Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Гра́фства Тулу́за (акс.: comtat de Tolosa) — сярэдневяковае графства ў Паўднёвай Францыі, якое размяшчалася на тэрыторыі сучаснага рэгіёна Аксітанія. Сталіцай графства быў горад Тулуза.
| графства | |||||
| графства Тулуза | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| comtat de Tolosa | |||||
| |||||
 Французскае каралеўства ў пачатку кіраванні Гуга Капета (987) | |||||
<   >778 — 25 жніўня 1271 | |||||
| Сталіца | Тулуза | ||||
| Найбуйнейшыя гарады | Нім, Альбі, Радэз, , Нарбона | ||||
| Мова(ы) | аксітанская | ||||
| Грашовая адзінка | Солід і Carolingian denarius[d] | ||||
| Пераемнасць | |||||
| < Герцагства Аквітанія | |||||
| Каралеўства Францыя > | |||||
| У X — XIII стагоддзях (да 1215 года) графства было фактычна незалежным (кароль Францыі быў сюзерэнам толькі фармальна) | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Гісторыя
Перадгісторыя
У час рымскага валадарства тэрыторыя, якая пазней атрымала назву Лангедок, уваходзіла ў склад рымскай правінцыі Нарбонская Галія. Пазней большая частка ўвайшла ў склад Тулузскага каралеўства вестготаў, сталіца якога была ў горадзе Тулуза. У першай палове VI стагоддзя гэтая тэрыторыя была заваявана франкамі і ўвайшла ў склад Франкскага каралеўства. Пазней тэрыторыя ўваходзіла ў склад першага Аквітанскага каралеўства, пазней у склад напаўнезалежнага Аквітанскага герцагства.
Утварэнне графства
Яшчэ Меравінгі для кіравання Тулузай і яе наваколлямі пачалі прызначаць графаў. Але згадкі пра іх надзвычай скупыя і няпоўныя. Толькі пры Каралінгах пра графы Тулузы з’яўляюцца больш поўныя звесткі.
Пасля падпарадкавання Аквітанскага герцагства Карл Вялікі ўтварыў для абароны ад баскаў у 778 годзе новае Аквітанскае каралеўства, кіраўніком якога зрабіў свайго нованароджанага сына Людовіка (будучага імператара Людовіка Набожнага). Пры гэтым графам Тулузы і герцагам Аквітаніі Карл прызначыў графа , які быў захоплены баскамі ў 787 годзе.
Наступным графам Тулузы ў 790 годзе стаў Гільём Жэлонскі. Ён здолеў пашырыць свае ўладанні.
Пры пераемніках Гільёма была ўтворана Тулузская марка, кіраўніка якой прызначаў імператар.
Пасля смерці Людовіка Набожнага па Вердэнскім дагаворы Тулуза і Аквітанія павінна была дастацца Карлу Лысаму. Гэтаму запрацівіліся аквітанцы, якія баранілі правы яго пляменніка , пакуль кіраўнік Тулузы, , не дапамог Карлу Лысаму авалодаць горадам, за што і быў прызначаны графам Тулузы ў 850 годзе.
Брат Фрэдэлона, (852—865), які акрамя Тулузы валодаў графствамі і , і сыны апошняга (865—875) і (875—918) заклалі падмурак магутнасці свайго дому.
Каля 878 года да Тулузскага графства была далучана вобласць , якая стала пасля . Значэнне графаў Тулузы ўзрастала па меры таго, як улада Каралінгаў у Францыі прыходзіла да заняпаду. Вельмі хутка графам Тулузы ўдалося дамагчыся амаль поўнай незалежнасці і ператварыць пасаду графа ў спадчынны тытул, які замацаваўся ў сям’і .
Графства ў X — XII стагоддзях
У пачатку X стагоддзя ў васальнай залежнасці ад графаў Тулузы знаходзіліся іншыя бароны Лангедока. У той жа час графы Тулузы паспяхова змагаліся супраць нарманаў, над якімі ў 923 годзе (918—923) у саюзе з герцагам Аквітаніі атрымаў бліскучую перамогу.
Сын Раймунда II, (923—950), выгнаў венграў з Праванса (924) і павялічыў свае ўладанні, далучыўшы да іх , і герцагства . Але за ўладанне Аквітаніяй і Аверню Раймунду III, а затым і яго сыну, прыйшлося змагацца з графамі Пуацье, якія з гэтай барацьбы выйшлі пераможцамі.
