Azərbaycanca
Türkçe
Лю́двіг ван Бетхо́вен (ням.: Ludwig van Beethoven, 17 снежня 1770, Бон, Германія — 26 сакавіка 1827, Вена, Аўстрыя) — нямецкі кампазітар, дырыжор і піяніст.
| Людвіг ван Бетховен | |
|---|---|
| ням.: Ludwig van Beethoven | |
 | |
| Асноўная інфармацыя | |
| Дата нараджэння | мерк. 16 снежня 1770[…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 26 сакавіка 1827[…](56 гадоў) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання |
|
| Краіна |  Германія, Аўстрыйская імперыя |
| Бацька | Johann van Beethoven[d] |
| Маці | Maria Magdalena van Beethoven[d] |
| Музычная дзейнасць | |
| Педагог | Christian Gottlob Neefe[d], Франц Іозеф Гайдн, Антоніа Сальеры, Johann Baptist Schenk[d], Johann Georg Albrechtsberger[d], Gilles van der Eeden[d] і Муцыа Клеменці |
| Прафесіі | кампазітар |
| Гады актыўнасці | 1782—1827 |
| Інструменты | фартэпіяна і скрыпка |
| Жанры | класічная музыка |
| Выхаванцы | Карл Чэрні, Dorothea von Ertmann[d], Ferdinand Ries[d], Archduke Rudolf of Austria[d] і Babette Countess Keglevich de Buzin[d] |
| Грамадская дзейнасць | |
| Член у |
|
| Узнагароды | Bröckemännche Award[d] (2020) |
| Аўтограф |  |
| beethoven.de (ням.) | |
 Творы ў Вікікрыніцах | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
Біяграфія
Людвіг ван Бетховен нарадзіўся ў снежні 1770 года ў Боне, які належаў кёльнскаму курфюрсту. У ім, акрамя нямецкай, была і фламандская кроў. Бацька Бетховена быў пеўчым Бонскай капэлы. Маці — кухаркай. Бацьку Людвіга — Іагану ван Бетховену (1740—1792), не давалі спакою слава Вольфганга Амадэя Моцарта, таму навучанне музыцы будучага кампазітара праводзілася часта даволі жорсткімі метадамі: прымусамі і біццём бацька прымушаў чатырохгадовае дзіця гадзінамі праседжваць за фартэпіяна і завучваць практыкаванні на скрыпцы. У 1782 годзе Бетховен ужо напісаў тры санаты для клавесіна, яму тады ішоў трынаццаты год. У шаснаццаць гадоў Людвіг ужо быў шырока вядомы ў Боне.
- 1787 г. — першая паездка ў Вену. Сустрэча з Моцартам. Калі Моцарт праслухаў выкананне юнага Бетховена, то сказаў: «Звярніце ўвагу на яго. Ён усіх прымусіць пра сябе казаць». Калі раптам атрымаў звестку пра хваробу маці, Людвіг вымушаны як мага хутчэй вярнуўся ў Бон; пасля ён вучыўся ў Вене ў Ё. Гайдна, І. Г. Альбрэхтсбергера і А. Сальеры.
- 1789 г. — Людвіг стаў вольным слухачом філасофскага факультэта Бонскага ўніверсітэта.
- 1792 г. — канчатковы пераезд у Вену. Сімпатыі да Французскай рэвалюцыі.
Да пачатку 1800-х гг. Бетховен — аўтар шматлікіх твораў, якія здзіўлялі сучаснікаў і навізной музычнай мовы. У іх ліку: фартэпіянныя санаты № 8 («Патэтычная»), № 14 («Месяцавая»), («Аўрора»), першыя шэсць струнных квартэтаў.
У 1800 г. была выкананая 1-я сімфонія Бетховена. Развіццё глухаты, першыя прыкметы якой з’явіліся ў 1798 годзе, прымусіла Бетховена паступова скараціць канцэртную дзейнасць, а пасля 1815 года ад яе адмовіцца. Бетховен наўмысна адпілаваў ножкі ад свайго раяля, каб лепш адчуваць вібрацыю падлогі і такім чынам ураўнаважыць брак слыху. У творах 1802—1812 гадоў цалкам выявіліся характэрныя прыкметы спелага . У апошні перыяд творчасці з’явіліся з заключным хорам на словы оды «Да радасці» Шылера і Урачыстая меса, а таксама шэдэўры яго камернай музыкі — санаты для фартэпіяна № 28—32 і квартэты № 12—16.
