakiya zmagayucca za svayo shchasce za prava lyubic buduc blizkiya belaruskaya moladzi Shekspir getak zha yak i narodnaya drama i antychnaya tragedyya uvahodziy u pragramu vyhavannya buduchyh akcyoray i rezhysyoray Asobnyya nedahopy z yaylyalisya vynikam tago shto shekspirayski spektakl stvaraysya silami yashche nyavopytnaj tvorchaj moladzi Studyjcy ne zaysyody paspyahova yvasablyali cikavy rezhysyorski zadum cyazhka bylo na pershyh sitavinah spravicca z mastackaj shmatplanavascyu kamedyi damagchysya raynavagi realnyh i fantastychnyh elementay Paslya nekalkih pakazay u Maskve spektakl Son u letnyuyu noch igraysya y svyatochnyya dni adkryccya Drugoga Belaruskaga dzyarzhaynaga teatra 21 22 listapada 1926 goda stvoranaga y Vicebsku na asnove studyi Son u letnyuyu noch pavedamlyala Zvyazda spektakl u yakim teatr azhyccyaviy prymyanenne tak zvanyh svetlavyh dekaracyj Geta pastanoyka u minulym sezone prajshla y Vicebsku 22 razy Vysokuyu acenku spektaklyu day znavec Shekspira prafesar Prazhskaga yniversiteta Zdenek Needly yaki bachyy yago y listapadze 1927 goda Vykazvalisya i krytychnyya zayvagi Adchuvalasya shto pastanoyka ne pakidala abyyakavyh vyklikala azhyylenyya sprechki Tvorchae zhyccyo Snu y letnyuyu noch bylo pracyaglym Yon pyac gadoy ne shodziy sa sceny i byy sygrany bolsh za sto razoy Son u letnyuyu noch byy adnym z lyubimyh spektaklyay akcyoray yany zaysyody z radascyu y im gulyali udaskanalvayuchy z godu y god svayo majsterstva Son u letnyuyu noch paraynalna redka stavicca na scene Praz shmat gadoy paslya belaruskaj pastanoyki kamedyya byla pastaylena y Maskoyskim teatry Saveckaj Armii rezhysyoram A D Papovym 1941 Gl taksamaUilyam Shekspir Shekspirayskae pytanne en en en William Shakespeare 1564 1964 Journal of Belarusian Studies Krynicyhttps www shakespeare org uk explore shakespeare shakespedia william shakespeare when was shakespeare born Praverana 10 zhniynya 2023 Anikst A A Levin Yu D Shekspir Kratkaya literaturnaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya 1975 T 8 S 659 678 lt a href https wikidata org wiki Track Q24259020 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q28735342 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4239850 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4066265 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q5061737 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4256480 gt lt a gt http web archive org web 20170323041519 http jeugdliteratuur org auteurs william shakespeare http www bbc co uk history people william shakespeare JSTOR 1995 lt a href https wikidata org wiki Track Q1420342 gt lt a gt Oxford Dictionary of National Biography C Matthew Oxford OUP 2004 lt a href https wikidata org wiki Track Q17565097 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q5145336 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q34217 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q217595 gt lt a gt Kindred Britain lt a href https wikidata org wiki Track Q75653886 gt lt a gt Biography or Third division of Google Knigi Greenblatt 2005 p 11 Dobson 1992 pp 185 186 Craig 2003 p 3 