Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Ха́леб (араб. حَلَبُ, арм.: Հալեպ), або Алепа (італ.: Aleppo), антычная Бероя (стар.-грэч.: Βέροια, лац.: Beroea) — найбуйнейшы горад Сірыі і цэнтр аднайменнай самай населенай мухафазы краіны. З насельніцтвам у 2.301 570 жыхароў (2005) Алепа з’яўляецца і адным з самых буйных гарадоў Леванта. На працягу многіх стагоддзяў Алепа быў самым буйным горадам у і трэцім па велічыні ў Атаманскай імперыі, пасля Канстанцінопаля і Каіра.
Горад
Халеб (Алепа) на карце Сірыі  | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Геаграфія
Размешчаны ў паўночнай частцы Сірыі, паміж Аронтам і Еўфратам, на стэпавай рацэ Куэйкэ (араб. قويق), у паўночна-заходняга падножжа бясплоднага ўзвышша, у шырокай катлавіне, акружанай з усіх бакоў высокімі вапнавымі сценамі, на вышыні 380 м і ў 350 км на паўночны ўсход ад Дамаска.
Гісторыя
Дакладны ўзрост Алепа невядомы, хоць лічыцца, што гэта адзін з найстарэйшых бесперапынна заселеных гарадоў свету. Мяркуецца, што першыя пасяленцы пабудавалі дамы на ўзгорку ў цэнтры сучаснага горада, выкарыстоўваючы прыродныя абарончыя перавагі раёна, урадлівыя сельскагаспадарчыя землі і блізкасць да крыніцы вады, ракі Куэйкэ. Аднак бесперапынная заселенасць горада да сённяшняга дня ўскладніла пошук археалагічных доказаў самай ранняй гісторыі паселішча.
Арабская назва горада Халаб мае старажытнасеміцкае паходжанне. Упершыню ён згадваецца ў архівах старажытнага горада Эбла ў канцы ІІІ-га тысячагоддзя да н.э. як месца важнага храма, прысвечанага блізкаўсходняму богу буры Хададу. У канцы ХХ-га стагоддзя археолагі выявілі пахаваныя рэшткі гэтага храма на месцы сярэднявечнай цытадэлі Алепа, на вяршыні пагорка ў цэнтры горада. Самыя старажытныя часткі храма датуюцца ІІІ-м тыс. да н.э., і на працягу наступных тысячагоддзяў будынак некалькі разоў рэканструяваўся. Таўшчыня яго разбураных сцен сведчыць аб тым, што храм быў высокай вежай, якая была бачная на вялікія адлегласці.
У XVIII ст. да н.э. Халаб быў сталіцай амарэйскага царства Ямхад. Пазней ён апынуўся пад уладай хетаў, егіпцян, мітан і зноў хетаў у XVII—XIV стст. да н.э. У наступныя стагоддзі яно дасягнула некаторай незалежнасці ў якасці хецкага княства. Горад быў заваяваны асірыйцамі ў XVIII-м ст. да н.э., а затым кантраляваўся персамі з VI-га па IV стст. да н.э. Недахоп гістарычных звестак пра Халаб у перыяд панавання Асірыі і Ахеменідаў сведчыць аб тым, што значэнне горада паменшылася. У пачатку III стагоддзя да н.э. горад трапіў у рукі Селеўкідаў, якія заснавалі на гэтым месцы македонскую калонію і назвалі яе Бероя, у гонар старажытнага македонскага горада, які, магчыма, быў першапачатковым домам многіх пасяленцаў. Ён стаў важным горадам эліністычнага перыяду і вялікім гандлёвым цэнтрам паміж міжземнаморскім рэгіёнам і землямі на ўсходзе. Горад увайшоў у склад рымскай правінцыі Сірыя ў I ст. да н.э. Верагодна, у гэты перыяд тут пачалося яўрэйскае засяленне, а таксама была створана хрысціянская абшчына. Бероя квітнела як цэнтр караваннага руху пад візантыйскім панаваннем, але была разрабавана і спалена персідскім царом Сасанідаў Хасравам I у 540 г. н.э.
