Арабы араб العرب аль араб група народаў семіцкага паходжання якія размаўляюць на мностве дыялектаў арабскай мовы і насял

Арабы (араб.: العرب — аль-араб) — група народаў семіцкага паходжання, якія размаўляюць на мностве дыялектаў арабскай мовы і насяляюць дзяржавы Заходняй Азіі, Паўночнай Афрыкі, Заходняй Еўропы, Паўночнай Амерыкі і іншых краін свету. Пісьменнасць на аснове арабскага круглага пісьма. Па колькасці насельніцтва арабы другія ў свеце пасля кітайцаў. Сёння ва ўсім свеце жыве каля 430—450 мільёнаў арабаў.

Арабы

Саманазва	араб. عرب‎
Колькасць	440 000 000 ± 10 000 000 чал.
Рассяленне	Саудаўская Аравія ААЭ Емен Катар Бахрэйн Кувейт Аман Сірыя Іарданія Ірак
Этнічныя мовы	арабская
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі)	іслам, хрысціянства і арабская міфалогія^[d]
Геаграфічна-моўная група	семіты

Большасць арабаў пражывае ў Азіі і Афрыцы.

У Афрыцы: (Маўрытанія, Заходняя Сахара), (Марока, Заходняя Сахара), (Алжыр), (Туніс), (Лівія), (Судан), (Егіпет),

У Азіі: (жывуць у Палесціне, Іарданіі, Ліване, Сірыі і іншых краінах), (Ліван), (Іарданія), (Сірыя), (Ірак), іранскія арабы (Іран), кувейтцы (Кувейт), (Бахрэйн), арабы Аб’яднаных Арабскіх Эміратаў (ААЭ), (Емен), (Катар), (Аман), (Саудаўская Аравія), чадскія арабы (Цэнтральная Афрыка).

Арабы жывуць таксама ў Турцыі, Узбекістане, Афганістане, Інданезіі і іншых краінах усяго свету.

Гісторыя

Згодна з казаннямі Бібліі і Карана арабы з’яўляюцца нашчадкамі . Паводле сярэднявечных гісторыкаў, арабы паходзяць ад плямёнаў Аравійскага паўвострава, якія з цягам часу зліліся ў адну этнічную групу.

Ужо з пачатку II тыс. да н.э. некаторыя арабскія плямёны стварылі развітыя цывілізацыі на паўднёвым-захадзе Аравіі (, Сабейскае царства). Культурнай пераемнасці ад тых народаў да сучасных арабаў не адбылося, бо гэтыя дзяржавы распаліся ўжо ў пачатку І тыс. да н.э. у сувязі са зменай гандлёвых шляхоў з Рыма ў Індыю. Пасля, на поўначы, часткова пад уплывам развітых месапатамскіх культур, арабскія плямёны ўтварылі шэраг гандлёвых дзяржаў, сярод якіх . Пустынныя абшары Аравійскага паўвострава былі заселены бедуінамі, якія жылі без дзяржаўнай арганізацыі, падпарадкоўваючыся родаваму прынцыпу. Рэлігіяй арабаў таго часу быў політэізм.

Пераломам у арабскай культуры стала стварэнне ісламу і з’яднанне Аравійскага паўвострава на чале з Мухамадам. Пасля смерці прарока, арабы, пад кіраўніцтвам халіфаў, здолелі авалодаць суседнімі рэгіёнамі — Паўночнай Афрыкай, Месапатаміяй, Персіяй, часткай Анатоліі, Іспаніі, Сіцыліяй і Сардзініяй, распаўсюдзіўшы сваю культуру, пісьмо і мову на ўсе гэтыя тэрыторыі. Таксама прынялі шмат ад іншых культур, перш за ўсё — візантыйскай, персідскай і індыйскай. Іслам як дзяржаўная рэлігія кантраляваў грамадскае жыццё і права.

Распаўсюджванне ісламу забяспечвала арабам сетку карысных для іх кантактаў — разам з прадстаўнікамі іншых культур яны пабудавалі адну з найвялікшых вядомых свету цывілізацый. У перыяд з VIII па XII стагоддзе была створана вялікая колькасць твораў вялікай арабскай літаратуры ў форме паэзіі і прозы, мастацкія творы, юрыдычныя кодэксы і філасофскія трактаты. У «залаты век ісламу» адбыўся вялікі прагрэс навукі, асабліва, у галіне астраноміі, медыцыны, геаграфіі, гісторыі і матэматыкі.

Дзяржава халіфаў даволі хутка распалася. Пад канец Сярэднявечча арабская культура, якую часткова стрымлівалі мангольскія і турэцкія набегі, а таксама дамінацыя рэлігіі над усімі аспектамі жыцця, прыйшла ў заняпад. Арабы на доўгія стагоддзі апынуліся пад панаваннем туркаў, якое змянілася еўрапейскай каланізацыяй, а менавіта французскай і англійскай.

Паміж XIX i XX стст. наступіла адраджэнне арабскай культуры. Пачалося яно ў Егіпце і Ліване, пазней перайшло да Ірака і Сірыі, у той час, калі большасць краін Магрыба і Аравійскага паўвострава заставаліся адсталымі. Арабы знаёміліся з дасягненнямі еўрапейскай культуры і тэхнікі, адкрываючы для сябе новы свет, што прывяло да развіцця наватарскай мыслі, зніжэнню ролі рэлігіі ў жыцці і ў будучым стварэнню свецкіх дзяржаў, на заходні манер.

У першай палове ХХ ст. паўстала значная частка сёння вядомых арабскіх краін. У большасці з іх ва ўладзе былі нацыяналісты і сацыялісты. Стварэнне Ізраіля ў 1948 г. арабы ўспрынялі як паражэнне, што спрыяла росту панарабскіх пачуццяў і заахвоціла ўрады некаторых краін да саюзу з СССР, які разглядаўся як процівага амерыканскай падтрымкі яўрэеў. У другой палове ХХ ст. у шматлікіх арабскіх краінах пачалі здабычу нафты, што спрыяла эканамічнаму развіццю і росту прэстыжу гэтых краін у свеце.

Устойлівыя словазлучэнні

Арабскія лічбы

Гл. таксама

Філіп Араб
Арабская мова
Ібн-Хардадбех

Зноскі

https://web.archive.org/web/20210305122402/https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec
AA.VV. Encyclopaedia of Islam, Encyclopédie de l’Islam — 1913. Праверана 20 верасня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1145236"></a>
Bowden J. Encyclopedia of Christianity — OUP, 2005. Праверана 20 верасня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16991765"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16018797"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a>
https://en.wikipedia.org/wiki/CIA_Factbook
http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/ARABI.html?page=0,4

Спасылкі

Арабы і іх культура Архівавана 16 кастрычніка 2007.
Арабы-хрысціяне Архівавана 6 студзеня 2012.

[_ceea6c01738e4cd8-1] ttps://web.archive.org/web/20210305122402/https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec

[_eceaaf47c2e58c50-2] AA.VV. Encyclopaedia of Islam, Encyclopédie de l’Islam — 1913. Праверана 20 верасня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1145236"></a>

[_8f99243ef837c120-3] Bowden J. Encyclopedia of Christianity — OUP, 2005. Праверана 20 верасня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16991765"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16018797"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a>

[4] ttps://en.wikipedia.org/wiki/CIA_Factbook

[5] ttp://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/ARABI.html?page=0,4