Shapiro 2005 pp xvii xviii Schoenbaum 1991 pp 41 66 397 98 402 409 Taylor 1987 pp 109 134 Smirnov A A Uilyam Shekspir Shekspir U Polnoe sobranie sochinenij v 8 tomah M Iskusstvo 1957 T 1 s 30 A Anikst Shekspir S Shenbaum Shekspir Kratkaya dokumentalnaya biografiya Baldwin T W William Shakspere s Small Latine and Less Greeke 2 Volumes Urbana Champaign University of Illinois Press 1944 passim See also Whitaker Virgil Shakespeare s Use of Learning San Marino Huntington Library Press 1953 14 44 Germaine Greer Past Masters Shakespeare Oxford University Press 1986 ISBN 0 19 287538 8 pp1 2 Shenbaum S William Shakespeare S 95 Shenbaum S William Shakespeare S 97 108 Shenbaum S William Shakespeare S 144 145 Shenbaum S William Shakespeare S 110 111 Honigman E S 1 Honigman E S 95 117 Teatr epohi Shekspira uch posobie dlya vuzov A A Anikst 2 e izd ispr M Drofa 2006 S 82 ISBN 5 358 01292 3 Shenbaum S William Shakespeare S 153 Shenbaum S William Shakespeare S 151 152 Shenbaum S William Shakespeare S 144 146 Shenbaum S William Shakespeare S 184 Shenbaum S William Shakespeare S 208 209 Shenbaum S William Shakespeare S 188 Kastan 1999 p 37 Knutson 2001 p 17 Adams 1923 p 275 Wells 2006 p 28 Shenbaum S William Shakespeare S 200 Shenbaum S William Shakespeare S 200 201 Rowe 1709 Ackroyd 2006 p 357 Shenbaum S William Shakespeare S 202 203 Honan 1998 p 121 Shapiro 2005 p 122 Honan 1998 p 325 Greenblatt 2005 p 405 Ackroyd 2006 p 476 Bate 2008 pp 354 355 Honan 1998 pp 382 83 Honan 1998 p 326 Ackroyd 2006 pp 462 464 Schoenbaum 1987 pp 272 274 Honan 1998 p 387 Schoenbaum 1987 p 279 Honan 1998 pp 375 78 Schoenbaum 1987 p 276 I Gililov Igra ob Uilyame Shekspire ili Tajna Velikogo Feniksa M 1977 s 122 124 ISBN 5 87334 021 8 Schoenbaum 1987 p 25 Schoenbaum 1987 p 287 Schoenbaum 1987 p 292 Schoenbaum 1987 p 304 Honan 1998 pp 395 96 Schoenbaum 1987 p 296 Schoenbaum 1987 p 289 Schoenbaum 1991 p 275 Ackroyd 2006 p 483 Frye 2005 p 16 Greenblatt 2005 pp 145 146 Schoenbaum 1987 pp 301 3 Schoenbaum 1987 pp 306 7 Schoenbaum 1987 306 Schoenbaum 1987 pp 308 10 V G Belinskij Gamlet drama Shekspira Mochalov v roli Gamleta Sobranie sochinenij v tryoh tomah M 1948 T 1 S 302 303 U Shekspir Komedii Vstupitelnaya statya O Postnova M Eksmo 2008 s 10 ISBN 978 5 699 28192 3 Lukov Vl A Zhanr Elektronnaya enciklopediya Mir Shekspira Wells amp Orlin 2003 p 49 Frye 2005 p 9 Honan 1998 p 166 Schoenbaum 1987 pp 159 61 Dutton 2003 p 147 Ribner 2005 pp 154 155 Frye 2005 p 105 Ribner 2005 p 67 Cheney 2004 p 100 U Shekspir Komedii Vstupitelnaya statya O Postnova M Eksmo 2008 s 18 ISBN 978 5 699 28192 3 Honan 1998 p 136 Schoenbaum 1987 p 166 Ackroyd 2006 p 235 Wood 2003 pp 161 162 Wood 2003 pp 205 206 Honan 1998 p 258 Ackroyd 2006 p 359 Ackroyd 2006 pp 362 383 Shapiro 2005 p 150 Gibbons 1993 p 1 Ackroyd 2006 p 356 Wood 2003 161 Honan 1998 p 206 Ackroyd 2006 p 353 358 Shapiro 2005 pp 151 153 Bradley 1991 p 85 Muir 2005 pp 12 16 Bradley 1991 p 94 Bradley 1991 p 86 Bradley 1991 p 40 Bradley 1991 p 42 Greenblatt 2005 p 304 McDonald 2006 pp 43 46 Bradley 1991 p 306 Ackroyd 2006 p 444 McDonald 2006 pp 69 70 Dowden 1881 p 