(950—1037), парадніўся з новай каралеўскай дынастыяй Капетынгаў, прызнаўшы апошніх сваімі сюзерэнамі. Ён доўга змагаўся з графамі Барселоны за , у выніку чаго змог далучыць да сваіх уладанняў частку Праванса і атрымаць тытул маркіза Праванса.
Яго сын (1037—1060) насіў таксама і тытул палаціна Аквітанскага.
Да пачатку крыжовых паходаў тулузскія графы былі самымі магутнымі феадаламі Паўднёвай Францыі. Уладанні іх распасціраліся ад Луары да Пірэнеяў і ад Гароны да Міжземнага мора. Як члены вышэйшай феадальнай іерархіі, графы тулузскія называліся . (1060—1088), які адрозніваўся рэлігійным запалам, пачаў паломніцтва ў Палесціну, у час якога памёр, пакінуўшы спадчыннікам брата свайго Раймунда IV Сен-Жыля (1088—1105), які стаў адным з правадыроў Першага крыжовага паходу. Яму была прапанавана іерусалімская карона, але ён ад яе адмовіўся. Раймунд IV, як і яго сыны (1105—1112) і (1112—1148), скончылі сваё жыццё ў Палесціне, дзе ім належала княства Трыпалі.
Альбігойскія войны і далучэнне да Францыі
У канцы XII стагоддзя Тулузскае графства дасягнула вышэйшай ступені дабрабыту і культуры. Часы кіравання (1148—1194) былі залатым векам . Бліскучы двор тулузскіх графаў стаў інтэлектуальным цэнтрам Еўропы.
У той жа час у графстве атрымала развіццё ерась альбігойцаў. Раймунд VI (1194—1222), які бараніў іх ад праследаванняў папы Інакенція III, быў адлучаны ад царквы. У 1209 годзе супраць альбігойцаў і графа Тулузы быў абвешчаны крыжовы паход пад камадваннем , які авалодаў усёй краінай і ў 1215 годзе атрымаў яе ў дар ад Папы. Раймунд VI не адмаўляўся, аднак, ад сваіх правоў. У 1218 годзе Сімон дэ Манфор быў забіты пры аблозе горада Тулузы, і графства зноў перайшло да Раймунда VI, яго спадчыннікам стаў сын , таксама адлучаны ад царквы. У 1226 годзе супраць яго пачаў вайну кароль Францыі Людовік VIII, якому спадчыннік Сімона, , саступіў свае правы на Тулузскае графства. У 1229 годзе па Парыжскім дагаворы Раймунд VII адмовіўся на карысць французскага караля ад большай часткі сваіх уладанняў і публічна адрокся ад ерасі. Для праследавання ератыкоў у Тулузскім графстве былі заснаваны інквізіцыйныя трыбуналы, якімі кіравалі пераважна дамініканскія манахі.
Адзіная дачка і спадчынніца Раймунда, была ў 1241 годзе выдадзена замуж за сына Людовіка VIII, Альфонса дэ Пуацье, які атрымаў тытул графа Тулузы. Пасля смерці Жанны і Альфонса ў 1271 годзе і астатняя частка графства Тулузскага перайшла да французскай кароны.
Гл. таксама
- Спіс графаў Тулузскіх
Зноскі
- У некаторых крыніцах кіраўнікоў Тулузы называюць герцагамі.
- Тэарэтычна графы Тулузы былі васаламі караля Францыі, але на справе былі цалкам незалежныя.
Літаратура
- René Poupardin, «Ludovico il Pio», cap. XVIII, vol. II (L’espansione islamica e la nascita dell’Europa feudale) della Storia del Mondo Medievale, pp. 558—582.