У 637 годзе горад быў заваяваны арабамі, пры якіх ён вярнуўся да сваёй старой назвы Халаб. У Х стагоддзі дынастыя замацавалася ў Алепа як незалежнае княства. Пад яго кіраваннем горад меў бліскучае культурнае жыццё: пры двары Сайфа аль-Даўлаха, які быў заснавальнікам дынастыі ў Алепа, былі такія свяцілы, як паэт аль-Мутанабі і філосаф аль-Фарабі. Горад быў абложаны і разрабаваны візантыйскай арміяй Нікіфара II Фокі ў 962 годзе. Наступіў перыяд вайны і беспарадкаў, падсілкоўваных барацьбой за ўладу на мясцовым узроўні і намаганнямі візантыйцаў, фацімідаў і сельджукаў атрымаць кантроль над паўночнай Сірыяй.
У XII стагоддзі Алепа стаў цэнтрам мусульманскага супраціўлення крыжакам, якія беспаспяхова аблажылі яго ў 1124—1125 гадах. Пагроза крыжакоў была адбітая Імадам ад-Дзінам Зангі, які захапіў Алепа ў 1129 годзе, і яго сынам . Пасля смерці Нур ад-Дзіна горад перайшоў пад кантроль дынастыі Айюбідаў, заснаванай Саладзінам (Далах ад-Дзін). Пры Айюбідах Алепа перажыў перыяд выключнага росквіту. Былі заключаны дагаворы з венецыянцамі, якія аднавілі ролю Алепа як перавалачнага пункта для гандлю паміж Еўропай і Азіяй. Была перабудавана цытадэль, пашыраны рынкі і прыгарады горада. Айюбідскія кіраўнікі таксама пабудавалі шэраг медрэсэ, каб спрыяць аднаўленню суніцкага ісламу ў Алепа, які стаў апорай шыітаў пры Хамданідах.
Панаванне Айюбідаў раптоўна спынілася ў 1260 годзе, калі Алепа быў узяты манголамі, якія знішчылі яго жыхароў. Неўзабаве манголы былі выцеснены з Сірыі егіпецкімі мамлюкамі, але горад працягваў пакутаваць, перажыўшы ўспышку чумы ў 1348 г. і спусташальны напад Цімура ў 1400 г. Камерцыйнае адраджэнне ў XV стагоддзі стала магчымым дзякуючы заняпаду паўночных гандлёвых шляхоў праз Анатолію і Чорнае мора.
У 1516 годзе горад быў уключаны ў Асманскую імперыю, і неўзабаве стаў сталіцай правінцыі, якая ўключала паўночную Сірыю і частку паўднёвай Анатоліі. Камерцыйнае ажыўленне працягвалася, што падштурхнула рэканструкцыю і пашырэнне сука (рынку) Алепа і будаўніцтва новых ханаў (дамоў адпачынку для вандроўных гандляроў). Асноўныя тавары горада — персідскі шоўк і індыйскі перац. У XVI-м і XVII-м стагоддзях Алепа быў трэцім па велічыні горадам у Асманскай імперыі пасля Канстанцінопаля і Каіра, дзе размяшчаліся венецыянскія, брытанскія, галандскія і французскія консульствы і гандлёвыя офісы. Прысутнасць вялікай еўрапейскай купецкай суполкі была асабліва выгаднай для хрысціян у Алепа, якія часта служылі камерцыйнымі агентамі і перакладчыкамі.
