Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Малая Літва (літ.: Mažoji Lietuva, ням.: Kleinlitauen, Preussisch Litauen), або Пруская Літва — гістарычны рэгіён Прусіі, пазней Усходняй Прусіі ў Германіі і этнакультурны рэгіён сучаснай Літвы; месца пражывання літоўнікаў (літувінінкаў, прускіх літоўцаў).
| Малая Літва Жамойць Аўкштайція | Сувалкія Дзукія |
Гісторыя
Як своеасаблівы гістарычны рэгіён Малая Літва сфармавалася ў пачатку XVI ст. на тэрыторыі Тэўтонскага ордэна — у ніжнім цячэнні ракі Нёман, дзе склалася своеасаблівая этнакультурная група — літувінінкі (літоўнікі/прускія літоўцы). Малая Літва была паўночнай часткай тэрыторыі Тэўтонскага ордэна ў Прусіі (пазней — Усходняй Прусіі) і атрымала сваю назву па тутэйшым літоўскамоўным насельніцтве, якое перасялілася сюды з Жамойці і змяшалася з мясцовымі балтамоўнымі жыхарамі.
Тэрмін Klein Litauen (Малая Літва) упершыню ўжыты ў нямецкамоўных хроніках Прусіі аўтарства С. Грунау і Л. Давіда ў пачатку XVI ст.
Пасля секулярызацыі Тэўтонскага ордэна Малая Літва знаходзілася ў складзе Герцагства Прусія (1525—1618), Брандэнбургска-Прускага Герцагства (1618—1701), Каралеўства Прусія (1701—1871) і Германскай імперыі (1871—1918).
Пасля паражэння Германскай імперыі ў Першай сусветнай вайне (1914—1918) Літоўская Рэспубліка патрабавала перадачы ёй ад Германіі тэрыторыі Малой Літвы, але большая частка Малой Літвы па Версальскім мірным дагаворы (1919) засталася ў Германіі, а меншая частка — Клайпедскі край — у 1920 г. была перададзена пад мандат Лігі Нацый у адпаведнасці з Версальскім дагаворам. У 1923 г. Літва анексавала Клайпедскі край.
З 1934 г. фашысцкі рэжым Адольфа Гітлера праводзіў у германскай Малой Літве палітыку поўнага анямечвання насельніцтва. У 1939 г. Германія захапіла ў Літвы Клайпедскі край, уключыла ў склад сваёй зямлі Прусія і пачала там таксама палітыку анямечвання (германізацыі).
Пасля заканчэння Другой сусветнай вайны, паводле рашэння Берлінскай (Патсдамскай) канферэнцыі (1945), тэрыторыя Малой Літвы была падзелена паміж СССР (перададзена Літоўскай ССР) і Польшчай.
Сёння невялікая частка Малой Літвы знаходзіцца ў межах сучасных Літвы і Польшчы, у той час як асноўная тэрыторыя — частка Калінінградскай вобласці Расійскай Федэрацыі. У пачатку XXI ст. у Калінінградскай вобласці налічваецца 9,7 тыс. літоўцаў паводле перапісу 2010 г.
У літоўскім грамадстве абмяркоўваецца ідэя ўключэння ўсёй тэрыторыі Малой Літвы ў склад Літоўскай Рэспублікі.
Культура
Малая Літва стала асноўным месцам развіцця літаратурнай літоўскай мовы ў XVI—XVIII стст. — у прыватнасці, аднаго з яе літаратурных варыянтаў, які фармаваўся ў тыя часы тут на аснове заходніх дыялектаў жамойцкай гаворкі (мовы) і з уплывам гаворак мясцовай прускай мовы. Першая друкаваная кніга («Катэхізіс») на літаратурнай літоўскай мове (у прыватнасці — на жамойцкай гаворцы), падрыхтаваная лютэранскім пастарам Марцінасам Мажвідасам, была надрукавана ў Кёнігсбергу (Герцагства Прусія) у 1547 г., гэтак жа як і першая літоўская граматыка «Grammatica Litvanica» , надрукаваная тут у 1653 г.