57 Dowden 1881 p 60 Frye 2005 p 123 McDonald 2006 pp 15 Wells et al 2005 p xx Wells et al 2005 p xxi Foakes 1990 p 6 Shapiro 2005 pp 125 31 Nagler 1958 p 7 Shapiro 2005 pp 131 2 Wells et al 2005 p xxii Foakes 1990 p 33 Ackroyd 2006 p 454 Ringler 1997 p 127 Schoenbaum 1987 p 210 Shapiro 2005 pp 247 9 Wells et al 2005 p 1247 Roe 2006 p 21 Frye 2005 p 288 Roe 2006 p 3 Roe 2006 p 1 Honan 1998 p 289 Schoenbaum 1987 p 327 Clemen 2005a p 150 Clemen 2005b p 29 Brooke 2004 p 69 Bradbrook 2004 p 195 Clemen 2005b p 263 Frye 2005 p 185 Wright 2004 p 868 Bradley 1991 p 91 McDonald 2006 pp 42 6 McDonald 2006 p 36 39 75 Gibbons 1993 p 4 Gibbons 1993 pp 1 4 McDonald 2006 p 13 angl He was not of an age but for all time Jonson 1996 p 10 Dominik 1988 p 9 Grady 2001b p 267 Grady 2001b p 265 Greer 1986 p 9 Grady 2001b p 266 Soul of the age the applause delight the wonder of our stage Grady 2001b p 269 Dryden 1889 p 71 Grady 2001b p 270 Levin 1986 p 217 Grady 2001b p 272 274 Levin 1986 p 223 Sawyer 2003 p 113 That King Shakespeare over us all as the noblest gentlest yet strongest of rallying signs indestructible Carlyle 1907 p 161 Grady 2001b p 276 Tolstoj L N O Shekspire i o drame Arhivavana 18 maya 2017 Grady 2001a pp 22 6 Grady 2001a pp 24 Grady 2001a pp 29 Drakakis 1985 pp 16 17 23 25 Chambers 1944 p 35 Levenson 2000 pp 49 50 Clemen 1987 p 179 Steiner 1996 p 145 Bryant 1998 p 82 Wells amp Orlin 2003 pp 641 2 Paraisz 2006 p 130 Bloom Harold The Western Canon New York Riverhead Books P 346 Cercignani 1981 Crystal 2001 pp 55 65 Wain 1975 p 194 Johnson 2002 p 12 Crystal 2001 pp 63 Smirnov P Shekspir obzavelsya domom i portretom Gazeta ru Najden nastoyashij portret Shekspira Arhivavana 5 lyutaga 2012 RB ru Shapiro 2010 pp 77 8 Gibson 2005 pp 48 72 124 McMichael amp Glenn 1962 p 56 Did He or Didn t He That Is the Question nyavyzn nedastupnaya spasylka The New York Times 22 krasavika 2007 Arhivavana z pershakrynicy 10 listapada 2012 Praverana 26 krasavika 2013 Kathman 2003 pp 620 625 626 Love 2002 pp 194 209 Schoenbaum 1991 pp 430 40 Nevalainen Terttu Early Modern English Lexis and Semantics Cambridge University Press 1999 S 332 458 ISBN 978 0 521 26476 1 Pritchard 1979 p 3 Wood 2003 pp 75 8 Ackroyd 2006 pp 22 3 Wood 2003 p 78 Ackroyd 2006 pp 416 Schoenbaum 1987 pp 41 2 286 Wilson 2004 p 34 Shapiro 2005 p 167 Lee 1900 p 55 Bruce R Smith Shakespeare William 1564 1616 nyavyzn nedastupnaya spasylka glbtq Arhivavana z pershakrynicy 19 kastrychnika 2006 Praverana 10 chervenya 2013 Casey Pequigney 1985 Evans 1996 p 132 Fort 1927 pp 406 414 Cooper 2006 pp 48 57 Schoenbaum 1981 p 190 Dzyarnovich A I Paltesk ya paynochnaya Troya vobraz Polacka y skandynayskih krynicah HI HIII stst Studia Historica Europae Orientalis Issledovaniya po istorii Vostochnoj Evropy Vyp 6 Minsk RIVSh 2013 S 81 83 Kavalyoy S Rycarski raman u belaruskaj litaratury Acta Albaruthenica 2005 5 S 60 Shakespeare W Essai du traduction de Cesar de powst 1753 z rekopisu Biblioteki Jagiellonskiej sygn 911 s 81 95 Mihail Paylavich Uronchanka Asvetniki zyamli Belaruskaj X pachatak XX st encyklapedychny davednik redkalegiya G