Росквіт працягваўся да сярэдзіны XVIII стагоддзя, калі гандаль заняпаў з-за падзення вытворчасці персідскага шоўку, якое суправаджала крах дынастыі Сефевідаў. Развіццё эканамічнага ветразнага і параходнага транспарту таксама прывяло да таго, што значная частка міжнародных камерцыйных перавозак перайшла ў прыбярэжныя гарады Міжземнага мора за кошт унутраных цэнтраў караваннага гандлю, такіх як Алепа. У канцы XVIII стагоддзя назіралася паслабленне кантролю асманскага ўрада ў Алепа і адпаведнае ўзмацненне фракцыйнага канфлікту паміж магутнымі гандлёвымі гільдыямі і асацыяцыямі. Асманскія рэформы справакавалі эпізод беспарадкаў і пратэстаў, якія суправаджаліся гвалтам і рабаваннем супраць хрысціянскай супольнасці Алепа ў 1850 г.; асманскі кантроль, аднак, неўзабаве быў адноўлены.
Межы сучаснай Сірыі, праведзеныя Вялікабрытаніяй і Францыяй у канцы Першай сусветнай вайны, мелі эфект адразання Алепа ад тэрыторый, якія былі істотнымі для яго функцыі цэнтра міжнароднага гандлю, уключаючы Ірак і паўднёва-ўсходнюю Турцыю, асабліва партовы горад Іскендэрун. Тым не менш, вытворчы сектар Алепа працягваў развівацца, і горад неўзабаве стаў прамысловым цэнтрам, канкуруючым з Дамаскам. У ХХ-м стагоддзі горад перажыў масавы рост насельніцтва, выкліканы міграцыяй з сельскай мясцовасці, і вялікія жылыя забудовы былі пабудаваны, каб не адставаць ад попыту на жыллё.
Узнікненне ў сярэдзіне ХХ-га стагоддзя новай палітычнай структуры, у якой дамінавалі алавіты (секта шыіцкай меншасці) за кошт традыцыйнай суніцкай гарадской эліты, перыядычна прыводзіла да ўспышак гвалту. У 1979 г. успыхнула паўстанне супраць рэжыму Хафеза Асада, баевікі забілі каля 50 курсантаў, большасць з якіх былі алавітамі, у ваеннай акадэміі ў Алепа. Урад адказаў масіраваным разгортваннем ваенных сіл у Алепа ў 1980 годзе, і некалькі сотняў чалавек былі забіты спецназам, які паляваў на баевікоў у горадзе.
Алепа спачатку захоўваў цішыню, калі ўспыхнулі дэманстрацыі супраць рэжыму Башара Асада ў пачатку 2011 года і, такім чынам, пазбегнуў жорсткіх рэпрэсій сірыйскіх сіл бяспекі. Аднак, калі крызіс перарос у грамадзянскую вайну, Алепа стаў цэнтрам актыўнасці ўзброенай апазіцыі, і паўнавартасныя баі ахапілі горад, пачынаючы з лета 2012 года. Баі працягваліся да снежня 2016 года, калі байцы апазіцыі здалі горад сірыйскім сілам у абмен на іх бяспечны выезд з горада. Падчас грамадзянскай вайны Алепа пацярпеў значна больш разбурэнняў, чым любы іншы горад, нанёсшы шкоду больш чым на 7,5 мільярдаў долараў — у асноўным гэта жыллё.
Горад дадаткова моцна пацярпеў ад землятрусу 6 лютага 2023.
Сучасны горад
Самай прыкметнай славутасцю Алепа з’яўляецца сярэднявечная цытадэль, якая знаходзіцца на часткова рукатворным узгорку ў цэнтры горада вышынёй каля 40 метраў. Старая частка горада, якая распасціраецца вонкі ад падножжа ўзгорка, займае прыблізна 4 квадратных кіламетры. На захад ад цытадэлі знаходзіцца адзін з найбуйнейшых і найлепш захаваных крытых базараў на Блізкім Усходзе, які цягнецца на мілі па вузкіх вулачках. Прадаўцы групуюцца па гандлі на базары, утвараючы спецыялізаваныя алеі для тавараў, уключаючы адзенне, тэкстыль, скуру, мыла і спецыі. Шматлікія ханы, мячэці і купецкія дамы пабудаваны з вапняка, і многія з іх датуюцца XVI-м і XVII-м стагоддзямі нашай эры. Традыцыйныя жылыя раёны ў старым горадзе адрозніваюцца цесна пастаўленымі дваровымі дамамі, злучанымі сеткай завулкаў з высокімі сценамі.
