Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Лу́цый Э́лій Аўрэ́лій Ко́мад (лац.: Lucius Aelius Aurelius Commodus; 31 жніўня 161, — 31 снежня 192, Рым) — рымскі імператар (Imperator Caesar Lucius Aelius Aurelius Commodus Antoninus Augustus, з 17 сакавіка 180 года; напачатку кіраванні — Lucius Aelius Aurelius Commodus, да восені 180 года — Lucius Aurelius Commodus Caesar, у 180—190 гадах — Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus, з 191 года — Lucius Aelius Aurelius Commodus Augustus), апошні прадстаўнік дынастыі Антанінаў, сын Марка Аўрэлія і . Ганаровыя тытулы: Caesar (з 12 кастрычніка 166 года), Germanicus (з 172 года), Sarmaticus (з 175 года), Pater patriae (з 177 года), Pius (з 183 года), Britannicus (з 184 года), Felix (з 185 года), Hercules Romanus invictus (з 191 года). Консул 177, 179, 181, 183, 186, 190 і 192 гг., 18-кратны трыбун (у 176 годзе двойчы — 27 лістапада і 10 снежня, затым штогод 10 снежня).
| Луцый Элій Аўрэлій Комад | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| лац.: Lucius Aelius Aurelius Commodus | |||||||
 Антычны бюст Комада | |||||||
| |||||||
| Папярэднік | Марк Аўрэлій | ||||||
| Пераемнік | Пертынакс | ||||||
| Нараджэнне | 31 жніўня 161
| ||||||
| Смерць | 31 снежня 192(31 год) | ||||||
| Месца пахавання |
| ||||||
| Род | Антаніны | ||||||
| Імя пры нараджэнні | лац.: Lucius Aelius Aurelius Commodus | ||||||
| Бацька | Марк Аўрэлій | ||||||
| Маці | Faustina the Younger[d] | ||||||
| Жонка | Bruttia Crispina[d] | ||||||
| Веравызнанне | старажытнарымская рэлігія | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Названы ў гонар суправіцеля бацькі, . У 177 годзе абвешчаны аўгустам і суправіцелем. Пасля смерці Марка Аўрэлія атрымаў уладу ў спадчыну і стаў аднаасобным імператарам.
Вядомы сваёй разбэшчанасцю, нарцысізмам, парушэннем традыцыйных норм маралі. Фактычны яго ўладарства паклала пачатак крызісу Рымскай Імперыі. Да Комада ў ІІ ст. на троне змянілі адзін аднаго толькі 5 імператараў (вядомых у гісторыі як «Пяць добрых імператараў»), а пасля яго і ў ІІІ ст. на вышэйшай пасадзе пабывалі 57 чалавек.
Дзяцінства
Нарадзіўся ў ў 161 г., разам з братам Антанінам (яны былі двайнятамі). Казалі, што Фаўсціна, калі была цяжарная, пабачыла ў сне, нібыта нарадзіла дзвюх змей, адна з якіх была асабліва лютай. Малодшы брат Антанін памёр у 4 гады, хаця астролагі прадказвалі абодвум сынам аднолькавы лёс. Бацька — імператар Марк Аўрэлій — імкнуўся перадаць Комаду свае маральныя правілы і правілы вялікіх, выдатных людзей. У яго быў настаўнік грэчаскай пісьменнасці Анэсікрат, і лацінскай — Капэла Антысцій; выкладчыкам аратарскага мастацтва быў Атэй Санкт. Аднак пад уплывам прыроджаных якасцей і прыдворных лісліўцаў Комад з ранняга дзяцінства вызначаўся ганебнымі паводзінамі, быў несумленны, жорсткі і распусны. Ён хутка вучыўся тым заняткам, якія не адпавядалі пасадзе імператара: ляпіў міскі, танцаваў, спяваў, свістаў, праяўляў здольнасці блазна і гладыятара. Прыкметы жорсткасці ён праявіў на 12-м годзе ў . Аднойчы, калі яго мылі ў надта цёплай вадзе, ён загадаў кінуць лазеншчыка ў печ. Дзядзька Комада кінуў ў печ скуру барана, каб падмануць будучага імператара.