P Pashkoy galoyny redaktar i insh Minsk Belaruskaya Encyklapedyya 2001 S 440 Shekspir V Gamlet tragediya v 5 dejstviyah sochinenie V Shekspira perevyol s anglijskogo M V V tipografii medicinskogo departamenta Ministerstva vnutrennih del 1828 205 s Konan U M Lean Baroyski Asvetniki zyamli Belaruskaj X pachatak XX st encyklapedychny davednik redkalegiya G P Pashkoy galoyny redaktar i insh Minsk Belaruskaya Encyklapedyya 2001 S 50 Ignacy Holowinski Arhivavana 3 studzenya 2022 Polski Szekspir Julian Korsak Arhivavana 3 studzenya 2022 Polski Szekspir Placyd Jankowski Arhivavana 3 studzenya 2022 Polski Szekspir Adam Plug Arhivavana 3 studzenya 2022 Polski Szekspir Shekspir Vilyam Antonij i Kleapatra Tragedyya Per z angl Per pradm i zayv Yu Gayruka Mast Yu Zajcay Mn Mastac lit 1982 Shekspir Vilyam Tragedyi Red per K Krapiva Ya Semezhonay Per z angl Mn Dzyarzhvyd BSSR Red mastac lit 1954 Zmest Rameo i Dzhuleta Gamlet Otelo Karol Lir Makbet Shekspir Uilyam Tragichnaya gistoryya pra Gamleta prynca Dackaga Mn DVB Sektar mast lit 1935 Shekspir Vilyam Gamlet prync Dacki Tragedyya Per z angl Yu Gayruka Mast B Zaboray Mn Belarus 1964 Shekspir Vilyam Rameo i Dzhuleta Gamlet prync Dacki Tragedyi Vilyam Shekspir Tarcyuf albo Ashukanec Kamedyya Zhan Batyst Maler Razbojniki Drama Dlya st shk yzrostu Frydryh Shyler Mn Yunactva 1996 443 s Shkolnaya bibliyateka ISBN 985 05 0077 8 Uilyam Shekspir Try kamedyi Dvanaccataya noch albo Chago pazhadaece Utajmavanne naravistaj Son u Ivanavu noch Per z angl A Razanava i Ya Semyazhona Mn Mast lit 1989 Shekspir Vilyam Karol Lir Tragedyya Per z angl Yu Gayruka Mast B Zaboray Mn Mastac lit 1974 Sanety Per U Duboyka Mn Belarus 1964 U Duboyka y svaih velmi dakladnyh perakladah prytrymlivaecca shemy ryfmoyki aryginala Galasy z za nebakrayu antalogiya paezii svetu y belaruskih perakladah HH st Sklad M Skobla Mn Limaryyus 2008 896 s 1000 as Gayruk Yu Agni y prastorah Mn Mast lit ra 1975 Kahac geta znachyc Peraklady Rygora Baradulina Mn Mast lit ra 1986 R Baradulin peraklay 3 sanety kn Kahac geta znachyc ale numar adnago pry napisanni getaga artykula ne byy vyyayleny Gomelskaya kopejka 1911 15 iyunya S 1 Gamlet V Shokspira Gomelskaya kopejka 1911 18 iyunya S 3 Yu Neskolko slov o scenicheskom iskusstve Po povodu postanovki Gamlet Gomelskaya kopejka 1911 20 iyunya S 3 Polese 1911 18 dekabrya S 1 Gomelskaya kopejka 1911 17 dekabrya S 1 LitaraturaUilyam Shekspir u VikicytatnikuUilyam Shekspir u VikikrynicahUilyam Shekspir na VikishovishchyShekspir Uilyam Kulturalogiya Encyklapedychny davednik Uklad Dubyanecki E Mn BelEn 2003 ISBN 985 11 0277 6 Anikst A A Teatr epohi Shekspira M Iskusstvo 1965 328 C 2 e izd M vydavectva Drofa 2006 287 s ISBN 5 358 01292 3 Anikst A Tragediya Shekspira Gamlet M 1986 Anikst A Shekspir Remeslo dramaturga M Sov pisatel 1974 607 s Anikst A Shekspir M Mol gvardiya 1964 367 s Zhizn zamechatelnyh lyudej Anikst A Tvorchestvo Shekspira M Goslitizdat 1963 615 s Anikst A Tragediya Shekspira Gamlet Lit kommentarij M Prosveshenie 1986 223 s Bachelis T Shekspir i Kreg M 1983 Borisova T Shekspir na belorusskoj scene Red G I Boyadzhiev