За старым горадам былі пабудаваны жылыя забудовы ў еўрапейскім стылі з шырокімі вуліцамі і шматпавярховымі жылымі дамамі, каб улічыць рост насельніцтва горада ў ХХ-м стагоддзі. Хуткае пашырэнне апярэдзіла гарадское планаванне; перанаселенасць і недастатковая інфраструктура застаюцца ключавымі праблемамі развіцця. Будаўніцтва шырокіх сучасных дарог праз цэнтр горада ў 1950-х і 1970-х гадах прывяло да падзелу сумежных раёнаў старога горада на асобныя кварталы, парушаючы традыцыйныя схемы дзейнасці.
Рэлігійны і этнічны склад Алепа падобны да Сірыі ў цэлым. Большасць жыхароў — мусульмане-суніты, але ёсць таксама значная колькасць алавітаў і хрысціян. Значная армянская суполка была створана ў Алепа, калі каля 50 000 армянскіх бежанцаў пасяліліся там пасля Першай сусветнай вайны. У гэтым раёне таксама значная колькасць курдскага і туркменскага насельніцтва.
Карані яўрэйскай абшчыны Алепа сягаюць глыбокай старажытнасці, і Алепа на працягу стагоддзяў быў важным цэнтрам яўрэйскай культуры. Значная колькасць габрэяў, выгнаных з Іспаніі ў канцы XV стагоддзя, у выніку пасялілася ў Алепа. У ХХ-м стагоддзі мусульманская апазіцыя сіянісцкім пасяленням у Палестыне ператварылася ў рост варожасці і гвалту ў адносінах да габрэяў Алепа, што выклікала хвалю эміграцыі. Да 1948 г. большая частка яўрэйскай абшчыны пакінула Алепа, а апошнія яўрэйскія жыхары пакінулі Алепа ў 1990-х гадах
Асноўныя галіны прамысловасці Алепа — шаўкаткацтва, вытворчасць бавоўны, прадукаванне мыла і фарбавальнікаў, апрацоўка скуры, воўны, сухафруктаў і арэхаў. Горад з’яўляецца рынкавым цэнтрам для навакольных сельскагаспадарчых раёнаў, якія вырабляюць пшаніцу, бавоўна, ячмень, гародніну, садавіну, арэхі і кунжут. Алепа асабліва вядомы вытворчасцю фісташак, якія экспартуюцца па ўсім свеце. Горад ляжыць уздоўж чыгункі Стамбул-Багдад і злучаны чыгункай з Дамаскам і Бейрутам (на 2023 не дзейнічае).
Алепа застаецца цэнтрам традыцыйнай арабскай паэзіі, музыкі, кухні і рамёстваў. Гэта таксама інтэлектуальны цэнтр з універсітэтам Алепа (1960), інстытутам музыкі і некалькімі медрэсэ. Нацыянальны музей Алепа дэманструе старажытныя артэфакты, знойдзеныя ў паўночнай Сірыі на некалькіх буйных археалагічных помніках (на стан красавіка 2023 для наведвальнікаў адчынены толькі дагістарычны аддзел).
Стары горад Алепа быў унесены ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА ў 1986 годзе. Цытадэль Алепа лічыцца адным з самых яркіх прыкладаў сярэднявечнай ісламскай архітэктуры, якая захавалася ў XXI стагоддзі. Яшчэ адна славутасць — Вялікая, або Закарыя, мячэць (пабудавана ў 715 г. н. э., перабудавана ў 1285 г.), названая ў гонар Захарыі, бацькі Іаана Хрысціцеля. Часткі старых каменных сцен горада разам з некалькімі іх брамамі ўсё яшчэ захаваліся. Падчас Грамадзянскай вайны ў Сірыі стары горад, у тым ліку цытадэль і Вялікая мячэць, пацярпелі значны ўрон. Намаганні па аднаўленні будынкаў пачаліся пасля таго, як горад быў адбіты ўрадам Сірыі.
