Севастопаль

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. .

Севасто́паль (укр. і руск.: Севастополь) — горад на Крымскім паўвостраве, на беразе Чорнага мора. Ва Украіне мае спецыяльны адміністрацыйны статус. У Расii мае статус аднаго з 3-х гарадоў федэральнага значэння (нароўні з Масквой i Санкт-Пецярбургам).

Севастопаль укр.: Севастополь руск.: Севастополь крымскатат.: Акъяр Герб^[d] Сцяг^[d] Краіна  Украіна Каардынаты 44°36′18″ пн. ш. 33°31′21″ у. д.^HGЯO Унутранае дзяленне 4 раёны Кіраўнік Міхаіл Уладзіміравіч Разважаеў^[d] Заснаваны 1783 Ранейшыя назвы Ахтыяр (1783-1784, 1797-1826) Плошча 863,6 км² Вышыня цэнтра 15 м Водныя аб’екты Чорнае мора Насельніцтва ▼485 386 чал. (2022) Нацыянальны склад рускія — 81 % украінцы — 14,2 % крымскія татары — 0,75 % Канфесійны склад праваслаўе Часавы пояс UTC+03:00 і UTC+2 Тэлефонны код 0692 Паштовыя індэксы 99000–99699 Аўтамабільны код 92 і СН Афіцыйны сайт sevastopol.gov.ru (руск.) Севастопаль на карце Украіны

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Порт, ваенна-марская база.

Гісторыя

У старажытнасці тут знаходзіўся антычны горад Херсанес Таўрычаскі.

Сучасны горад Севастопаль быў заснаваны ў 1783 годзе, пасля далучэння Крыма да Расіі, як база рускай чарнаморскай эскадры. Спачатку называўся Ахціяр (белы ўцёс), з 1784 — Севастопаль (з грэч. — велічны горад). З 1802 уваходзіў у Таўрычаскую губерню. У 1804 аб’яўлены галоўным ваенным портам Чорнага мора. Праславіўся ў час Крымскай вайны (Севастопальская абарона, 1854—1855). З 1875 злучаны чыгункай з Сімферопалем. У канцы XIX ст. буйны прамысловы цэнтр. У Рэвалюцыю 1905—1907 гадоў тут адбылося Севастопальскае паўстанне (1905).

З 1917 у складзе Таўрычаскай савецкай рэспублікі, акупіраваны англійскімі, французскімі і грэчаскімі войскамі. У 1920 вызвалены Чырвонай Арміяй. З 1921 горад у Крымскай аўтаномнай савецкай сацыялістычнай рэспубліцы РСФСР. У Вялікую Айчынную вайну адбылася гераічная Севастопальская абарона (1941—42). Вызвалены ў выніку Крымскай аперацыі (1944).

З 1954 года ў складзе Крымскай вобласці Украіны. У лютым—сакавіку 2014 года, пасля адхілення ад улады ва Украіне Віктара Януковіча, Севастопаль стаў адным з цэнтраў падзей, якія прывялі да фактычнага далучэння Крыма да Расіі.

30 кастрычніка 2022 года здзейснена атака з выкарыстаннем беспілотных апаратаў на караблі Чаарнаморскага флоту Расіі на рэйдах Севастопаля. 13 верасня 2023 года нанесены ракетны ўдар па суднарамонтным заводзе імя Арджанікідзэ, 22 верасня атакаваны штаб Чаарнаморскага флоту Расіі.

Насельніцтва

Насельніцтва складае 379.200 чал. (2007 г.).

Нацыянальны склад насельніцтва, % (паводле перапісаў):

Народы	2001 г.	1989 г.
Рускія	71,6	74,4
Украінцы	22,4	20,7
Беларусы	1,6	1,9
Татары	0,7	0,3
Крымскія татары	0,5	0,1
Армяне	0,3	0,1
Яўрэі	0,3	0,7

Помнікі

• Касцёл Святога Клімента
• Помнік Адміралу Карнілаву

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Севастопаля

• Аркадзь Цімафеевіч Аверчанка
• Анастасія Бабурава
• (1919—1972) — лётчык, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1943)
• Аляксандр Патупа
• Рыгор Якаўлевіч Ліберзон (1903—1966) — урач-неўролаг. Доктар медыцынскіх навук (1941), прафесар.

Заўвагі

1. Гэты аб’ект размешчаны на тэрыторыі паўвострава Крым і кантралюецца Расіяй. Міжнародная супольнасць не прызнае ўключэнне Крыма ў склад Расіі і лічыць яго анексіяй часткі тэрыторыі Украіны (гл. Рэзалюцыю 68/262 Генеральнай Асамблеі ААН).

Крыніцы

1. https://it-ch.topographic-map.com/map-tl5cdn/Sebastopoli/?zoom=19&center=44.61512%2C33.5251&popup=44.61521%2C33.52534
2. https://www.citypopulation.de/en/ukraine/cities/
3. Федеральный закон от 21.07.2014 № 248-ФЗ "О внесении изменений в Федеральный закон "Об исчислении времени"
4. Гридасова М. В Севастополе начали выдавать автомобильные номера с кодом 92 // Севастопольская газета — 2014.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q57312458"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q57312468"></a>
5. Канстытуцыя Расійскай Федэрацыі, артыкул 65 (на рускай мове)
6. tass.ru
7. tass.ru
8. tass.ru
9. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9). — С. 529.

Літаратура

• Севастопаль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 287. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• Севастопаль Архівавана 12 чэрвеня 2009. — даведнік, фотагалерэя на партале Украіны (руск.)
• Партал Гасцям Севастопаля Архівавана 23 снежня 2010. — (руск.)