Яшчэ хлопчыкам Комад быў названы Цэзарам, разам са сваім братам Верам. На 14-м годзе быў залічаны ў калегію жрацоў. Прадстаўлены войску, ён разам з бацькам накіраваўся ў Сірыю і Егіпет, пасля чаго вярнуўся ў Рым. Пасля быў прызначаны консулам, нягледзячы на ўзрост, у 177 г. быў абвешчаны імператарам, суправіцелем бацькі. Разам з Маркам Аўрэліем накіраваўся на вайну з германцамі. Прыстаўленых да яго высакародных выхавацеляў зневажаў, а самых нявартых трымліваў пры сабе; калі іх выдалялі ад яго, Комад упадаў у меланхолію і нават хварэў. Калі ж сяброў вярталі да яго па літасці бацькі, Комад заўсёды ладзіў у палацы гулянкі і папойкі, не лічыўся ні з этыкетам ні з расходамі. Ён сабраў вакол сябе прыгожых жанчын і стварыў . Апрануты возчыкам, ён піраваў разам з гладыятарамі, разносіў ім ваду, быццам слуга.
Пасля смерці Марка Аўрэлія ў 180 г. атрымаў сталец і стаў адзіным уладаром.
Палітычная дзейнасць
У момант смерці бацькі знаходзіўся ў войсках. Першым мерапрыемствам стала спыненне ўжо амаль скончанай вайны з (германцамі). Вярнуўся ў Рым, дзе неадкладна арганізаваў святочныя гульні.
Адмовіўся ад экспансіянісцкай палітыкі ў іншых абласцях імперыі. Заключыў мір з дакамі і сарматамі. У перыяд яго кіравання адбыліся хваляванні ў правінцыях (Брытаніі, Германіі, Дакіі), але іх удалося прыгнечыць з дапамогай арміі. Стварыў афрыканскі флот.
Папулісцкія мерапрыемствы першых гадоў зрабілі Комада вельмі папулярным у народзе, але неўзабаве стала ясна, што яго кіраванне стала канцом так званай эпохі «пяці добрых імператараў». Ён практычна не займаўся дзяржаўнымі справамі, аддаючы перавагу забавам і распусце. Усе гады яго імператарства суправаджаліся спусташэннем казны і велізарнымі крадзяжамі.
Лад жыцця
У гарэме Комада было некалькі сот жанчын і столькі ж маладых хлопчыкаў. Паводле слоў сучаснікаў, ён зведаў усе спосабы распусты. Сярод яго прыхільнасцейфігуруе падкладанне кала ў вытанчаныя стравы, нашэнне жаночай адзежы і гульні ва ўрача з прэпарыраваннем жывых людзей.
Любіў выступаць у ролі гладыятара (), хоць выступленне свабодных грамадзян на гладыятарскай арэне лічылася ганьбай (лац.: infamia). Добра ведаў гэта рамяство і валодаў мячом. Пры гэтым ніколькі не саромеўся выстаўляць свае таленты на ўсеагульны агляд. На вачах народа сам дзёрся на арэне і забіваў дзікіх жывёл. Загадаў старанна фіксаваць усе свае выступленні. Правёў 735 бітваў.
Патрабаваў свайго абагаўлення і прымаў высакамоўныя тытулы. Лічыцца, што ён нават збіраўся спаліць горад, як сваю калонію. Быў прыхільнікам усходніх культаў. Насіў на галаве выяву бога Анубіса. З’яўляўся ў адзенні жрэца Ізіды. Удзельнічаў у самакатавальных рэлігійных рытуалах.