Mn Nauka i tehnika 1964 Brandes Shekspir Zhizn i proizvedeniya Per V M Spasskoj i V M Friche M vydanne K T Soldatenkova 1899 M Algoritm 1999 734 s ISBN 5 88878 003 0 Garin I Proroki i poety V 7 t M Terra 1994 T 6 Dzhivilegov A Boyadzhiev G Istoriya zapadno evropejskogo teatra M 1991 Zaharov N V Lukov Vl A Genij na veka Shekspir v evropejskoj kulture M GITR 2012 504 s 200 ekz ISBN 978 5 94237 049 7 Zapadno evropejskij teatr ot epohi Vozrozhdeniya do rubezha XIX XX vv Ocherki M 2001 Zaharov N V Shekspirizm russkoj klassicheskoj literatury tezaurusnyj analiz otv red Vl A Lukov M vydavectva Mosk gumanit un ta 2008 320 s 500 ekz ISBN 978 5 98079 486 6 Kozincev G Nash sovremennik Vilyam Shekspir 2 e izd pererab i dop L M Iskusstvo 1966 350 s Levidova I M Shekspir Bibliogr rus per i Krit lit na rus yaz 1748 1962 Otv red M P Alekseev M M Kniga 1964 711 s Levidova I M Uilyam Shekspir Bibliogr ukaz rus per i Krit lit na rus yaz 1963 1975 Otv red E Yu Genieva M Kniga 1978 186 s Morozov M O Shekspire Morozov M Izbrannoe M 1979 Morozov M Stati o Shekspire Vstup st R Samarina M Hudozh lit 1964 311 s Morozov M Shekspir 1564 1616 2 e izd M Mol gvardiya 1956 214 s Zhizn zamechatatelnyh lyudej Oden U H Lekcii o Shekspire Per s angl M Dadyana M vydavectva Olgi Morozovoj 2008 576 s ISBN 978 5 98695 022 8 Pinskij L Shekspir M Hudozh lit 1971 606 s Smirnov A A Shekspir L M Iskusstvo 1963 192 s Trus M Pershyya peraklady Gamleta Uilyama Shekspira na belaruskuyu movu arhiyna vydavecki dyskurs Rodnae slova 2024 4 S 56 61 Fridshtejn Yu G Uilyam Shekspir Bibliograficheskij ukazatel russkih perevodov i Kriticheskaya literatura na russkom yazyke 1976 1987 Vstup st A A Aniksta otv red E Yu Genieva M VGBIL 1989 334 s Hollidej F E Shekspir i ego mir Predisl per i komment V Haritonova M Raduga 1986 168 s Chernova A Vse kraski mira krome zhyoltoj Opyt plasticheskoj harakteristiki personazha u Shekspira M Iskusstvo 1987 221 s Shekspir v mezhdisciplinarnyh gumanitarnyh issledovaniyah kollektivnaya monografiya po materialam Mezhdunarodnogo nauchnogo seminara rusk red sost V S Makarov N V Zaharov B N Gajdin M vydavectva Mosk gumanit un ta 2015 238 s 500 ekz ISBN 978 5 906822 82 6 Arhivavana 15 kastrychnika 2016 Shekspirovskie chteniya Nauch sovet RAN Istoriya mirovoj kultury gl red A V Bartoshevich otv red I S Prihodko M vydavectva Mosk gumanit un ta 2010 404 s 350 ekz ISBN 978 5 98079 656 3 v per Shekspirovskie chteniya 2006 Nauch sovet RAN Istoriya mirovoj kultury gl red A V Bartoshevich otv red sost I S Prihodko M vydavectva Nauka 2011 469 s 800 ekz ISBN 978 5 02 03788 4 v per Shestov L Shekspir i ego kritik Brandes Yutkevich S I Shekspir i kino M Nauka 1973 Adams Joseph Quincy A Life of William Shakespeare Boston Houghton Mifflin 1923 Ackroyd Peter Shakespeare The Biography London Vintage 2006 ISBN 978 0 7493 8655 9 Bate Jonathan The Soul of the Age London Penguin 2008 ISBN 978 0 670 91482 1 Berry Ralph Changing Styles in Shakespeare London Routledge 2005 ISBN 0 415 35316 5 Bloom Harold Shakespeare The Invention of the Human New York Riverhead Books 1999 ISBN 1 57322 751 X Boyce Charles