На фарміраванне светапогляду Бетховена моцна паўплывалі Вялікая французская рэвалюцыя і эпоха напалеонаўскіх войн; яго творчасць цесна звязана з сучасным яму мастацтвам, літаратурай, філасофіяй, з мастацкай спадчынай мінулага (Гамер, Плутарх, Уільям Шэкспір, Жан Жак Русо, Іаган Гётэ, Імануіл Кант, Фрыдрых Шылер). Асноўны ідэйны матыў творчасці Бетховена — тэма гераічнага змагання за волю, увасобленая з асаблівай сілай у 3, 5, 7 і 9-й сімфоніях, у оперы , ва ўверцюры «Эгмант», у фартэпіяннай санаце № 23 («») і інш. Разам з тым, Бетховен стварыў мноства твораў, якія выказваюць тонкія асабістыя перажыванні: знакамітая «Месяцавая» саната была прысвечана графіні Джульеце Гвічардзі — першаму каханню кампазітара; 3-я сімфонія («Гераічная») была складзеная ў гонар Напалеона, які нёс, як бачылася Бетховену, сцяг рэспубліканства ў старую Еўропу, але пасля, з прыняццем Напалеонам тытула імператара, кампазітар з болем у сэрцы перафразаваў прысвячэнне ў «Гераічная сімфонія, складзеная ў памяць Вялікага Чалавека»; 4-я сімфонія створаная пад уражаннямі лета 1806 года, якое ён правёў у маёнтку сваіх сяброў Брунсвікаў у венгерскім мястэчку , дзе здабыў каханне ў асобе Тэрэзы Брунсвік; — «сімфонія Лёсу», напісаная пад панурымі хваляваннямі, звязанымі з мацнелай глухатой, у сімфоніі можна адчуць, як Лёс стукае ў дзверы, але нязломная душа кідаецца, спрабуе выйсці з цемры і знайсці святло; спрабуючы знайсці заспакаенне ў яднанні з прыродай нараджаецца 6-я сімфонія «Пастаральная» (пастухоўская, сельская); — вынік усяго жыцця, яго запалу, хваляванняў і радасцей, заклік не падаць духам і ніколі не здавацца.
Бетховен пачынаў свой творчы шлях як наватар і пераўтваральнік піянізму. Ён быў не толькі вялікі кампазітар, але геніяльны выканаўца і неперасягнуты імправізатар. У сваю творчасць ён унёс новыя нечаканыя змены, якія з цяжкасцю прымаліся яго сучаснікамі: гэтае значнае ўзбагачэнне стылю, пашырэнне меж піянізму. Новыя сродкі выразнасці Бетховен чэрпаў з уласных тэхнічных магчымасцей.
Бетховен адным з першых пачаў яўным чынам суправаджаць нотны тэкст падрабязнымі славеснымі рэмаркамі і дынамічнымі ўказаннямі, прастаўляць дакладны тэмп і педалізацыю.
Бетховен памёр у Вене 26 сакавіка 1827 г. ад цырозу печані, ускладненага (асцытам) (з прычыны перанесенага ў 1825 г. гепатыту).
Зноскі
- Беетговенъ // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1836. — Т. 5. — С. 161–162.
- Бетховен, Людвиг, Բեթհովեն, Լյուդվիգ // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. IIIа. — С. 643–644.
- v. Dommer Beethoven, Ludwig van // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1875. — Т. 2. — S. 251–268.
- The European Piano Method, Volume 2, 3rd edition — 1998. — S. 29. — ISBN 978-3-7957-5003-9
- Н. С. Салиери, Антонио // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1900. — Т. XXVIIIа. — С. 131.
- https://www.gramophone.co.uk/blog/gramophone-guest-blog/master-and-pupil-from-beethoven-to-czerny-to-liszt
- https://web.archive.org/web/20210106164458/https://www.lib.umd.edu/ipam/great-pianistic-traditions/franz-liszt-and-his-pupils/liszt-school
- [1] Архівавана 23 чэрвеня 2008.
Літаратура
- Альшванг А. Людвиг ван Бетховен. Очерк жизни и творчество.
- Антонин Згорж. Один против судьбы. — М: «Молодая гвардия», 1980 — С.270.
- Роллан, Ромен. Жизнь Бетховена. 1903 г.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Людвіг ван Бетховен- Бетховен у Вене Архівавана 15 сакавіка 2011.
- Ад чаго памёр Бетховен?