У апошнія гады кіравання стаў атаясамляць сябе з Геркулесам, патрабуючы ад Сената называць сябе не Комадам сынам Аўрэлія, а Геркулесам сынам Юпітэра. Па яго патрабаванні месяц жнівень сталі называць комадам, верасень — геркулесам, кастрычнік — непераможным, лістапад — пераадольваючым, снежань — амазонскім. У 190 годзе пераназваў Рым у Горад Комада. Сенат не пярэчыў і задавальняў усе самыя экстравагантныя просьбы імператара.
Змова Луцылы
У першы ж год супраць імператара ўзнікла змова. Арганізатарам стала сястра Комада . Да імператара падаслалі забойцу, аднак той раней часу выдаў свае намеры. Ён увайшоў да Комада з заявай: «Вось што пасылае табе сенат» і адразу быў схоплены вартавымі. Усе змоўшчыкі былі пакараны смерцю, а Луцыла саслана на Капры, дзе памерла праз некалькі гадоў.
Пасля гэтага выпадку Комад стаў панічна баяцца змоў і на кожнае наймалое падазрэнне адказваў пакараннямі смерцю. Рэпрэсаваў многіх выбатных сенатараў. Сваю жонку, Бруцію Крыспіну, ён забіў, калі аднойчы выкрыў яе пралюбадзейства.
Палітычныя інтрыгі
Паколькі імператар жыў ва ўяўным свеце, маючы вельмі спецыфічнае ўяўленне аб рэальнасці, рашэнне дзяржаўных пытанняў апынулася ў руках яго фаварытаў. Тры гады стырна кіравання трымаў супрэфект прэторыя Тыгідый Перэн. Ён быў асабліва непапулярны ў Брытанскіх легіёнах, якія ўрэшце запатрабавалі ад імператара зрушыць усёмагутнага саноўніка. Перэна абвінавацілі ў намеры заняць трон, і па загадзе Комада ён, разам з жонкай і дзецьмі, быў забіты прэтарыянцамі. Пасля гэтага выпадку Комад зрабіў патрэбныя высновы, і камандзіры прэтарыянцаў сталі змяняцца з галавакружнай хуткасцю. Гэта пасада страціла сваю значнасць. Усё стаў вырашаць імператарскі спальнік — вольнаадпушчанік , які атрымаў выключны тытул «кінжал» (лац.: a pugione). Пры ім заквітнела небывалая карупцыя і гандаль дзяржаўнымі пасадамі. За грошы багаты падсудны мог не толькі адкупіцца ад любога любога пакарання, але і дамагчыся любой помсты для істца і сведак.
У 190 годзе праціўнікі Клеандра наўмысна выклікалі недахоп харча ў сталіцы, а затым нацкавалі на саноўніка натоўп. Душачы хваляванні, Клеандр выкарыстаў армію, тады раз’юшаны народ акружыў імператарскі палац і запатрабаваў пакараць смерцю фаварыта. Комад, не вагаючыся, выканаў патрабаванне, і тады хваляванні спыніліся.
Забойства Комада
1 студзеня 193 года Комад збіраўся адсвяткаваць сваё ўступленне на пасаду консула і жадаў прама на цырымоніі з’явіцца ў гладыятарскім уборы. Але гэтым планам не наканавана было збыцца. Новы Квінт Эмілій Лет, палюбоўніца імператара Марцыя і кіраўнік дваром вольнаадпушчанік Эклект прынялі рашэнне пазбавіцца ад неадэкватнага імператара. Гарадскі прэфект Пертынакс далучыўся да змовы ў абмен на абяцанне зрабіць яго імператарам. Марцыя напаіла Комада атручаным віном. Яд не даў чаканага эфекту, і тады імператара задушыў раб — атлет Нарцыс, з якім Комад займаўся барацьбой. Гэта адбылося як раз напярэдадні запланаванага імператарам свята, 31 снежня.