- René Poupardin, I regni carolingi (840—918), in «Storia del mondo medievale», vol. II, 1999, pp. 583—635
- Louis Halphen, Francia: Gli ultimi Carolingi e l’ascesa di Ugo Capeto (888—987), in «Storia del mondo medievale», vol. II, 1999, pp. 636—661
- Louis Halphen, La Francia nell’XI secolo, in «Storia del mondo medievale», vol. II, 1999, pp. 770—806
- William B. Stevenson, La prima crociata, in «Storia del mondo medievale», vol. IV, 1999, pp. 718—756
- Charles Lethbridge Kingsford, Il regno di Gerusalemme, 1099—1291, in «Storia del mondo medievale», vol. IV, 1999, pp. 757—782
- E. F. Jacob, Innocenzo III, in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 5-53
- A. S. Tuberville, Le eresie e l’Inquisizione nel medioevo: 1000—1305 ca., in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 568—598
- Hastings Rashdall, Le università medioevali, in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 657—704
- Louis Halphen, La Francia: Luigi VI e Luigi VII (1108—1180), in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 705—739
- Frederik Maurice Powike, I regni di Filippo Augusto e Luigi VIII di Francia, in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 776—828
- Charles Petit-Dutaillis, Luigi IX il Santo, in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 829—864
- Rafael Altamira, La Spagna (1031—1248), in «Storia del mondo medievale», vol. V, 1999, pp. 865—896
- Doris M. Stenton, Inghilterra: Enrico II, in «Storia del mondo medievale», vol. VI, 1999, pp. 99-142
- Frederick Maurice Powicke, Riccardo I e Giovanni, in «Storia del mondo medievale», vol. VI, 1999, pp. 143—197
- Hilda Johnstone, Francia: gli ultimi Capetingi, in «Storia del mondo medievale», vol. VI, 1999, pp. 569—607
- Hilda Johnstone, Inghilterra: Edoardo I e Edoardo II, in «Storia del mondo medievale», vol. VI, 1999, pp. 673—717
- Paul Fournier, Il regno di Borgogna o di Arles dall’XI al XV secolo, in «Storia del mondo medievale», vol. VII, 1999, pp. 383—410
- Тейс Л. Наследие Каролингов. IX — X века / Перевод с французского Т. А. Чесноковой. — М.: «Скарабей», 1993. — Т. 2. — 272 с. — (Новая история средневековой Франции). — 50 000 экз. — ISBN 5-86507-043-6.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тулуза (графства)- Тулузское графство // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Сайт Foundation for Medieval: графы Тулузы (англ.)
- FOIXSTORY : Généalogie : les Comtes de Toulouse (фр.)
- Lewis, Archibald R. The Development of Southern French and Catalan Society, 718—1050. University of Texas Press: Austin, 1965. (фр.)
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Gra fstva Tulu za aks comtat de Tolosa syarednevyakovae grafstva y Paydnyovaj Francyi yakoe razmyashchalasya na terytoryi suchasnaga regiyona Aksitaniya Stalicaj grafstva byy gorad Tuluza grafstvagrafstva Tuluzacomtat de TolosaGerb grafstva Tuluza ScyagFrancuzskae karaleystva y pachatku kiravanni Guga Kapeta 987 lt gt 778 25 zhniynya 1271Stalica TuluzaNajbujnejshyya garady Nim Albi Radez NarbonaMova y aksitanskayaGrashovaya adzinka Solid i Carolingian denarius d Peraemnasc lt Gercagstva AkvitaniyaKaraleystva Francyya gt U X XIII stagoddzyah da 1215 goda grafstva bylo faktychna nezalezhnym karol Francyi byy syuzerenam tolki farmalna Medyyafajly na VikishovishchyU panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Tuluza GistoryyaPeradgistoryya U chas rymskaga valadarstva terytoryya yakaya paznej atrymala nazvu Langedok uvahodzila y sklad rymskaj pravincyi Narbonskaya Galiya Paznej bolshaya chastka yvajshla y sklad Tuluzskaga karaleystva vestgotay stalica yakoga byla y goradze Tuluza U pershaj palove VI stagoddzya getaya terytoryya byla zavayavana frankami i yvajshla y sklad Frankskaga karaleystva Paznej