Гарады-пабрацімы
Зноскі
- https://worldpopulationreview.com/world-cities/aleppo-population
- Напісанне ў адпаведнасці з арт. Халеб. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Ha leb arab ح ل ب arm Հալեպ abo Alepa ital Aleppo antychnaya Beroya star grech Beroia lac Beroea najbujnejshy gorad Siryi i centr adnajmennaj samaj naselenaj muhafazy krainy Z naselnictvam u 2 301 570 zhyharoy 2005 Alepa z yaylyaecca i adnym z samyh bujnyh garadoy Levanta Na pracyagu mnogih stagoddzyay Alepa byy samym bujnym goradam u i trecim pa velichyni y Atamanskaj imperyi paslya Kanstancinopalya i Kaira Gorad Haleb Alepa arab حلب Gerb Scyag Kraina SiryyaKaardynaty 36 12 pn sh 37 10 u d H G Ya OZasnavany 5 tysyachagoddze da n e Pershaya zgadka 2500 god da n e Ranejshyya nazvy Halman BeroyaPloshcha 190 1 km Vyshynya centra 390 mAficyjnaya mova arabskayaNaselnictva 2 003 671 chal 2021 Kanfesijny sklad musulmane hrysciyaneChasavy poyas UTC 2 letam UTC 3Telefonny kod 21Aficyjny sajt aleppo gov syHaleb ash ShahbaHaleb Alepa na karce SiryiMedyyafajly na VikishovishchyGeagrafiyaRazmeshchany y paynochnaj chastcy Siryi pamizh Arontam i Eyfratam na stepavaj race Kuejke arab قويق u paynochna zahodnyaga padnozhzha byasplodnaga yzvyshsha u shyrokaj katlavine akruzhanaj z usih bakoy vysokimi vapnavymi scenami na vyshyni 380 m i y 350 km na paynochny yshod ad Damaska GistoryyaDakladny yzrost Alepa nevyadomy hoc lichycca shto geta adzin z najstarejshyh besperapynna zaselenyh garadoy svetu Myarkuecca shto pershyya pasyalency pabudavali damy na yzgorku y centry suchasnaga gorada vykarystoyvayuchy pryrodnyya abaronchyya peravagi rayona uradlivyya selskagaspadarchyya zemli i blizkasc da krynicy vady raki Kuejke Adnak besperapynnaya zaselenasc gorada da syonnyashnyaga dnya yskladnila poshuk arhealagichnyh dokazay samaj rannyaj gistoryi paselishcha Arabskaya nazva gorada Halab mae starazhytnasemickae pahodzhanne Upershynyu yon zgadvaecca y arhivah starazhytnaga gorada Ebla y kancy III ga tysyachagoddzya da n e yak mesca vazhnaga hrama prysvechanaga blizkayshodnyamu bogu bury Hadadu U kancy HH ga stagoddzya arheolagi vyyavili pahavanyya reshtki getaga hrama na mescy syarednyavechnaj cytadeli Alepa na vyarshyni pagorka y centry gorada Samyya starazhytnyya chastki hrama datuyucca III m tys da n e i na pracyagu nastupnyh tysyachagoddzyay budynak nekalki razoy rekanstruyavaysya Tayshchynya yago razburanyh scen svedchyc ab tym shto hram byy vysokaj vezhaj yakaya byla bachnaya na vyalikiya adleglasci U XVIII st da n e Halab byy stalicaj amarejskaga carstva Yamhad Paznej yon apynuysya pad uladaj hetay egipcyan mitan i znoy hetay u XVII XIV stst da n e U nastupnyya stagoddzi yano dasyagnula nekatoraj nezalezhnasci y yakasci heckaga knyastva Gorad byy zavayavany asiryjcami y XVIII m st da n e a zatym kantralyavaysya persami z VI ga pa IV stst da n e Nedahop gistarychnyh zvestak pra Halab u peryyad panavannya Asiryi i Ahemeniday svedchyc ab tym shto znachenne