Dictionary of Shakespeare Ware Herts UK Wordsworth 1996 ISBN 1 85326 372 9 Bradbrook M C Shakespeare s Recollection of Marlowe Shakespeare s Styles Essays in Honour of Kenneth Muir Cambridge University Press 2004 P 191 204 ISBN 0 521 61694 8 Bradley A C Shakespearean Tragedy Lectures on Hamlet Othello King Lear and Macbeth London Penguin 1991 ISBN 0 14 053019 3 Bryant John Moby Dick as Revolution Levine Robert Steven The Cambridge Companion to Herman Melville Cambridge Cambridge University Press 1998 ISBN 0 521 55571 X Brooke Nicholas Introduction The Tragedy of Macbeth Oxford Oxford University Press 1998 ISBN 0 19 283417 7 Brooke Nicholas 2004 Language and Speaker in Macbeth In Edwards Philip Ewbank Inga Stina Hunter G K red ry Shakespeare s Styles Essays in Honour of Kenneth Muir Cambridge Cambridge University Press pp 67 78 ISBN 978 0 521 61694 2 61724586 Casey Charles Was Shakespeare gay Sonnet 20 and the politics of pedagogy nyavyzn College Literature 21 maya 1998 Arhivavana z pershakrynicy 16 maya 2007 Praverana 11 chervenya 2013 Carlyle Thomas On Heroes Hero worship and the Heroic in History Adams John Chester Houghton Mifflin and Company Boston 1907 ISBN 1 4069 4419 X Cercignani Fausto Shakespeare s Works and Elizabethan Pronunciation Oxford University Press Clarendon Press 1981 Chambers E K Shakespearean Gleanings Oxford Oxford University Press 1944 ISBN 0 8492 0506 9 Cheney Patrick Gerard The Cambridge Companion to Christopher Marlowe Cambridge Cambridge University Press 2004 ISBN 0 521 52734 1 Clemen Wolfgang Shakespeare s Soliloquies London Routledge 1987 ISBN 0 415 35277 0 Clemen Wolfgang Shakespeare s Dramatic Art Collected Essays New York Routledge 2005a ISBN 0 415 35278 9 Clemen Wolfgang Shakespeare s Imagery London Routledge 2005b ISBN 0 415 35280 0 Cooper Tarnya Searching for Shakespeare National Portrait Gallery and Yale Center for British Art Yale University Press 2006 ISBN 978 0 300 11611 3 Craig Leon Harold 2003 Of Philosophers and Kings Political Philosophy in Shakespeare sMacbethandKing Lear Toronto University of Toronto Press ISBN 978 0 8020 8605 1 958558871 Crystal David The Cambridge Encyclopedia of the English Language Cambridge Cambridge University Press 2001 ISBN 0 521 40179 8 Dobson Michael 1992 The Making of the National Poet Shakespeare Adaptation and Authorship 1660 1769 Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 818323 5 25631612 Dominik Mark Shakespeare Middleton Collaborations Beaverton OR Alioth Press 1988 ISBN 0 945088 01 9 Dowden Edward Shakspere New York Appleton amp Co 1881 Drakakis John Alternative Shakespeares New York Meuthen 1985 ISBN 0 416 36860 3 Dryden John An Essay of Dramatic Poesy Oxford Clarendon Press 1889 ISBN 81 7156 323 6 Dutton Richard A Companion to Shakespeare s Works The Histories Oxford Blackwell 2003 ISBN 0 631 22633 8 Edwards Phillip Shakespeare s Romances 1900 1957 Nicoll Allardyce Shakespeare Survey Cambridge Cambridge University Press 1958 ISBN 0 521 21500 5 Evans G Blakemore Commentary The Sonnets Cambridge Cambridge University Press 1996 ISBN 0 521 22225 7 Foakes R A Playhouses