- Piano Sonatas n. 22, 27 Архівавана 8 лютага 2007. MP3 Creative Commons Recording
- Людвіг ван Бетховен: Ноты твораў на International Music Score Library Project
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U Vikipedyi yosc artykuly pra inshyh lyudzej z prozvishcham Bethoven znachenni Lyu dvig van Betho ven nyam Ludwig van Beethoven 17 snezhnya 1770 Bon Germaniya 26 sakavika 1827 Vena Aystryya nyamecki kampazitar dyryzhor i piyanist Lyudvig van Bethovennyam Ludwig van BeethovenAsnoynaya infarmacyyaData naradzhennya merk 16 snezhnya 1770 1770 12 16 Mesca naradzhennya Bon Kyolnskae kurfyurstva Svyashchennaya Rymskaya imperyya Data smerci 26 sakavika 1827 1827 03 26 56 gadoy Mesca smerci Vena Aystryjskaya imperyya Mesca pahavannya Centralnyya mogilki y Vene d Q38103979 Kraina Germaniya Aystryjskaya imperyyaBacka Johann van Beethoven d Maci Maria Magdalena van Beethoven d Muzychnaya dzejnascPedagog Christian Gottlob Neefe d Franc Iozef Gajdn Antonia Salery Johann Baptist Schenk d Johann Georg Albrechtsberger d Gilles van der Eeden d i Mucya KlemenciPrafesii kampazitarGady aktyynasci 1782 1827Instrumenty fartepiyana i skrypkaZhanry klasichnaya muzykaVyhavancy Karl Cherni Dorothea von Ertmann d Ferdinand Ries d Archduke Rudolf of Austria d i Babette Countess Keglevich de Buzin d Gramadskaya dzejnascChlen u Niderlandskaya karaleyskaya akademiya navukUznagarody Brockemannche Award d 2020 Aytografbeethoven de nyam Tvory y Vikikrynicah Medyyafajly na VikishovishchyCytaty y VikicytatnikuBiyagrafiyaLyudvig van Bethoven naradziysya y snezhni 1770 goda y Bone yaki nalezhay kyolnskamu kurfyurstu U im akramya nyameckaj byla i flamandskaya kroy Backa Bethovena byy peychym Bonskaj kapely Maci kuharkaj Backu Lyudviga Iaganu van Bethovenu 1740 1792 ne davali spakoyu slava Volfganga Amadeya Mocarta tamu navuchanne muzycy buduchaga kampazitara pravodzilasya chasta davoli zhorstkimi metadami prymusami i biccyom backa prymushay chatyrohgadovae dzicya gadzinami prasedzhvac za fartepiyana i zavuchvac praktykavanni na skrypcy U 1782 godze Bethoven uzho napisay try sanaty dlya klavesina yamu tady ishoy trynaccaty god U shasnaccac gadoy Lyudvig uzho byy shyroka vyadomy y Bone 1787 g pershaya paezdka y Venu Sustrecha z Mocartam Kali Mocart prasluhay vykananne yunaga Bethovena to skazay Zvyarnice yvagu na yago Yon usih prymusic pra syabe kazac Kali raptam atrymay zvestku pra hvarobu maci Lyudvig vymushany yak maga hutchej vyarnuysya y Bon paslya yon vuchyysya y Vene y Yo Gajdna I G Albrehtsbergera i A Salery 1789 g Lyudvig stay volnym sluhachom filasofskaga fakulteta Bonskaga yniversiteta 1792 g kanchatkovy peraezd u Venu Simpatyi da Francuzskaj revalyucyi Da pachatku 1800 h gg Bethoven aytar shmatlikih tvoray yakiya zdziylyali suchasnikay i naviznoj muzychnaj movy U ih liku fartepiyannyya sanaty 8 Patetychnaya 14 Mesyacavaya Ayrora pershyya shesc strunnyh kvartetay U 1800 g byla vykananaya 1 ya simfoniya Bethovena Razviccyo gluhaty pershyya prykmety yakoj z yavilisya y 1798 godze prymusila Bethovena pastupova skaracic kancertnuyu dzejnasc a paslya 1815 goda ad yae admovicca Bethoven naymysna adpilavay nozhki ad svajgo rayalya kab lepsh adchuvac vibracyyu padlogi i takim chynam uraynavazhyc brak slyhu U tvorah 1802 1812 gadoy calkam vyyavilisya harakternyya prykmety spelaga U aposhni peryyad tvorchasci z yavilisya z zaklyuchnym horam na slovy ody Da radasci Shylera i Urachystaya mesa a taksama shedeyry yago kamernaj muzyki sanaty dlya fartepiyana 28 32 i kvartety 12 16 Lyudvig van Bethoven Na farmiravanne svetapoglyadu Bethovena mocna payplyvali Vyalikaya francuzskaya revalyucyya i epoha napaleonayskih vojn yago tvorchasc cesna zvyazana z suchasnym yamu mastactvam litaraturaj filasofiyaj z mastackaj spadchynaj minulaga Gamer Plutarh Uilyam Shekspir Zhan Zhak Ruso Iagan Gyote Imanuil Kant Frydryh Shyler Asnoyny idejny matyy tvorchasci Bethovena tema geraichnaga zmagannya za volyu uvasoblenaya z asablivaj silaj u 3 5 7 i 9 j simfoniyah u opery va yvercyury Egmant u fartepiyannaj sanace 23 i