Гэтаму спрыяла тое, што Герцагства Прусія ў першай XVI ст. падтрымлівала працэсы Рэфармацыі (якая ўхваляла пераход да «зразумелых» масам, народных моў у набажэнстве), прыняло лютэранства ў якасці афіцыйнай канфесіі, перайшло замест латыні на нямецкую мову набажэнстваў і падтрымлівала друк кніг і асветы на балтыйскіх мовах (літоўскай і прускай) як гарантыі шырокай падтрымкі афіцыйнай нямецкай улады з боку шырокіх мас насельніцтва Герцагства Прусія.
У 1579—1590 гг. пераклаў у Кёнігсбергу Біблію на літоўскую мову, але гэты пераклад не быў надрукаваны. У XVIII ст. тут лютаранскі пастар , ураджэнец Малай Літвы, стварыў першую вершаваную паэму («Поры года») на літоўскай мове (у прыватнасці — на жамойцкай гаворцы), якая, аднак, была апублікавана і стала вядомай шырокім колам толькі ў XIX ст.: упершыню паэму Данелайціса апублікаваў ў 1816 г. у Кёнігсбергу, але не ў арыгінале, а на нямецкай мове Першы поўны пераклад Бібліі на літоўскую мову (у прыватнасці — на жамойцкую мову (дыялект)) быў надрукаваны ў 1735 г. і паўторна надрукаваны пасля выпраўкі ў 1755 г. менавіта ў Кёнігсбергу (Каралеўства Прусія).
У першай палове XIX ст. у Малай Літве былі выдадзены першыя газеты на літоўскай мове, але ў маленькіх накладах і хутка іх друк быў згорнуты.
Да пачатку XVIII ст. прусы ў Малай Літве былі анямечаны, таму большасць балтамоўнага насельніцтва Малай Літвы склалі літоўнікі (літувінінкі/прускія літоўцы), але прускі кароль , імкнучыся ліквідаваць значныя страты насельніцтва з-за эпідэміі чумы ў 1709—1711 гг. у рэгіёне, запрасіў у Каралеўства Прусія (і, адпаведна, у Малую Літву) нямецкамоўных каланістаў з Аўстрыі, нямецкіх княстваў Германіі, Швейцарыі і Галандыі.
Пасля стварэння ў 1871 г. Германскай імперыі ў дзяржаве запанавала палітыка ўніфікацыі, што ў Малай Літве вылілася ў анямечванні мясцовага літоўскамоўнага насельніцтва. Аднак, нягледзячы на гэта, літоўская мова ў Малой Літве захоўвала свае пазіцыі: працягваўся пэўны друк кніг і перыёдыкі на літоўскай мове (жамойцкай гаворцы); Малая Літва стала базай пастаўкі літоўскамоўных кніг (на жамойцкай гаворцы) для руху літоўскіх кніганошаў. Да пачатку XX ст. большая частка літоўнікаў (прускіх літоўцаў) была германізавана.
Малая Літва была радзімай Відунаса, літоўскага асветніка і філосафа XX ст.
У выніку спачатку эвакуацыі нямецкімі ўладамі нямецкага насельніцтва ў 1944 г., затым і дэпартацыі астатняга насельніцтва Усходняй Прусіі ў Германію ў 1945 г., а пасля Другой сусветнай вайны яшчэ і дэпартацыі савецкай уладай значнай часткі прускіх літоўцаў у сібірскія лагеры СССР, амаль нічога з культуры літоўнікаў (літувінінкаў/прускіх літоўцаў) не захавалася. Тым не менш, Малая Літва зрабіла важны ўнёсак у літоўскую культуру.
Нацыянальныя сімвалы
Вядома выява герба і сцяга Малой Літвы на акце Нацыянальнага Савета Малой Літвы (прускіх літоўцаў) ад 30 лістапада 1918 года.
Герб уяўляе сабой шчыт з Пагоняй, на якім таксама змешчаны дзве 8-канцовыя срэбныя зоркі, а зверху на шчыт пакладзены ўвянчаны каронай чырвоны шчыток з залатымі Калонамі Гедзіміна.