Сенат ухваліў гэты ўчынак, неадкладна абвясціўшы Комада «ворагам айчыны». Раз’юшаныя сенатары і натоўп запатрабавалі цягнуць яго цела круком і скінуць у Тыбр, а імя сцерці з усіх збудаванняў. Але Пертынакс не дазволіў гэта зрабіць. Цела ў тайне ад усіх было пахавана ў пахавальні Адрыяна. Імператар Септымій Север, які неўзабаве прыйшоў да ўлады, на злосць сенату і для атрымання падтрымкі сям’і Марка Аўрэлія прылічыў Комада да багоў, пастанавіў святкаваць яго дзень нараджэння, кінуў Нарцыса на . Гэтыя дзеянні Септымія Севера тлумачацца жаданнем замацаваць «законнасць» сваёй дынастыі — новы імператар абвясціў сябе «сынам боскага Марка Аўрэлія і братам боскага Комада», а свайму старэйшаму сыну Септымію Басіяну Каракале даў новае імя Марк Аўрэлій Антанін — тым самым «перавёўшы» ў імператарскі род Антанінаў.
Са звяржэннем Комада скончыўся перыяд палітычнай стабільнасці.
Комад у кінематографе
Асоба Комада сёння шырока вядомая дзякуючы мастацкаму фільму Рыдлі Скота (2000), дзе імператара сыграў Хаакін Фенікс. Праўда, многія важныя падзеі фільма не з’яўляюцца гістарычнымі.
Сцэнарый «Гладыятара» не арыгінальны і шмат у чым нагадвае сюжэт фільма (1964) рэжысёра Энтані Мана, дзе адну з галоўных роляў (сёстры Комада Луцылы) сыграла Сафі Ларэн. Толькі там праціўнікам Комада быў палкаводзец Гай Лівій, закаханы ў гераіню Сафі.
У абодвух фільмах прадстаўлена версія забойства Марка Аўрэлія, які пажадаў перадаць сваю ўладу пасля смерці не па спадчыне.
Зноскі
- Любкер Ф. Commodus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 315.
- Коммод // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 874.
- Элий Лампридий. Коммод Антонин…
Літаратура
- Элий Лампридий. Коммод Антонин // Властелины Рима / Пер. С. П. Кондратьева под ред. А. И. Доватура, комментарий О. Д. Никитинского. — М., Наука, 1992. (руск.)
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Комад- Historia Augusta, The Life of Commodus (Loeb Classical Library, 1921)
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Lu cyj E lij Ayre lij Ko mad lac Lucius Aelius Aurelius Commodus 31 zhniynya 161 31 snezhnya 192 Rym rymski imperatar Imperator Caesar Lucius Aelius Aurelius Commodus Antoninus Augustus z 17 sakavika 180 goda napachatku kiravanni Lucius Aelius Aurelius Commodus da voseni 180 goda Lucius Aurelius Commodus Caesar u 180 190 gadah Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus z 191 goda Lucius Aelius Aurelius Commodus Augustus aposhni pradstaynik dynastyi Antaninay syn Marka Ayreliya i Ganarovyya tytuly Caesar z 12 kastrychnika 166 goda Germanicus z 172 goda Sarmaticus z 175 goda Pater patriae z 177 goda Pius z 183 goda Britannicus z 184 goda Felix z 185 goda Hercules Romanus invictus z 191 goda Konsul 177 179 181 183 186 190 i 192 gg 18 kratny trybun u 176 godze dvojchy 27 listapada i 10 snezhnya zatym shtogod 10 snezhnya Lucyj Elij Ayrelij Komadlac Lucius Aelius Aurelius CommodusAntychny byust Komadarymski imperatar177 31 snezhnya 192Papyarednik Mark AyrelijPeraemnik PertynaksNaradzhenne 31 zhniynya 161 Lanuvij d Lanuvia d pravincyya Rym Lacya Karaleystva ItaliyaSmerc 31 snezhnya 192 31 god Rym Rymskaya imperyyaMesca pahavannya Zamak Svyatoga AnyolaRod AntaninyImya