and Players Braunmuller A The Cambridge Companion to English Renaissance Drama Cambridge Cambridge University Press 1990 ISBN 0 521 38662 4 Fort J A The Story Contained in the Second Series of Shakespeare s Sonnets The Review of English Studies 1927 V 12 Frye Roland Mushat The Art of the Dramatist London New York Routledge 2005 ISBN 0 415 35289 4 Gibson H N The Shakespeare Claimants A Critical Survey of the Four Principal Theories Concerning the Authorship of the Shakespearean Plays London Routledge 2005 ISBN 0 415 35290 8 Gibbons Brian Shakespeare and Multiplicity Cambridge Cambridge University Press 1993 ISBN 0 521 44406 3 Grady Hugh Modernity Modernism and Postmodernism in the Twentieth Century s Shakespeare Bristol Michael Shakespeare and Modern Theatre The Performance of Modernity New York Routledge 2001a ISBN 0 415 21984 1 Grady Hugh Shakespeare Criticism 1600 1900 deGrazia Margreta The Cambridge Companion to Shakespeare Cambridge Cambridge University Press 2001b ISBN 0 521 65094 1 Greer Germaine William Shakespeare Oxford Oxford University Press 1986 ISBN 0 19 287538 8 Greenblatt Stephen Will in the World How Shakespeare Became Shakespeare London Pimlico 2005 ISBN 0 7126 0098 1 Honan Park Shakespeare A Life Oxford Oxford University Press 1998 ISBN 0 19 811792 2 Jonson Ben The First Folio of Shakespeare New York W W Norton amp Company 1996 ISBN 0 393 03985 4 Johnson Samuel Samuel Johnson s Dictionary Selections from the 1755 Work that Defined the English Language Delray Beach FL Levenger Press 2002 ISBN 1 84354 296 X Kastan David Scott Shakespeare After Theory London Routledge 1999 ISBN 0 415 90112 X Kathman David The Question of Authorship Wells Stanley Shakespeare an Oxford Guide Oxford University Press 2003 S 620 32 ISBN 978 0 19 924522 2 Knutson Roslyn Playing Companies and Commerce in Shakespeare s Time Cambridge Cambridge University Press 2001 ISBN 0 521 77242 7 Lee Sidney Shakespeare s Life and Work London Smith Elder amp Co 1900 Levenson Jill L Introduction Romeo and Juliet Oxford Oxford University Press 2000 ISBN 0 19 281496 6 Levin Harry Critical Approaches to Shakespeare from 1660 to 1904 Wells Stanley The Cambridge Companion to Shakespeare Studies Cambridge Cambridge University Press 1986 ISBN 0 521 31841 6 Love Harold Attributing Authorship An Introduction Cambridge Cambridge University Press 2002 ISBN 0 521 78948 6 McDonald Russ Shakespeare s Late Style Cambridge Cambridge University Press 2006 ISBN 0 521 82068 5 McMichael George Glenn Edgar M 1962 Shakespeare and his Rivals A Casebook on the Authorship Controversy New York Odyssey Press 2113359 Muir Kenneth Shakespeare s Tragic Sequence London Routledge 2005 ISBN 0 415 35325 4 Nagler A M Shakespeare s Stage New Haven CT Yale University Press 1958 ISBN 0 300 02689 7 Paraisz Julia The Nature of a Romantic Edition Holland Peter Shakespeare Survey Cambridge Cambridge University Press 2006 ISBN 0 521 86838 6 Pequigney Joseph Such Is My Love A Study of Shakespeare s Sonnets Chicago University of Chicago Press 1985 ISBN 0 226 65563 6 Pritchard Arnold Catholic Loyalism in Elizabethan