terytoryya yvahodzila y sklad pershaga Akvitanskaga karaleystva paznej u sklad napaynezalezhnaga Akvitanskaga gercagstva Utvarenne grafstva Yashche Meravingi dlya kiravannya Tuluzaj i yae navakollyami pachali pryznachac grafay Ale zgadki pra ih nadzvychaj skupyya i nyapoynyya Tolki pry Karalingah pra grafy Tuluzy z yaylyayucca bolsh poynyya zvestki Paslya padparadkavannya Akvitanskaga gercagstva Karl Vyaliki ytvaryy dlya abarony ad baskay u 778 godze novae Akvitanskae karaleystva kiraynikom yakoga zrabiy svajgo novanarodzhanaga syna Lyudovika buduchaga imperatara Lyudovika Nabozhnaga Pry getym grafam Tuluzy i gercagam Akvitanii Karl pryznachyy grafa yaki byy zahopleny baskami y 787 godze Nastupnym grafam Tuluzy y 790 godze stay Gilyom Zhelonski Yon zdoley pashyryc svae yladanni Grafstva pry u 832 835 gadah Pry peraemnikah Gilyoma byla ytvorana Tuluzskaya marka kiraynika yakoj pryznachay imperatar Paslya smerci Lyudovika Nabozhnaga pa Verdenskim dagavory Tuluza i Akvitaniya pavinna byla dastacca Karlu Lysamu Getamu zapracivilisya akvitancy yakiya baranili pravy yago plyamennika pakul kiraynik Tuluzy ne dapamog Karlu Lysamu avalodac goradam za shto i byy pryznachany grafam Tuluzy y 850 godze Brat Fredelona 852 865 yaki akramya Tuluzy valoday grafstvami i i syny aposhnyaga 865 875 i 875 918 zaklali padmurak magutnasci svajgo domu Kalya 878 goda da Tuluzskaga grafstva byla daluchana voblasc yakaya stala paslya Znachenne grafay Tuluzy yzrastala pa mery tago yak ulada Karalingay u Francyi pryhodzila da zanyapadu Velmi hutka grafam Tuluzy ydalosya damagchysya amal poynaj nezalezhnasci i peratvaryc pasadu grafa y spadchynny tytul yaki zamacavaysya y syam i Grafstva y X XII stagoddzyah Grafstva Tuluza y 1154 g U pachatku X stagoddzya y vasalnaj zalezhnasci ad grafay Tuluzy znahodzilisya inshyya barony Langedoka U toj zha chas grafy Tuluzy paspyahova zmagalisya suprac narmanay nad yakimi y 923 godze 918 923 u sayuze z gercagam Akvitanii atrymay bliskuchuyu peramogu Syn Rajmunda II 923 950 vygnay vengray z Pravansa 924 i pavyalichyy svae yladanni daluchyyshy da ih i gercagstva Ale za yladanne Akvitaniyaj i Avernyu Rajmundu III a zatym i yago synu pryjshlosya zmagacca z grafami Puace yakiya z getaj baracby vyjshli peramozhcami 950 1037 paradniysya z novaj karaleyskaj dynastyyaj Kapetyngay pryznayshy aposhnih svaimi syuzerenami Yon doyga zmagaysya z grafami Barselony za u vyniku chago zmog daluchyc da svaih uladannyay chastku Pravansa i atrymac tytul markiza Pravansa Yago syn 1037 1060 nasiy taksama i tytul palacina Akvitanskaga Da pachatku kryzhovyh pahoday tuluzskiya grafy byli samymi magutnymi feadalami Paydnyovaj Francyi Uladanni ih raspasciralisya ad Luary da Pireneyay i ad Garony da Mizhzemnaga mora Yak chleny vyshejshaj feadalnaj ierarhii grafy tuluzskiya nazyvalisya 1060 1088 yaki adroznivaysya religijnym zapalam pachay palomnictva y Palescinu u chas yakoga pamyor pakinuyshy spadchynnikam brata svajgo Rajmunda IV Sen Zhylya 1088 1105 yaki stay adnym z pravadyroy Pershaga kryzhovaga pahodu Yamu byla prapanavana ierusalimskaya karona ale yon ad yae admoviysya Rajmund IV yak i yago syny 1105 1112 i 1112 1148 skonchyli svayo zhyccyo y Palescine dze im nalezhala knyastva Trypali Albigojskiya vojny i daluchenne da Francyi Asnoyny artykul Albigojski kryzhovy pahod Langedok napyaredadni Albigojskaga kryzhovaga pahodu 1209 U kancy XII stagoddzya Tuluzskae grafstva dasyagnula vyshejshaj stupeni dabrabytu i kultury Chasy kiravannya 1148 1194 byli zalatym vekam Bliskuchy dvor tuluzskih grafay stay intelektualnym centram Eyropy U toj zha chas u grafstve atrymala razviccyo eras albigojcay Rajmund VI 1194 1222 yaki baraniy ih ad prasledavannyay papy Inakenciya III byy adluchany ad carkvy U 1209 