Сцяг жа ўяўляе сабой прамавугольнае палотнішча з трох роўнавялікіх гарызантальных палос: верхняй — зялёнага, сярэдняй — белага і ніжняй — чырвонага колеру.
Гл. таксама
- Курсеніекі
Зноскі
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- (літ.) Karaliaučiaus problema. Архівавана з першакрыніцы 31 сакавіка 2012. Праверана 18 кастрычніка 2007.
- (літ.) Tvirta ranka ar kinkadrebystė?. Архівавана з першакрыніцы 31 сакавіка 2012. Праверана 18 кастрычніка 2007.
- Potsdam and Lithuania are burning. Праверана 18 кастрычніка 2007.(недаступная спасылка)
- (літ.) "Prijunkite Kaliningradą prie Lietuvos...". Архівавана з першакрыніцы 31 сакавіка 2012. Праверана 18 кастрычніка 2007.
- Зинкявичюс, З. Откуда родом литовцы... С. 134.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Зинкявичюс, З. Откуда родом литовцы... С. 134.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.
- Литовцы // Литва. Краткая энциклопедия. — Вильнюс, 1989. — С. 385.
- HERALDICUM: Гербы Літвы
Літаратура
- Балтийские языки в настоящем и прошлом / АН ЛатвССР, Ин-т языка и литературы ; ред. А. Блинкена. — Рига : Зинатие, 1985. — 249 с.
- Гудавичюс, Э. История Литвы / Э. Гудавичюс. — Т. 1 : с древнейших времен до 1569 года. — Москва : Фонд им. И. Д. Сытина; Baltrus, 2005. — 680 с.
- Дзярновіч, А. Жамойць і Літва / А. Дзярновіч // Наша ніва. — 22 чэрвеня 2013.
- Зинкявичюс, З. Откуда родом литовцы / З. Зинкявичюс, А. Лухтанас, Г. Чеснис. — Вильнюс : Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2006. — 144 с.
- История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс : Eugrimas, 2013. — 318 с.
- История Литовской ССР / А. Таутавичюс, Ю. Юргинис, М. Ючас и др.; Ред. колл. Б. Вайткявичюс (отв. ред.) [и др.]. — Вильнюс : Мокслас, 1978. — 676 с.
- Литовский язык // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю.С. Осипов. Отв. ред. С.Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2010. — Т. 17. Лас-Тунас — Ломонос. — С. 650—652.
- Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю.С. Осипов. Отв. ред. С.Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2010. — Т. 17. Лас-Тунас — Ломонос. — С. 628.
- Литовцы // Литва. Краткая энциклопедия. — Вильнюс, 1989. — С. 385—386.
- Литовцы // Энциклопедический словарь; изд. Ф.А. Брокгауз, И.А. Эфрон. — Санкт-Петербург : Тип. И.А. Эфрона, 1896. — Т. XVIIА (34). — С. 827—830. [1]
- Литовцы // Энциклопедический словарь Русского библиографического института Гранат. — Москва: Изд. тов. А. Гранат и К°, 1913. — Т. 27: Лемуры — Майков. — С. 238—257.
- Палионис, Й. К проблеме диахронно-типологического изучения балтийских литературных языков / Й. Палионис // Балтийские языки в настоящем и прошлом / АН ЛатвССР. Ин-т языка и литературы им. А. Упита. — Рига : Зинатие, 1985. — С. 13—17.
- Lietuvių etnogenezės / atsakingoji redaktore R. Volkaite-Kulikauskienė. — Vilnius, 1987.
- The Population of Lithuania / S. Vaitekūnas. — Vilnius : Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2009. — 150 с.
Спасылкі
- Timeline of Lithuania Minor (англ.)
- The Folklore of the Lietuvininkai Архівавана 18 студзеня 2006. (англ.)
- Names of Settlements in Lithuania Minor Архівавана 10 сакавіка 2007. (англ.)
- Map of Lithuania Minor, with Lithuanian-type placenames Архівавана 2 лістапада 2007. (англ.)
- Detailed area maps of Kaliningrad Oblast with Lithuanian place names Архівавана 16 красавіка 2008. (ням.)
