Шалфе́й, са́львія (Salvia) — буйны род кветкавых травяністых раслін і хмызнякоў сямейства Ясноткавыя (Lamiaceae). Прадстаўнікі роду распаўсюджаныя ва ўсіх частках Старога і Новага Свету.
Шалфей | |||||||||||||||||||||
![]() Шалфей лугавы (Salvia pratensis). Агульны выгляд расліны. | |||||||||||||||||||||
Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||||
Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||||
Salvia L., 1753 | |||||||||||||||||||||
Сінонімы | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Тыпавы від | |||||||||||||||||||||
L. — | |||||||||||||||||||||
|
Батанічнае апісанне
![]() | ||||||||||
Salvia officinalis — тыпавы від роду Шалфей. Батанічная ілюстрацыя з кнігі , 1887 |
Шматгадовыя расліны вышынёй 20—130 см. Лісце простае ці перыстае.
Чашачка званочкавая, трубчаста-званочкавая, канічная або трубчастая, падчас плоданашэння не зменлівая або трохі павялічваецца; верхняя губа трохзубкавая. Вяночак заўсёды двухгубы; верхняя губа шлемападобная, серпападобная або прамая; сярэдняя лопасць ніжняй губы значна буйней бакавых, вельмі рэдка роўная бакавым. Тычынак дзве; ніткападобны; двухлопасцевы.
Арэшкі яйкападобныя, круглявыя або часам амаль трохграневыя, гладкія.
Лекавыя, эфіраалейныя, меданосныя і дэкаратыўныя расліны.
Віды
Класіфікацыя відаў шалфея была вельмі заблытанай на працягу многіх гадоў. Налічвалася болей за 2000 таксонаў шалфею. У цяперашні час гэты лік быў скарочаны да 700—900 відаў і . Паводле базы даных The Plant List (2013), род уключае 986 відаў.
Некаторыя віды:
- L.
- L.
- L.
- L.
- Jacq. —
- Lam.
- ()
- L.
- Boiss.
- Benth.
- (A.Gray) Greene
- ex Etl.
- Benth.
- () ex
- Salvia divinorum & — Шалфей вешчуноў
- L.
- ex
- Benth.
- L.
- L. —
- L.
- Boiss.
- Greene
- C.A.Mey.
- Greene
- Kunth
- L. — , ці
- L. —
- L. — , ці , ці Шальва, ці , ці , ці , ці , ці
- R.Br.
- Salvia pratensis L. — Шалфей лугавы, ці Жаўрэц
- —
- L. —
- Greene
- L.
- Salvia splendens ex Schult. — Шалфей цудоўны, ці Сальвія
- L.
- L.
- Coss. &
- &
- Benth.
- L.
- L. — , ці
- Jacq.
- L.
- Salvia macrosiphon Boiss.
Гл. таксама
- Salvia castanea
- Salvia hians
- Salvia nubicola
Зноскі
- Звесткі пра род {{{1}}} у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
- Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 117. — 160 с. — 2 350 экз.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 119. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
- Sutton, J. The Gardener's Guide to Growing Salvias. — Workman Publishing Company, 2004. — P. 15—16. — ISBN 9780881926712.
- Salvia (англ.). The Plant List. Version 1.1. (14 мая 2013). Праверана 2 кастрычніка 2016.
Літаратура
- Траццякоў Д. І. Шалфей // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — С. 363. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
- Кудрашова М. Г. Шалфей // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 366. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
- 19. Salvia L. — Шалфей // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 262, 270—271. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.
- Победимова Е. Г. Род 1285. Шалфей — Salvia // Флора СССР. В 30-ти томах / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редактор тома Б. К. Шишкин. — М.—Л.: , 1954. — Т. XXI. — С. 244—363. — 703 с. — 3 000 экз.
- Sage: The Genus Salvia by Spiridon E. Kintzios, CRC Press, 2000. ISBN 978-90-5823-005-8.
- The Gardener’s Guide to Growing Salvias by John Sutton, Timber Press, 1999. ISBN 978-0-88192-474-9.
- The New Book of Salvias by Betsy Clebsch, Timber Press, 2003. ISBN 978-0-88192-560-9.