pry naradzhenni lac Lucius Aelius Aurelius CommodusBacka Mark AyrelijMaci Faustina the Younger d Zhonka Bruttia Crispina d Veravyznanne starazhytnarymskaya religiya Medyyafajly na Vikishovishchy Nazvany y gonar supravicelya backi U 177 godze abveshchany aygustam i supravicelem Paslya smerci Marka Ayreliya atrymay uladu y spadchynu i stay adnaasobnym imperataram Vyadomy svayoj razbeshchanascyu narcysizmam parushennem tradycyjnyh norm marali Faktychny yago yladarstva paklala pachatak kryzisu Rymskaj Imperyi Da Komada y II st na trone zmyanili adzin adnago tolki 5 imperataray vyadomyh u gistoryi yak Pyac dobryh imperataray a paslya yago i y III st na vyshejshaj pasadze pabyvali 57 chalavek DzyacinstvaNaradziysya y y 161 g razam z bratam Antaninam yany byli dvajnyatami Kazali shto Fayscina kali byla cyazharnaya pabachyla y sne nibyta naradzila dzvyuh zmej adna z yakih byla asabliva lyutaj Malodshy brat Antanin pamyor u 4 gady hacya astrolagi pradkazvali abodvum synam adnolkavy lyos Backa imperatar Mark Ayrelij imknuysya peradac Komadu svae maralnyya pravily i pravily vyalikih vydatnyh lyudzej U yago byy nastaynik grechaskaj pismennasci Anesikrat i lacinskaj Kapela Antyscij vykladchykam aratarskaga mastactva byy Atej Sankt Adnak pad uplyvam pryrodzhanyh yakascej i prydvornyh lisliycay Komad z rannyaga dzyacinstva vyznachaysya ganebnymi pavodzinami byy nesumlenny zhorstki i raspusny Yon hutka vuchyysya tym zanyatkam yakiya ne adpavyadali pasadze imperatara lyapiy miski tancavay spyavay svistay prayaylyay zdolnasci blazna i gladyyatara Prykmety zhorstkasci yon prayaviy na 12 m godze y Adnojchy kali yago myli y nadta cyoplaj vadze yon zagaday kinuc lazenshchyka y pech Dzyadzka Komada kinuy y pech skuru barana kab padmanuc buduchaga imperatara Yashche hlopchykam Komad byy nazvany Cezaram razam sa svaim bratam Veram Na 14 m godze byy zalichany y kalegiyu zhracoy Pradstayleny vojsku yon razam z backam nakiravaysya y Siryyu i Egipet paslya chago vyarnuysya y Rym Paslya byy pryznachany konsulam nyagledzyachy na yzrost u 177 g byy abveshchany imperataram supravicelem backi Razam z Markam Ayreliem nakiravaysya na vajnu z germancami Prystaylenyh da yago vysakarodnyh vyhavacelyay znevazhay a samyh nyavartyh trymlivay pry sabe kali ih vydalyali ad yago Komad upaday u melanholiyu i navat hvarey Kali zh syabroy vyartali da yago pa litasci backi Komad zaysyody ladziy u palacy gulyanki i papojki ne lichyysya ni z etyketam ni z rashodami Yon sabray vakol syabe prygozhyh zhanchyn i stvaryy Apranuty vozchykam yon piravay razam z gladyyatarami raznosiy im vadu byccam sluga Paslya smerci Marka Ayreliya y 180 g atrymay stalec i stay adzinym uladarom Palitychnaya dzejnascU momant smerci backi znahodziysya y vojskah Pershym merapryemstvam stala spynenne yzho amal skonchanaj vajny z germancami Vyarnuysya y Rym dze neadkladna arganizavay svyatochnyya gulni Admoviysya ad ekspansiyanisckaj palityki y inshyh ablascyah imperyi Zaklyuchyy mir z dakami i sarmatami U peryyad yago kiravannya adbylisya hvalyavanni y pravincyyah Brytanii Germanii Dakii ale ih udalosya prygnechyc z dapamogaj armii Stvaryy afrykanski flot Papulisckiya merapryemstvy pershyh gadoy zrabili Komada