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Malaya Litva lit Mazoji Lietuva nyam Kleinlitauen Preussisch Litauen abo Pruskaya Litva gistarychny regiyon Prusii paznej Ushodnyaj Prusii y Germanii i etnakulturny regiyon suchasnaj Litvy mesca prazhyvannya litoynikay lituvininkay pruskih litoycay Etnakulturnyya regiyony litoycay Malaya Litva Zhamojc Aykshtajciya Suvalkiya DzukiyaGistoryyaYak svoeasablivy gistarychny regiyon Malaya Litva sfarmavalasya y pachatku XVI st na terytoryi Teytonskaga ordena u nizhnim cyachenni raki Nyoman dze sklalasya svoeasablivaya etnakulturnaya grupa lituvininki litoyniki pruskiya litoycy Malaya Litva byla paynochnaj chastkaj terytoryi Teytonskaga ordena y Prusii paznej Ushodnyaj Prusii i atrymala svayu nazvu pa tutejshym litoyskamoynym naselnictve yakoe perasyalilasya syudy z Zhamojci i zmyashalasya z myascovymi baltamoynymi zhyharami Termin Klein Litauen Malaya Litva upershynyu yzhyty y nyameckamoynyh hronikah Prusii aytarstva S Grunau i L Davida y pachatku XVI st Paslya sekulyaryzacyi Teytonskaga ordena Malaya Litva znahodzilasya y skladze Gercagstva Prusiya 1525 1618 Brandenburgska Pruskaga Gercagstva 1618 1701 Karaleystva Prusiya 1701 1871 i Germanskaj imperyi 1871 1918 Paslya parazhennya Germanskaj imperyi y Pershaj susvetnaj vajne 1914 1918 Litoyskaya Respublika patrabavala peradachy yoj ad Germanii terytoryi Maloj Litvy ale bolshaya chastka Maloj Litvy pa Versalskim mirnym dagavory 1919 zastalasya y Germanii a menshaya chastka Klajpedski kraj u 1920 g byla peradadzena pad mandat Ligi Nacyj u adpavednasci z Versalskim dagavoram U 1923 g Litva aneksavala Klajpedski kraj Z 1934 g fashyscki rezhym Adolfa Gitlera pravodziy u germanskaj Maloj Litve palityku poynaga anyamechvannya naselnictva U 1939 g Germaniya zahapila y Litvy Klajpedski kraj uklyuchyla y sklad svayoj zyamli Prusiya i pachala tam taksama palityku anyamechvannya germanizacyi Paslya zakanchennya Drugoj susvetnaj vajny pavodle rashennya Berlinskaj Patsdamskaj kanferencyi 1945 terytoryya Maloj Litvy byla padzelena pamizh SSSR peradadzena Litoyskaj SSR i Polshchaj Syonnya nevyalikaya chastka Maloj Litvy znahodzicca y mezhah suchasnyh Litvy i Polshchy u toj chas yak asnoynaya terytoryya chastka Kaliningradskaj voblasci Rasijskaj Federacyi U pachatku XXI st u Kaliningradskaj voblasci nalichvaecca 9 7 tys litoycay pavodle perapisu 2010 g U litoyskim gramadstve abmyarkoyvaecca ideya yklyuchennya ysyoj terytoryi Maloj Litvy y sklad Litoyskaj Respubliki KulturaLitoyskamoynaya gazeta Ayshra 1883 1886 yakaya drukavalasya y Tylzice Ushodnyaya Prusiya Malaya Litva stala asnoynym mescam razviccya litaraturnaj litoyskaj movy y XVI XVIII stst u pryvatnasci adnago z yae litaraturnyh varyyantay yaki farmavaysya y tyya chasy tut na asnove zahodnih dyyalektay zhamojckaj gavorki movy i z uplyvam gavorak myascovaj pruskaj movy Pershaya drukavanaya kniga Katehizis na litaraturnaj litoyskaj move u pryvatnasci na zhamojckaj gavorcy padryhtavanaya lyuteranskim pastaram Marcinasam Mazhvidasam byla nadrukavana y Kyonigsbergu Gercagstva Prusiya u 1547 g getak zha yak i pershaya litoyskaya gramatyka Grammatica Litvanica nadrukavanaya