Суднабудаванне

Суднабудава́нне — галіна цяжкай прамысловасці, якая ажыццяўляе будаўніцтва і рамонт суднаў розных прызначэнняў. У шырокім сэнсе ўключае таксама комплекс навук і дысцыплін, якія вывучаюць працэсы і аб’екты будаўніцтва: тэорыю карабля, будаўнічую механіку карабля, карабельную архітэктуру, тэорыю праектавання судоў, суднавыя сілавыя ўстаноўкі, суднавыя механізмы, тэхналогію і арганізацыю суднабудавання. Прынята падзяляць на ваеннае (караблебудаванне) і грамадзянскае суднабудаванне.

Будаўніцтва судна ў гавані (штат Масачусетс, ЗША, 1873 год)

Суднабудаўнічая верф у Гдыні

Круізнае судна «Oasis of the Seas»

Выпрабаванне мадэлі судна ў доследным басейне ў Гамбургу

У склад суднабудаўнічай прамысловасці ўваходзяць суднабудаўнічыя заводы (часта з развітым машынабудаваннем), канструктарскія і навуковыя арганізацыі, якія валодаюць вопытнымі басейнамі, кавітацыйнымі трубамі і іншым абсталяваннем для правядзення даследаванняў. Суднабудаўнічыя прадпрыемствы паводле характару арганізацыі вытворчага працэса падзяляюцца на суднабудаўнічыя заводы, суднабудаўнічыя і суднарамонтыня верфі.

Тэхналагічны працэс пабудовы сучаснага судна ўключае наступныя асноўныя этапы:

• нарыхтоўчы перыяд, калі адбываецца нарыхтоўка і апрацоўка ліставога і профільнага металу і іншых матэрыялаў, збіраюцца вузлы, секцыі, вырабляюцца дэталі і вырабы машынабудаўнічай часткі;
• блочны перыяд (калі нарыхтоўка блокаў прадугледжана тэхналагічным працэсам пабудовы судна), у час якога адбываецца зборка блокаў корпуса судна з дэталяў, зборачных адзінак і секцый, а таксама могуць праводзіцца гідраўлічныя выпрабаванні карпусных канструкцый блокаў і мантаж асобных механізмаў і абсталявання ў іх;
• стапельны перыяд, ад моманту ўстаноўкі закладной секцыі або блока на месцы будаўніцтва на стапелі і да спуску судна на ваду;

Пасля спуску судна на ваду выконваюць механічна-мантажныя і аздобныя работы, усталёўваюць прылады і абсталяванне, праводзяць іх наладку і выпрабаванне. Пасля гэтага наступае здатачны перыяд, у час якога ажыццяўляюць швартоўныя, хадавыя і дзяржаўныя выпрабаванні судна і афармлення акта прыёмкі. У мэтах скарачэння тэрмінаў пабудовы судна работы розных перыядаў могуць часткова перакрывацца.

Гісторыя

Суднабудаванне існавала яшчэ ў Старажытным Егіпце, Фінікіі, Старажытным Кітаі. У сярэдневякоўі судны будаваліся ў краінах Паўночнай Еўропы, Міжземнамор’я. У XV—XVI стагоддзях суднабудаванне пачало разгортвацца ў Італіі, Іспаніі, Партугаліі, крыху пазней — у Англіі, Галандыі, Францыі і іншых краінах. У Расіі значна развілася пры Пятру I. Першае на тэрыторыі сучаснай Беларусі прадпрыемства па вырабу байдарак і яхт () з’явілася ў 1785 годзе.

Сучаснаму суднабудаванню ўласціва значная канцэнтрацыя ў невялікай колькасці краін (ЗША, Францыя, Германія, Польшча, Расія, Швецыя, Японія і інш.). У большасці з іх судны будуюцца галоўным чынам на экспарт.

Гл. таксама

• Суднабудаўнічая верф
• Суднабудаўнічая прамысловасць Беларусі
• Суднабудаўнічая прамысловасць Украіны

Крыніцы

1. БелЭн 2002.
2. БРЭ 2016.
3. ВСЭ 1969—1978.

Літаратура

• Сяліцкі В. С. Суднабудава́нне // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 252—253. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Судострое́ние // Социальное партнёрство — Телевидение. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2016. — ( : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов; 2004—). — ISBN 978-5-85270-368-2.
• Судостроение / Дорин В. С. // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
• Судострое́ние вое́нное // Военно-морской словарь (руск.) / Гл. ред. . — М.: Воениздат, 1989. — С. 414—415. — 511 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00174-X.
• Судостроение // Морской энциклопедический справочник. В. 2-х т. (руск.) / Под редакцией академика Н. Н. Исанина. — Л.: Судостроение, 1986. — Т. 2. О—Я. — С. 290—291. — 520 с.
• Шарий, В. Н. Технологии судостроения: конспект лекций для студентов специальности 1-37 03 02 «Кораблестроение и техническая эксплуатация водного транспорта» : в 3 ч.] / В. Н. Шарий. — Мн.: БНТУ, 2013. — Ч. 1. — 2013. — 116 с. — 100 экз. — ISBN 978-985-550-100-9 (Ч. 1). (руск.)
• Основы технологии судостроения: учебник для вузов / В. Д. Мацкевич и [др.]; под общ. ред. В. Д. Мацкевича. — Л.: Судостроение, 1980. — 351 с. (руск.)
• Бугаенко Б. А., Галь А. Ф. История судостроения: Учебное пособие. В 3-х ч. — Ч. 1. От древнейших времён до конца парусной эпохи. — Николаев: Национальный университет кораблестроения имени адмирала Макарова, 2005. — 188 с. — 300 экз. — ISBN 966-321-038-9. (руск.)
• Бугаенко Б. А., Галь А. Ф. История судостроения: Учебное пособие. В 3-х ч. — Ч. 2. Становление парового и металлического судостроения. — Николаев: Национальный университет кораблестроения имени адмирала Макарова, 2007. — 296 с. — 300 экз. — ISBN 966-321-065-6. (руск.)
• Бугаенко Б. А., Галь А. Ф. История судостроения: Учебное пособие. В 3-х ч. — Ч. 3. Судостроение нового времени, 1920—1945 гг. / Б. А. Бугаенко, А. Ф. Галь — Николаев: Национальный университет кораблестроения имени адмирала Макарова, 2009. — 292 с. — 200 экз. — ISBN 966-321-094-0. (руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Суднабудаванне
• Судостроение // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Российское судостроение — один из главных плацдармов подъема экономики России и придания ей инновационного характера // Российская газета — Спецвыпуск № 6992 (124), 9.06.2016. (руск.)
• Александрова Т. Е. Судостроение России: проблемы и перспективы развития // Транспортное дело России, 2010 (руск.)
• Судостроительные предприятия // Интернет-сайт «Водный транспорт» (руск.)