Спасылкі
- Шалфей — род Salvia: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
- Шалфей // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Shalfe j sa lviya Salvia bujny rod kvetkavyh travyanistyh raslin i hmyznyakoy syamejstva Yasnotkavyya Lamiaceae Pradstayniki rodu raspaysyudzhanyya va ysih chastkah Staroga i Novaga Svetu ShalfejShalfej lugavy Salvia pratensis Agulny vyglyad rasliny Navukovaya klasifikacyyapramezhnyya rangi Damen EykaryyotyCarstva RaslinyAddzel KvetkavyyaKlas DvuhdolnyyaParadak YasnotkakvetnyyaSyamejstva YasnotkavyyaPadsyamejstva NepetoideaeTryba MyatnyyaPadtryba Rod ShalfejMizhnarodnaya navukovaya nazvaSalvia L 1753SinonimyArischrada Audibertia Benth Audibertiella Fenixanthes Polakia Stapf Pycnosphace Ramona Greene Salviastrum Schraderia Medik Zappania Scop Typavy vidL Sistematyka na VikividahVyyavy na VikishovishchyITIS 32680NCBI 21880EOL 38380GRIN g 10674IPNI 30000096 2Batanichnae apisanneSalvia officinalis typavy vid rodu Shalfej Batanichnaya ilyustracyya z knigi 1887 Shmatgadovyya rasliny vyshynyoj 20 130 sm Lisce prostae ci perystae Chashachka zvanochkavaya trubchasta zvanochkavaya kanichnaya abo trubchastaya padchas plodanashennya ne zmenlivaya abo trohi pavyalichvaecca verhnyaya guba trohzubkavaya Vyanochak zaysyody dvuhguby verhnyaya guba shlemapadobnaya serpapadobnaya abo pramaya syarednyaya lopasc nizhnyaj guby znachna bujnej bakavyh velmi redka roynaya bakavym Tychynak dzve nitkapadobny dvuhlopascevy Areshki yajkapadobnyya kruglyavyya abo chasam amal trohgranevyya gladkiya Lekavyya efiraalejnyya medanosnyya i dekaratyynyya rasliny Vidy Asnoyny artykul Klasifikacyya viday shalfeya byla velmi zablytanaj na pracyagu mnogih gadoy Nalichvalasya bolej za 2000 taksonay shalfeyu U cyaperashni chas gety lik byy skarochany da 700 900 viday i Pavodle bazy danyh The Plant List 2013 rod uklyuchae 986 viday Nekatoryya vidy L L L L Jacq Lam L Boiss Benth A Gray Greene ex Etl Benth ex Salvia divinorum amp Shalfej veshchunoy L ex Benth L L L Boiss Greene C A Mey Greene Kunth L ci L L ci ci Shalva ci ci ci ci ci R Br Salvia pratensis L Shalfej lugavy ci Zhayrec L Greene L Salvia splendens ex Schult Shalfej cudoyny ci Salviya L L Coss amp amp Benth L L ci Jacq L Salvia macrosiphon Boiss Gl taksamaSalvia castanea Salvia hians Salvia nubicolaZnoskiZvestki pra rod 1 u baze danyh Index Nominum Genericorum Mizhnarodnaj asacyyacyi pa taksanamii raslin IATP angl Kiselevskij A I Latino russko belorusskij botanicheskij slovar Mn Nauka i tehnika 1967 S 117 160 s 2 350 ekz Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 17 Hvinyavichy Shchytni Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2003 T 17 Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 14 Rele Slayavina Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2002 T 14 S 119 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0238 5 t 14 Sutton J The Gardener s Guide to Growing Salvias Workman Publishing Company 2004 P 15 16 ISBN 9780881926712 Salvia angl The Plant List Version 1 1 14 maya 2013 Praverana 2 kastrychnika 2016 LitaraturaTraccyakoy D I Shalfej Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 17 Hvinyavichy Shchytni Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2003 T 17 S 363 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0279 2 t 17 Kudrashova M G Shalfej Encyklapedyya pryrody Belarusi U 5 i t T 5 Stayrastrum Yashchur Redkal I P Shamyakin gal red i insh Mn BelSE imya Petrusya Broyki 1986 S 366 583 s il 10 000 ekz 19 Salvia L Shalfej Opredelitel vysshih rastenij Belarusi rusk Pod red V I Parfyonova Mn Dizajn Pro 1999 S 262 270 271 472 s 1 000 ekz ISBN 985 6182 78 6 Pobedimova E G Rod 1285 Shalfej Salvia Flora SSSR V 30 ti tomah Nachato pri rukovodstve i pod glavnoj redakciej akad V L Komarova Redaktor toma B K Shishkin M L 1954 T XXI S 244 363 703 s 3 000 ekz Sage The Genus Salvia by Spiridon E Kintzios CRC Press 2000 ISBN 978 90 5823 005 8 The Gardener s Guide to Growing Salvias by John Sutton Timber Press 1999 ISBN 978 0 88192 474 9 The New Book of Salvias by Betsy Clebsch Timber Press 2003 ISBN 978 0 88192 560 9 SpasylkiShalfej rod Salvia infarmacyya pra takson u praekce Plantarium vyznachalnik raslin i ilyustravany atlas viday rusk Shalfej Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907