insh Razam z tym Bethoven stvaryy mnostva tvoray yakiya vykazvayuc tonkiya asabistyya perazhyvanni znakamitaya Mesyacavaya sanata byla prysvechana grafini Dzhulece Gvichardzi pershamu kahannyu kampazitara 3 ya simfoniya Geraichnaya byla skladzenaya y gonar Napaleona yaki nyos yak bachylasya Bethovenu scyag respublikanstva y staruyu Eyropu ale paslya z prynyaccem Napaleonam tytula imperatara kampazitar z bolem u sercy perafrazavay prysvyachenne y Geraichnaya simfoniya skladzenaya y pamyac Vyalikaga Chalaveka 4 ya simfoniya stvoranaya pad urazhannyami leta 1806 goda yakoe yon pravyoy u mayontku svaih syabroy Brunsvikay u vengerskim myastechku dze zdabyy kahanne y asobe Terezy Brunsvik simfoniya Lyosu napisanaya pad panurymi hvalyavannyami zvyazanymi z macnelaj gluhatoj u simfonii mozhna adchuc yak Lyos stukae y dzvery ale nyazlomnaya dusha kidaecca sprabue vyjsci z cemry i znajsci svyatlo sprabuyuchy znajsci zaspakaenne y yadnanni z pryrodaj naradzhaecca 6 ya simfoniya Pastaralnaya pastuhoyskaya selskaya vynik usyago zhyccya yago zapalu hvalyavannyay i radascej zaklik ne padac duham i nikoli ne zdavacca Bethoven pachynay svoj tvorchy shlyah yak navatar i peraytvaralnik piyanizmu Yon byy ne tolki vyaliki kampazitar ale geniyalny vykanayca i neperasyagnuty impravizatar U svayu tvorchasc yon unyos novyya nechakanyya zmeny yakiya z cyazhkascyu prymalisya yago suchasnikami getae znachnae yzbagachenne stylyu pashyrenne mezh piyanizmu Novyya srodki vyraznasci Bethoven cherpay z ulasnyh tehnichnyh magchymascej Bethoven adnym z pershyh pachay yaynym chynam supravadzhac notny tekst padrabyaznymi slavesnymi remarkami i dynamichnymi ykazannyami prastaylyac dakladny temp i pedalizacyyu Bethoven pamyor u Vene 26 sakavika 1827 g ad cyrozu pechani uskladnenaga ascytam z prychyny peranesenaga y 1825 g gepatytu Pashtovaya marka FRG prysvechanaya Lyudvigu van Bethovenu 1961 g ZnoskiBeetgoven Enciklopedicheskij leksikon SPb 1836 T 5 S 161 162 lt a href https wikidata org wiki Track Q21282456 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4532135 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q28057895 gt lt a gt Bethoven Lyudvig Բեթհովեն Լյուդվիգ Enciklopedicheskij slovar pod red I E Andreevskij SPb Brokgauz Efron 1892 T IIIa S 643 644 lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4065721 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24346596 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23892897 gt lt a gt v Dommer Beethoven Ludwig van Allgemeine Deutsche Biographie L 1875 T 2 S 251 268 lt a href https wikidata org wiki Track Q14565650 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q91592 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2079 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q590208 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q26218165 gt lt a gt The European Piano Method Volume 2 3rd edition 1998 S 29 ISBN 978 3 7957 5003 9 lt a href https wikidata org wiki Track Q47509722 gt lt a gt N S Salieri Antonio Enciklopedicheskij slovar SPb Brokgauz Efron 1900 T XXVIIIa S 131 lt a href https wikidata org wiki Track Q24498307 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1291993 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23892962 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt https www gramophone co uk blog gramophone guest blog master and pupil from beethoven to czerny to liszt https web archive org web 20210106164458 https www lib umd edu ipam great pianistic traditions franz liszt and his pupils liszt school 1 Arhivavana 23 chervenya 2008 LitaraturaAlshvang A Lyudvig van Bethoven Ocherk zhizni i tvorchestvo Antonin Zgorzh Odin protiv sudby M Molodaya gvardiya 1980 S 270 Rollan Romen Zhizn Bethovena 1903 g SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Lyudvig van Bethoven Bethoven u Vene Arhivavana 15 sakavika 2011 Ad chago pamyor Bethoven Piano Sonatas n 22 27 Arhivavana 8 lyutaga 2007 MP3 Creative Commons Recording Lyudvig van Bethoven Noty tvoray na International Music Score Library Project