England Chapel Hill University of North Carolina Press 1979 ISBN 0 8078 1345 1 Ribner Irving The English History Play in the Age of Shakespeare London Routledge 2005 ISBN 0 415 35314 9 Ringler William Jr Shakespeare and His Actors Some Remarks on King Lear Ogden James In Lear from Study to Stage Essays in Criticism New Jersey Fairleigh Dickinson University Press 1997 ISBN 0 8386 3690 X Schoenbaum Samuel 1981 William Shakespeare Records and Images Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 520234 2 6813367 Roe John red 2006 The Poems Venus and Adonis The Rape of Lucrece The Phoenix and the Turtle The Passionate Pilgrim A Lover s Complaint The New Cambridge Shakespeare 2nd revised ed Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 85551 8 64313051 Rowe Nicholas 2009 1709 Nicholl Charles red Some Account of the Life amp c of Mr William Shakespear Pallas Athene ISBN 9781843680567 Sawyer Robert Victorian Appropriations of Shakespeare New Jersey Fairleigh Dickinson University Press 2003 ISBN 0 8386 3970 4 Shapiro James 1599 A Year in the Life of William Shakespeare London Faber and Faber 2005 ISBN 0 571 21480 0 Schanzer Ernest The Problem Plays of Shakespeare London Routledge and Kegan Paul 1963 ISBN 0 415 35305 X Schoenbaum Samuel William Shakespeare A Compact Documentary Life Oxford Oxford University Press 1987 ISBN 0 19 505161 0 Schoenbaum Samuel Shakespeare s Lives Oxford Oxford University Press 1991 ISBN 0 19 818618 5 Shapiro James Contested Will Who Wrote Shakespeare New York Simon amp Schuster 2010 ISBN 9781416541622 Snyder Susan Introduction The Winter s Tale Cambridge Cambridge University Press 2007 ISBN 0 521 22158 7 Steiner George The Death of Tragedy New Haven Yale University Press 1996 ISBN 0 300 06916 2 Taylor Gary 1987 William Shakespeare A Textual Companion Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 812914 1 13526264 Wain John Samuel Johnson New York Viking 1975 ISBN 0 670 61671 0 Wells Stanley Shakespeare amp Co New York Pantheon 2006 ISBN 0 375 42494 6 Wells Stanley Orlin Lena Cowen red ry 2003 Shakespeare An Oxford Guide Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 924522 2 50920674 Wells Stanley Taylor Gary Jowett John Montgomery William red ry 2005 The Oxford Shakespeare The Complete Works 2nd ed Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 926717 0 1153632306 Wood Michael Shakespeare New York Basic Books 2003 ISBN 0 465 09264 0 Wells Stanley The Oxford Shakespeare The Complete Works Oxford Oxford University Press 2005 ISBN 0 19 926717 0 Wilson Richard Secret Shakespeare Studies in Theatre Religion and Resistance Manchester Manchester University Press 2004 ISBN 0 7190 7024 4 Wright George T The Play of Phrase and Line McDonald Russ Shakespeare An Anthology of Criticism and Theory 1945 2000 Oxford Blackwell 2004 ISBN 0 631 23488 8 Dzhejms B Rubinstajn U D Tajnoe stanet yavnym Shekspir bez maski The truth will out unmasking the real Shakespeare M Ves Mir 2008 376 s Magiya imeni ISBN 978 5 7777 0373 6 Gety artykul vystayleny na recenziyu Kali laska vykazhyce svayo merkavanne ab im na padstaroncy recenzii