velmi papulyarnym u narodze ale neyzabave stala yasna shto yago kiravanne stala kancom tak zvanaj epohi pyaci dobryh imperataray Yon praktychna ne zajmaysya dzyarzhaynymi spravami addayuchy peravagu zabavam i raspusce Use gady yago imperatarstva supravadzhalisya spustashennem kazny i velizarnymi kradzyazhami Lad zhyccyaKomad u vobraze Gerkulesa U gareme Komada bylo nekalki sot zhanchyn i stolki zh maladyh hlopchykay Pavodle sloy suchasnikay yon zveday use sposaby raspusty Syarod yago pryhilnascejfigurue padkladanne kala y vytanchanyya stravy nashenne zhanochaj adzezhy i gulni va yracha z preparyravannem zhyvyh lyudzej Lyubiy vystupac u roli gladyyatara hoc vystuplenne svabodnyh gramadzyan na gladyyatarskaj arene lichylasya ganbaj lac infamia Dobra veday geta ramyastvo i valoday myachom Pry getym nikolki ne saromeysya vystaylyac svae talenty na yseagulny aglyad Na vachah naroda sam dzyorsya na arene i zabivay dzikih zhyvyol Zagaday staranna fiksavac use svae vystuplenni Pravyoy 735 bitvay Patrabavay svajgo abagaylennya i prymay vysakamoynyya tytuly Lichycca shto yon navat zbiraysya spalic gorad yak svayu kaloniyu Byy pryhilnikam ushodnih kultay Nasiy na galave vyyavu boga Anubisa Z yaylyaysya y adzenni zhreca Izidy Udzelnichay u samakatavalnyh religijnyh rytualah U aposhniya gady kiravannya stay atayasamlyac syabe z Gerkulesam patrabuyuchy ad Senata nazyvac syabe ne Komadam synam Ayreliya a Gerkulesam synam Yupitera Pa yago patrabavanni mesyac zhniven stali nazyvac komadam verasen gerkulesam kastrychnik neperamozhnym listapad peraadolvayuchym snezhan amazonskim U 190 godze peranazvay Rym u Gorad Komada Senat ne pyarechyy i zadavalnyay use samyya ekstravagantnyya prosby imperatara Zmova LucylyU pershy zh god suprac imperatara yznikla zmova Arganizataram stala syastra Komada Da imperatara padaslali zabojcu adnak toj ranej chasu vyday svae namery Yon uvajshoy da Komada z zayavaj Vos shto pasylae tabe senat i adrazu byy shopleny vartavymi Use zmoyshchyki byli pakarany smercyu a Lucyla saslana na Kapry dze pamerla praz nekalki gadoy Paslya getaga vypadku Komad stay panichna bayacca zmoy i na kozhnae najmaloe padazrenne adkazvay pakarannyami smercyu Represavay mnogih vybatnyh senataray Svayu zhonku Bruciyu Kryspinu yon zabiy kali adnojchy vykryy yae pralyubadzejstva Palitychnyya intrygiPakolki imperatar zhyy va yyaynym svece mayuchy velmi specyfichnae yyaylenne ab realnasci rashenne dzyarzhaynyh pytannyay apynulasya y rukah yago favarytay Try gady styrna kiravannya trymay suprefekt pretoryya Tygidyj Peren Yon byy asabliva nepapulyarny y Brytanskih legiyonah yakiya yreshce zapatrabavali ad imperatara zrushyc usyomagutnaga sanoynika Perena abvinavacili y namery zanyac tron i pa zagadze Komada yon razam z zhonkaj i dzecmi byy zabity pretaryyancami Paslya getaga vypadku Komad zrabiy patrebnyya vysnovy i kamandziry pretaryyancay stali zmyanyacca z galavakruzhnaj hutkascyu Geta pasada stracila svayu znachnasc Usyo stay vyrashac imperatarski spalnik volnaadpushchanik yaki atrymay vyklyuchny tytul kinzhal lac a pugione Pry im zakvitnela nebyvalaya karupcyya i gandal dzyarzhaynymi pasadami Za groshy bagaty padsudny mog ne tolki adkupicca ad lyuboga