tut u 1653 g Getamu spryyala toe shto Gercagstva Prusiya y pershaj XVI st padtrymlivala pracesy Refarmacyi yakaya yhvalyala perahod da zrazumelyh masam narodnyh moy u nabazhenstve prynyalo lyuteranstva y yakasci aficyjnaj kanfesii perajshlo zamest latyni na nyameckuyu movu nabazhenstvay i padtrymlivala druk knig i asvety na baltyjskih movah litoyskaj i pruskaj yak garantyi shyrokaj padtrymki aficyjnaj nyameckaj ulady z boku shyrokih mas naselnictva Gercagstva Prusiya U 1579 1590 gg peraklay u Kyonigsbergu Bibliyu na litoyskuyu movu ale gety peraklad ne byy nadrukavany U XVIII st tut lyutaranski pastar uradzhenec Malaj Litvy stvaryy pershuyu vershavanuyu paemu Pory goda na litoyskaj move u pryvatnasci na zhamojckaj gavorcy yakaya adnak byla apublikavana i stala vyadomaj shyrokim kolam tolki y XIX st upershynyu paemu Danelajcisa apublikavay y 1816 g u Kyonigsbergu ale ne y aryginale a na nyameckaj move Pershy poyny peraklad Biblii na litoyskuyu movu u pryvatnasci na zhamojckuyu movu dyyalekt byy nadrukavany y 1735 g i paytorna nadrukavany paslya vyprayki y 1755 g menavita y Kyonigsbergu Karaleystva Prusiya U pershaj palove XIX st u Malaj Litve byli vydadzeny pershyya gazety na litoyskaj move ale y malenkih nakladah i hutka ih druk byy zgornuty Da pachatku XVIII st prusy y Malaj Litve byli anyamechany tamu bolshasc baltamoynaga naselnictva Malaj Litvy sklali litoyniki lituvininki pruskiya litoycy ale pruski karol imknuchysya likvidavac znachnyya straty naselnictva z za epidemii chumy y 1709 1711 gg u regiyone zaprasiy u Karaleystva Prusiya i adpavedna u Maluyu Litvu nyameckamoynyh kalanistay z Aystryi nyameckih knyastvay Germanii Shvejcaryi i Galandyi Paslya stvarennya y 1871 g Germanskaj imperyi y dzyarzhave zapanavala palityka ynifikacyi shto y Malaj Litve vylilasya y anyamechvanni myascovaga litoyskamoynaga naselnictva Adnak nyagledzyachy na geta litoyskaya mova y Maloj Litve zahoyvala svae pazicyi pracyagvaysya peyny druk knig i peryyodyki na litoyskaj move zhamojckaj gavorcy Malaya Litva stala bazaj pastayki litoyskamoynyh knig na zhamojckaj gavorcy dlya ruhu litoyskih kniganoshay Da pachatku XX st bolshaya chastka litoynikay pruskih litoycay byla germanizavana Malaya Litva byla radzimaj Vidunasa litoyskaga asvetnika i filosafa XX st U vyniku spachatku evakuacyi nyameckimi yladami nyameckaga naselnictva y 1944 g zatym i departacyi astatnyaga naselnictva Ushodnyaj Prusii y Germaniyu y 1945 g a paslya Drugoj susvetnaj vajny yashche i departacyi saveckaj uladaj znachnaj chastki pruskih litoycay u sibirskiya lagery SSSR amal nichoga z kultury litoynikay lituvininkay pruskih litoycay ne zahavalasya Tym ne mensh Malaya Litva zrabila vazhny ynyosak u litoyskuyu kulturu Nacyyanalnyya simvalyScyag Maloj Litvy Akt Nacyyanalnaga Saveta Maloj Litvy Vyadoma vyyava gerba i scyaga Maloj Litvy na akce Nacyyanalnaga Saveta Maloj Litvy pruskih litoycay ad 30 listapada 1918 goda Gerb uyaylyae saboj shchyt z Pagonyaj na yakim taksama zmeshchany dzve 8 kancovyya srebnyya zorki a zverhu na shchyt pakladzeny yvyanchany karonaj chyrvony shchytok z zalatymi Kalonami Gedzimina Scyag zha yyaylyae saboj pramavugolnae palotnishcha