Azərbaycanca
Türkçe
Татэмізм — некалі амаль універсальная і сёння яшчэ існая рэлігійна-сацыяльная сістэма, у аснове якой ляжыць своеасаблівы культ так званага татэма. Тэрмін гэты, ўпершыню ўжыты Лонгам у канцы XVIII ст., запазычаны ў паўночнаамерыканскага племя аджыбвэ, на мове якіх totem азначае назву і знак, герб клана, а таксама назву жывёлы, якой клан аказвае спецыяльны культ. У навуковым сэнсе пад татэмізм маецца на ўвазе клас (абавязкова клас, а не індывід) аб'ектаў або з'яў прыроды, якім тая ці іншая першабытная сацыяльная група, род, фратрыя, племя, часам нават кожны асобны пол унутры групы (Аўстралія), а часам і індывід (Паўночная Амерыка) — аддаюць адмысловую глыбокую пашану, з якімі лічаць сябе роднасна звязаным і ад імя якога сябе называюць.
|
|
 |
| |
|---|
| Ключавыя паняцці Ахвярапрынашэнне · · Бажаство · Бог · Залаты век · · Замовы · Ініцыяцыя · Сусветная вось · · · Міф · Манатэізм · Політэізм · · · Сінкрэтызм · |
| Найстаражытнейшыя формы рэлігійнасці Анімізм · Заалатрыя · Культ продкаў · Магія · · Татэмізм · Фетышызм · Шаманізм |
| Гістарычныя арэалы Азія (Бон · Будызм · Ведызм — — Індуізм · · Даасізм · Джайнізм · · Сінтаізм · Тэнгрыянства) |
| Служыцелі культу · Аракул · Брахман · · Друід · Жрэц · Імам · Лама · Чараўнік · · Манах · Святар · Шаман |
| Звышнатуральныя сутнасці · Анёл · · Дэман · Джын · · Д’ябал · · · Пярэварацень · Чорт · Эльф |
Перажыткі татэмізма на Беларусі
- Камаедзіца
Літаратура
- Дубянецкі Э. С. Татэмі́зм // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 457. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Тотеми́зм / Шаревская Б. И. // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 124. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- J. F. M’Lennan, «The worship of Animals and Plants» («Fortnightly Review», кастр. і ліст. 1869 г. і лют. 1870 г.), таксама ў «Studies in Ancient history» (1896); W. Robertson Smith, «Religion of the Semites» (новы. выд. Лонд., 1894);
- J. G. Frazer, «Totemism» (1887); яго ж, «The golden hough»; яго ж, «The origin of Totemism» («Fortnightly Review», красавік і май, 1899); яго ж, «Observations on Central Australian Totemism» («Journal of the Anthropological Institute for (Great Britain etc.», люты і май, 1899);
- В. Spencer, «Remarks on Totemism etc.»; E. Tylor, «Remarks on Totemism» (там жа 1898 г., жнівень і лістапад);
- A. Lang, «Mythes, Ritual and Religion» (2 выд., 1899); яго ж, «М. Frazer’s theory of totemism» («Fort. Review» LXV);
- F. B. Jevons, «Introduction to the history of Religion»; яго ж, «The place of Totemism in the evolution of Religion» («Folk-Lore», 1900, X);
- В. Spencer і Gillen, «The native tribes of Central Australia» (1899);
- J. Pikler u. F. Somlo, «Der Ursprung des Totemismus» (Берл., 1900);
- Kohler, «Zur Urgeschichte der Ehe, Totemismus etc.»;
- G. Wilken, «Het Animisme bijde Volken wan den indischen Archipel» (1884);
- E. S. Hartland, «The legend of Perseus»;
- Staneley, «Totemism», «Science», 1900, IX);
Спасылкі
 | Татэмізм на Вікісховішчы |
|---|
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Tatemizm nekali amal universalnaya i syonnya yashche isnaya religijna sacyyalnaya sistema u asnove yakoj lyazhyc svoeasablivy kult tak zvanaga tatema Termin gety ypershynyu yzhyty Longam u kancy XVIII st zapazychany y paynochnaamerykanskaga plemya adzhybve na move yakih totem aznachae nazvu i znak gerb klana a taksama nazvu zhyvyoly yakoj klan akazvae specyyalny kult U navukovym sense pad tatemizm maecca na yvaze klas abavyazkova klas a ne indyvid ab ektay abo z yay pryrody yakim taya ci inshaya pershabytnaya sacyyalnaya grupa rod fratryya plemya chasam navat kozhny asobny pol unutry grupy Aystraliya a chasam i indyvid Paynochnaya Ameryka addayuc admyslovuyu glybokuyu pashanu z yakimi lichac syabe rodnasna zvyazanym i ad imya yakoga syabe nazyvayuc Klyuchavyya panyacci Ahvyaraprynashenne Bazhastvo Bog Zalaty vek Zamovy Inicyyacyya Susvetnaya vos Mif Manateizm Politeizm Sinkretyzm Najstarazhytnejshyya formy religijnasci Animizm Zaalatryya Kult prodkay Magiya Tatemizm Fetyshyzm ShamanizmGistarychnyya arealy Aziya Bon Budyzm Vedyzm Induizm Daasizm Dzhajnizm Sintaizm Tengryyanstva Afryka Starazhytny Egipet Blizki Ushod i Mizhzemnamor e Zaraastryzm Islam Iydaizm Hrysciyanstva Dahrysciyanskaya Eyropa Germancy Starazhytnaya Armeniya Starazhytnaya Grecyya Slavyane Sluzhyceli kultu Arakul Brahman Druid Zhrec Imam Lama Charaynik Manah Svyatar ShamanZvyshnaturalnyya sutnasci Anyol Deman Dzhyn D yabal Pyarevaracen Chort ElfPerazhytki tatemizma na BelarusiKamaedzicaLitaraturaDubyanecki E S Tatemi zm Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 15 Sledaviki Tryo Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2002 T 15 S 457 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0251 2 t 15 Totemi zm Sharevskaya B I T 26 Tihohodki Ulyanovo M Sovetskaya enciklopediya 1977 S 124 Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 1969 1978 rusk J F M Lennan The worship of Animals and Plants Fortnightly Review kastr i list 1869 g i lyut 1870 g taksama y Studies in Ancient history 1896 W Robertson Smith Religion of the Semites novy vyd Lond 1894 J G Frazer Totemism 1887 yago zh The golden hough yago zh The origin of Totemism Fortnightly Review krasavik i maj 1899 yago zh Observations on Central Australian Totemism Journal of the Anthropological Institute for Great Britain etc lyuty i maj 1899 V Spencer Remarks on Totemism etc E Tylor Remarks on Totemism tam zha 1898 g zhniven i listapad A Lang Mythes Ritual and Religion 2 vyd 1899 yago zh M Frazer s theory of totemism Fort Review LXV F B Jevons Introduction to the history of Religion yago zh The place of Totemism in the evolution of Religion Folk Lore 1900 X V Spencer i Gillen The native tribes of Central Australia 1899 J Pikler u F Somlo Der Ursprung des Totemismus Berl 1900 Kohler Zur Urgeschichte der Ehe Totemismus etc G Wilken Het Animisme bijde Volken wan den indischen Archipel 1884 E S Hartland The legend of Perseus Staneley Totemism Science 1900 IX SpasylkiTatemizm na Vikishovishchy