lyuboga pakarannya ale i damagchysya lyuboj pomsty dlya istca i svedak U 190 godze praciyniki Kleandra naymysna vyklikali nedahop harcha y stalicy a zatym nackavali na sanoynika natoyp Dushachy hvalyavanni Kleandr vykarystay armiyu tady raz yushany narod akruzhyy imperatarski palac i zapatrabavay pakarac smercyu favaryta Komad ne vagayuchysya vykanay patrabavanne i tady hvalyavanni spynilisya Zabojstva Komada1 studzenya 193 goda Komad zbiraysya adsvyatkavac svayo ystuplenne na pasadu konsula i zhaday prama na cyrymonii z yavicca y gladyyatarskim ubory Ale getym planam ne nakanavana bylo zbycca Novy Kvint Emilij Let palyuboynica imperatara Marcyya i kiraynik dvarom volnaadpushchanik Eklekt prynyali rashenne pazbavicca ad neadekvatnaga imperatara Garadski prefekt Pertynaks daluchyysya da zmovy y abmen na abyacanne zrabic yago imperataram Marcyya napaila Komada atruchanym vinom Yad ne day chakanaga efektu i tady imperatara zadushyy rab atlet Narcys z yakim Komad zajmaysya baracboj Geta adbylosya yak raz napyaredadni zaplanavanaga imperataram svyata 31 snezhnya Senat uhvaliy gety ychynak neadkladna abvyasciyshy Komada voragam ajchyny Raz yushanyya senatary i natoyp zapatrabavali cyagnuc yago cela krukom i skinuc u Tybr a imya scerci z usih zbudavannyay Ale Pertynaks ne dazvoliy geta zrabic Cela y tajne ad usih bylo pahavana y pahavalni Adryyana Imperatar Septymij Sever yaki neyzabave pryjshoy da ylady na zlosc senatu i dlya atrymannya padtrymki syam i Marka Ayreliya prylichyy Komada da bagoy pastanaviy svyatkavac yago dzen naradzhennya kinuy Narcysa na Getyya dzeyanni Septymiya Severa tlumachacca zhadannem zamacavac zakonnasc svayoj dynastyi novy imperatar abvyasciy syabe synam boskaga Marka Ayreliya i bratam boskaga Komada a svajmu starejshamu synu Septymiyu Basiyanu Karakale day novae imya Mark Ayrelij Antanin tym samym peravyoyshy y imperatarski rod Antaninay Sa zvyarzhennem Komada skonchyysya peryyad palitychnaj stabilnasci Komad u kinematografeAsoba Komada syonnya shyroka vyadomaya dzyakuyuchy mastackamu filmu Rydli Skota 2000 dze imperatara sygray Haakin Feniks Prayda mnogiya vazhnyya padzei filma ne z yaylyayucca gistarychnymi Scenaryj Gladyyatara ne aryginalny i shmat u chym nagadvae syuzhet filma 1964 rezhysyora Entani Mana dze adnu z galoynyh rolyay syostry Komada Lucyly sygrala Safi Laren Tolki tam praciynikam Komada byy palkavodzec Gaj Livij zakahany y gerainyu Safi U abodvuh filmah pradstaylena versiya zabojstva Marka Ayreliya yaki pazhaday peradac svayu yladu paslya smerci ne pa spadchyne ZnoskiLyubker F Commodus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 315 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45185478 gt lt a gt Kommod Enciklopedicheskij slovar SPb Brokgauz Efron 1895 T XVa S 874 lt a href https wikidata org wiki Track Q23892925 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24445130 gt lt a gt Elij Lampridij Kommod Antonin LitaraturaElij Lampridij Kommod Antonin Vlasteliny Rima Per S P Kondrateva pod red A I Dovatura kommentarij O D Nikitinskogo M Nauka 1992 rusk SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Komad Historia Augusta The Life of Commodus Loeb Classical Library 1921