z troh roynavyalikih garyzantalnyh palos verhnyaj zyalyonaga syarednyaj belaga i nizhnyaj chyrvonaga koleru Gl taksamaKursenieki rusk ZnoskiLitva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 lit Karaliauciaus problema nyavyzn Arhivavana z pershakrynicy 31 sakavika 2012 Praverana 18 kastrychnika 2007 lit Tvirta ranka ar kinkadrebyste nyavyzn Arhivavana z pershakrynicy 31 sakavika 2012 Praverana 18 kastrychnika 2007 Potsdam and Lithuania are burning nyavyzn Praverana 18 kastrychnika 2007 nedastupnaya spasylka lit Prijunkite Kaliningrada prie Lietuvos nyavyzn Arhivavana z pershakrynicy 31 sakavika 2012 Praverana 18 kastrychnika 2007 Zinkyavichyus Z Otkuda rodom litovcy S 134 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Zinkyavichyus Z Otkuda rodom litovcy S 134 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Moskva 2010 T 17 S 628 Litovcy Litva Kratkaya enciklopediya Vilnyus 1989 S 385 HERALDICUM Gerby LitvyLitaraturaBaltijskie yazyki v nastoyashem i proshlom AN LatvSSR In t yazyka i literatury red A Blinkena Riga Zinatie 1985 249 s Gudavichyus E Istoriya Litvy E Gudavichyus T 1 s drevnejshih vremen do 1569 goda Moskva Fond im I D Sytina Baltrus 2005 680 s Dzyarnovich A Zhamojc i Litva A Dzyarnovich Nasha niva 22 chervenya 2013 Zinkyavichyus Z Otkuda rodom litovcy Z Zinkyavichyus A Luhtanas G Chesnis Vilnyus Mokslo ir enciklopediju leidybos institutas 2006 144 s Istoriya Litvy A Ejdintas A Bumblauskas A Kulakauskas M Tamoshajtis Vilnyus Eugrimas 2013 318 s Istoriya Litovskoj SSR A Tautavichyus Yu Yurginis M Yuchas i dr Red koll B Vajtkyavichyus otv red i dr Vilnyus Mokslas 1978 676 s Litovskij yazyk Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Predsedatel Nauch red soveta Yu S Osipov Otv red S L Kravec Moskva Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2010 T 17 Las Tunas Lomonos S 650 652 Litva Malaya Bolshaya Rossijskaya enciklopediya v 30 t Predsedatel Nauch red soveta Yu S Osipov Otv red S L Kravec Moskva Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2010 T 17 Las Tunas Lomonos S 628 Litovcy Litva Kratkaya enciklopediya Vilnyus 1989 S 385 386 Litovcy Enciklopedicheskij slovar izd F A Brokgauz I A Efron Sankt Peterburg Tip I A Efrona 1896 T XVIIA 34 S 827 830 1 Litovcy Enciklopedicheskij slovar Russkogo bibliograficheskogo instituta Granat Moskva Izd tov A Granat i K 1913 T 27 Lemury Majkov S 238 257 Palionis J K probleme diahronno tipologicheskogo izucheniya baltijskih literaturnyh yazykov J Palionis Baltijskie yazyki v nastoyashem i proshlom AN LatvSSR In t yazyka i literatury im A Upita Riga Zinatie 1985 S 13 17 Lietuviu etnogenezes atsakingoji redaktore R Volkaite Kulikauskiene Vilnius 1987 The Population of Lithuania S Vaitekunas Vilnius Mokslo ir enciklopediju leidybos institutas 2009 150 s SpasylkiTimeline of Lithuania Minor angl The Folklore of the Lietuvininkai Arhivavana 18 studzenya 2006 angl Names of Settlements in Lithuania Minor Arhivavana 10 sakavika 2007 angl Map of Lithuania Minor with Lithuanian type placenames Arhivavana 2 listapada 2007 angl Detailed area maps of Kaliningrad Oblast with Lithuanian place names Arhivavana 16 krasavika 2008 nyam