gorada pamenshylasya U pachatku III stagoddzya da n e gorad trapiy u ruki Seleykiday yakiya zasnavali na getym mescy makedonskuyu kaloniyu i nazvali yae Beroya u gonar starazhytnaga makedonskaga gorada yaki magchyma byy pershapachatkovym domam mnogih pasyalencay Yon stay vazhnym goradam elinistychnaga peryyadu i vyalikim gandlyovym centram pamizh mizhzemnamorskim regiyonam i zemlyami na yshodze Gorad uvajshoy u sklad rymskaj pravincyi Siryya y I st da n e Veragodna u gety peryyad tut pachalosya yayrejskae zasyalenne a taksama byla stvorana hrysciyanskaya abshchyna Beroya kvitnela yak centr karavannaga ruhu pad vizantyjskim panavannem ale byla razrabavana i spalena persidskim carom Sasaniday Hasravam I u 540 g n e U 637 godze gorad byy zavayavany arabami pry yakih yon vyarnuysya da svayoj staroj nazvy Halab U H stagoddzi dynastyya zamacavalasya y Alepa yak nezalezhnae knyastva Pad yago kiravannem gorad mey bliskuchae kulturnae zhyccyo pry dvary Sajfa al Daylaha yaki byy zasnavalnikam dynastyi y Alepa byli takiya svyacily yak paet al Mutanabi i filosaf al Farabi Gorad byy ablozhany i razrabavany vizantyjskaj armiyaj Nikifara II Foki y 962 godze Nastupiy peryyad vajny i besparadkay padsilkoyvanyh baracboj za yladu na myascovym uzroyni i namagannyami vizantyjcay facimiday i seldzhukay atrymac kantrol nad paynochnaj Siryyaj U XII stagoddzi Alepa stay centram musulmanskaga supraciylennya kryzhakam yakiya bespaspyahova ablazhyli yago y 1124 1125 gadah Pagroza kryzhakoy byla adbitaya Imadam ad Dzinam Zangi yaki zahapiy Alepa y 1129 godze i yago synam Paslya smerci Nur ad Dzina gorad perajshoy pad kantrol dynastyi Ajyubiday zasnavanaj Saladzinam Dalah ad Dzin Pry Ajyubidah Alepa perazhyy peryyad vyklyuchnaga roskvitu Byli zaklyuchany dagavory z venecyyancami yakiya adnavili rolyu Alepa yak peravalachnaga punkta dlya gandlyu pamizh Eyropaj i Aziyaj Byla perabudavana cytadel pashyrany rynki i prygarady gorada Ajyubidskiya kirayniki taksama pabudavali sherag medrese kab spryyac adnaylennyu sunickaga islamu y Alepa yaki stay aporaj shyitay pry Hamdanidah Panavanne Ajyubiday raptoyna spynilasya y 1260 godze kali Alepa byy uzyaty mangolami yakiya znishchyli yago zhyharoy Neyzabave mangoly byli vycesneny z Siryi egipeckimi mamlyukami ale gorad pracyagvay pakutavac perazhyyshy yspyshku chumy y 1348 g i spustashalny napad Cimura y 1400 g Kamercyjnae adradzhenne y XV stagoddzi stala magchymym dzyakuyuchy zanyapadu paynochnyh gandlyovyh shlyahoy praz Anatoliyu i Chornae mora U 1516 godze gorad byy uklyuchany y Asmanskuyu imperyyu i neyzabave stay stalicaj pravincyi yakaya yklyuchala paynochnuyu Siryyu i chastku paydnyovaj Anatolii Kamercyjnae azhyylenne pracyagvalasya shto padshturhnula rekanstrukcyyu i pashyrenne suka rynku Alepa i budaynictva novyh hanay damoy adpachynku dlya vandroynyh gandlyaroy Asnoynyya tavary gorada persidski shoyk i indyjski perac U XVI m i XVII m stagoddzyah Alepa byy trecim pa velichyni goradam u