godze suprac albigojcay i grafa Tuluzy byy abveshchany kryzhovy pahod pad kamadvannem yaki avaloday usyoj krainaj i y 1215 godze atrymay yae y dar ad Papy Rajmund VI ne admaylyaysya adnak ad svaih pravoy U 1218 godze Simon de Manfor byy zabity pry abloze gorada Tuluzy i grafstva znoy perajshlo da Rajmunda VI yago spadchynnikam stay syn taksama adluchany ad carkvy U 1226 godze suprac yago pachay vajnu karol Francyi Lyudovik VIII yakomu spadchynnik Simona sastupiy svae pravy na Tuluzskae grafstva U 1229 godze pa Paryzhskim dagavory Rajmund VII admoviysya na karysc francuzskaga karalya ad bolshaj chastki svaih uladannyay i publichna adroksya ad erasi Dlya prasledavannya eratykoy u Tuluzskim grafstve byli zasnavany inkvizicyjnyya trybunaly yakimi kiravali peravazhna daminikanskiya manahi Adzinaya dachka i spadchynnica Rajmunda byla y 1241 godze vydadzena zamuzh za syna Lyudovika VIII Alfonsa de Puace yaki atrymay tytul grafa Tuluzy Paslya smerci Zhanny i Alfonsa y 1271 godze i astatnyaya chastka grafstva Tuluzskaga perajshla da francuzskaj karony Gl taksamaSpis grafay TuluzskihZnoskiU nekatoryh krynicah kiraynikoy Tuluzy nazyvayuc gercagami Tearetychna grafy Tuluzy byli vasalami karalya Francyi ale na sprave byli calkam nezalezhnyya LitaraturaRene Poupardin Ludovico il Pio cap XVIII vol II L espansione islamica e la nascita dell Europa feudale della Storia del Mondo Medievale pp 558 582 Rene Poupardin I regni carolingi 840 918 in Storia del mondo medievale vol II 1999 pp 583 635 Louis Halphen Francia Gli ultimi Carolingi e l ascesa di Ugo Capeto 888 987 in Storia del mondo medievale vol II 1999 pp 636 661 Louis Halphen La Francia nell XI secolo in Storia del mondo medievale vol II 1999 pp 770 806 William B Stevenson La prima crociata in Storia del mondo medievale vol IV 1999 pp 718 756 Charles Lethbridge Kingsford Il regno di Gerusalemme 1099 1291 in Storia del mondo medievale vol IV 1999 pp 757 782 E F Jacob Innocenzo III in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 5 53 A S Tuberville Le eresie e l Inquisizione nel medioevo 1000 1305 ca in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 568 598 Hastings Rashdall Le universita medioevali in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 657 704 Louis Halphen La Francia Luigi VI e Luigi VII 1108 1180 in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 705 739 Frederik Maurice Powike I regni di Filippo Augusto e Luigi VIII di Francia in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 776 828 Charles Petit Dutaillis Luigi IX il Santo in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 829 864 Rafael Altamira La Spagna 1031 1248 in Storia del mondo medievale vol V 1999 pp 865 896 Doris M Stenton Inghilterra Enrico II in Storia del mondo medievale vol VI 1999 pp 99 142 Frederick Maurice Powicke Riccardo I e Giovanni in Storia del mondo medievale vol VI 1999 pp 143 197 Hilda Johnstone Francia gli ultimi Capetingi in Storia del mondo medievale vol VI 1999 pp 569 607 Hilda Johnstone Inghilterra Edoardo I e Edoardo II in Storia del mondo medievale vol VI 1999 pp 673 717 Paul Fournier Il regno di Borgogna o di Arles dall XI al XV secolo in Storia del mondo medievale vol VII 1999 pp 383 410 Tejs L Nasledie Karolingov IX X veka Perevod s francuzskogo T A Chesnokovoj M Skarabej 1993 T 2 272 s Novaya istoriya srednevekovoj Francii 50 000 ekz ISBN 5 86507 043 6 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Tuluza grafstva Tuluzskoe grafstvo Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907 Sajt Foundation for Medieval grafy Tuluzy angl FOIXSTORY Genealogie les Comtes de Toulouse fr Lewis Archibald R The Development of Southern French and Catalan Society 718 1050 University of Texas Press Austin 1965 fr