Туніс араб تونس сталіца і найбуйнейшы горад Туніса цэнтр аднайменнага вілаета Насельніцтва складае 1 200 000 чалавек 200

Туніс (араб. تونس‎) — сталіца і найбуйнейшы горад Туніса, цэнтр аднайменнага вілаета. Насельніцтва складае 1 200 000 чалавек (2008). Вузел чыгунак і аўтадарог. Буйны порт (з аванпортам Хальк-эль-Уэд). Міжнародны аэрапорт. Галоўны эканамічны і культурны цэнтр краіны. Прамысловасць: харчасмакавая, металаапрацоўчая, тэкстыльная, цэментная; каляровая металургія. Мастацкія рамёствы.

Горад

Туніс
تونس
Tunis

Краіна	Туніс
Вілает	Туніс
Каардынаты	36°48′03″ пн. ш. 10°10′48″ у. д.^HGЯO
Мэр	Абас Махсен
Першая згадка	IV ст. да н.э.
Плошча	212,63 км²
Вышыня цэнтра	4 м
Тып клімату	міжземнаморскі
Водныя аб’екты	Lake of Tunis^[d] і Туніскі заліў
Насельніцтва	▼602 560 чал. (1 студзеня 2022)
Шчыльнасць	3426 чал./км²
Часавы пояс	UTC+1
Тэлефонны код	71
Паштовыя індэксы	1000
Афіцыйны сайт	commune-tunis.gov.tn (англ.)(ар.)(фр.)

Туніс на карце Туніса

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Яўрэі па дарозе на прымусовыя працы. Снежань 1942 года

Як антычнае паселішча вядомы за некалькі стагоддзяў да н.э. У 7-2 стагоддзях да н.э. пад уладай Карфагена, з 2 стагоддзя да н.э. — Рыма. У 5 стагоддзі н.э. заваяваны вандаламі, у 6 стагоддзі — візантыйцамі, у 669 годзе — арабамі (называўся Тунус) і ўваходзіў у склад арабскіх дзяржаў Паўночнай Афрыкі. З 13 стагоддзя сталіца ўсходнемагрыбскай дзяржавы Хафсідаў; буйны цэнтр рамесніцтва, гандлю і навукі. У 1535 годзе захоплены і разрабаваны іспанцамі. З 1574 года пад уладай Асманскай імперыі, галоўны горад яе туніскай правінцыі. Перасяленне ў 17 стагоддзі з Іспаніі маўраў садзейнічала далейшаму росквіту ў Тунісе гандлю і рамесніцтва. У 18 стагоддзі Туніс — рэзідэнцыя правіцеляў дынастыі Хусейнідаў. У 1881 годзе захоплены французскімі войскамі, адміністрацыйны цэнтр французскага пратэктарату Туніс (1883—1956). У 1942-43 гадах акупіраваны італа-германскімі войскамі. Пасля Другой сусветнай вайны цэнтр нацыянальна-вызваленчага руху. З 1956 года сталіца незалежнай дзяржавы Туніс.

Клімат

Клімат Туніса блізкі да міжземнаморскага. Лета гарачае і сухое, але меней спякотнае, чым у пустынях, а зіма дажджлівая і халаднаватая.

Клімат Туніса
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Сярэдні максімум, °C	15,7	16,5	18,1	20,7	24,9	29	32,6	32,7	29,7	25,2	20,5	16,7	23,52
Сярэдняя тэмпература, °C	11,5	12	13,2	15,6	19,3	23,2	26,3	26,8	24,4	20,4	15,9	12,5	18,4
Сярэдні мінімум, °C	7,2	7,4	8,3	10,4	13,7	17,3	20	20,8	19	15,5	11,3	8,2	13,3
Норма ападкаў, мм	59	57	47	38	23	10	3	7	33	66	56	67	466

Архітэктура

Ад гарадскіх сцен (IX стагоддзе, XIII-XIV стагоддзі) захаваліся каменныя вароты Баб аль-Джадыд (1276), Баб аль-Менара (XIII стагоддзе), рэшткі сцен касбы (цытадэлі). У Старым горадзе (медзіне) знаходзяцца: мячэці Вялікая («Мячэць аліў», 732, перабудавана ў 9 стагоддзі), аль-Ксар (каля 1106, мінарэт 1647), аль-Хаўа, ці Таўфік (XIII стагоддзе), аль-Халік (1375), Меласін (1435), Юсуф Дэя (1616, медрэсэ 1677); маўзалей-куба Бені Харасан (1093); рынкі 13 і 14 стагоддзяў; палацы 18-19 стагоддзяў. Вакол сярэдневяковага горада кварталы пазнейшай забудовы: паштамт (1893, архітэктар А.Саладэн), дзелавыя будынкі, жылыя дамы, вілы; косплекс універсітэта, Нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт, гатэль «Афрыка». Стары горад унесены ЮНЕСКА ў спіс Сусветнай спадчыны.

Адукацыя і культура

Універсітэт. Нацыянальны музей. Музей Бардо (Алауі)

Гарады-пабрацімы

Адносіны пабрацімства ўсталяваны паміж Тунісам і наступнымі гарадамі:

Аман, Іарданія
Джыда, Саудаўская Аравія
Доха, Катар
Кёльн, Германія
Кувейт, Кувейт
Лісабон, Партугалія
Марсель, Францыя
Маскат, Аман
Манрэаль, Канада
Масква, Расія
Парыж, Францыя
Прага, Чэхія
Рабат, Марока
Рым, Італія
Стамбул, Турцыя
Рыа-дэ-Жанэйра, Бразілія
Сант’яга, Чылі
Стакгольм, Швецыя
Ташкент, Узбекістан
Трыпалі, Лівія

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

Іў Меер, матэматык
Ібн Хальдун

Крыніцы

https://www.citypopulation.de/en/tunisia/cities/
Cooperation internationale (фр.). commune-tunis.gov.tn. — Cooperation et jumelage. Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2014. Праверана 22 лютага 2014.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Туніс (горад)

[_e97d404a0453b738-1] ttps://www.citypopulation.de/en/tunisia/cities/

[jumelage-2] Cooperation internationale (фр.). commune-tunis.gov.tn. — Cooperation et jumelage. Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2014. Праверана 22 лютага 2014.