Asmanskaj imperyi paslya Kanstancinopalya i Kaira dze razmyashchalisya venecyyanskiya brytanskiya galandskiya i francuzskiya konsulstvy i gandlyovyya ofisy Prysutnasc vyalikaj eyrapejskaj kupeckaj supolki byla asabliva vygadnaj dlya hrysciyan u Alepa yakiya chasta sluzhyli kamercyjnymi agentami i perakladchykami Roskvit pracyagvaysya da syaredziny XVIII stagoddzya kali gandal zanyapay z za padzennya vytvorchasci persidskaga shoyku yakoe supravadzhala krah dynastyi Sefeviday Razviccyo ekanamichnaga vetraznaga i parahodnaga transpartu taksama pryvyalo da tago shto znachnaya chastka mizhnarodnyh kamercyjnyh peravozak perajshla y prybyarezhnyya garady Mizhzemnaga mora za kosht unutranyh centray karavannaga gandlyu takih yak Alepa U kancy XVIII stagoddzya naziralasya paslablenne kantrolyu asmanskaga yrada y Alepa i adpavednae yzmacnenne frakcyjnaga kanfliktu pamizh magutnymi gandlyovymi gildyyami i asacyyacyyami Asmanskiya reformy spravakavali epizod besparadkay i pratestay yakiya supravadzhalisya gvaltam i rabavannem suprac hrysciyanskaj supolnasci Alepa y 1850 g asmanski kantrol adnak neyzabave byy adnoyleny Mezhy suchasnaj Siryi pravedzenyya Vyalikabrytaniyaj i Francyyaj u kancy Pershaj susvetnaj vajny meli efekt adrazannya Alepa ad terytoryj yakiya byli istotnymi dlya yago funkcyi centra mizhnarodnaga gandlyu uklyuchayuchy Irak i paydnyova yshodnyuyu Turcyyu asabliva partovy gorad Iskenderun Tym ne mensh vytvorchy sektar Alepa pracyagvay razvivacca i gorad neyzabave stay pramyslovym centram kankuruyuchym z Damaskam U HH m stagoddzi gorad perazhyy masavy rost naselnictva vyklikany migracyyaj z selskaj myascovasci i vyalikiya zhylyya zabudovy byli pabudavany kab ne adstavac ad popytu na zhyllyo Uzniknenne y syaredzine HH ga stagoddzya novaj palitychnaj struktury u yakoj daminavali alavity sekta shyickaj menshasci za kosht tradycyjnaj sunickaj garadskoj elity peryyadychna pryvodzila da yspyshak gvaltu U 1979 g uspyhnula paystanne suprac rezhymu Hafeza Asada baeviki zabili kalya 50 kursantay bolshasc z yakih byli alavitami u vaennaj akademii y Alepa Urad adkazay masiravanym razgortvannem vaennyh sil u Alepa y 1980 godze i nekalki sotnyay chalavek byli zabity specnazam yaki palyavay na baevikoy u goradze Alepa spachatku zahoyvay cishynyu kali yspyhnuli demanstracyi suprac rezhymu Bashara Asada y pachatku 2011 goda i takim chynam pazbegnuy zhorstkih represij siryjskih sil byaspeki Adnak kali kryzis peraros u gramadzyanskuyu vajnu Alepa stay centram aktyynasci yzbroenaj apazicyi i paynavartasnyya bai ahapili gorad pachynayuchy z leta 2012 goda Bai pracyagvalisya da snezhnya 2016 goda kali bajcy apazicyi zdali gorad siryjskim silam u abmen na ih byaspechny vyezd z gorada Padchas gramadzyanskaj vajny Alepa pacyarpey znachna bolsh razburennyay chym lyuby inshy gorad nanyosshy shkodu bolsh chym na 7 5 milyarday dolaray u asnoynym geta zhyllyo Gorad dadatkova mocna pacyarpey ad zemlyatrusu 6 lyutaga 2023 Suchasny goradSamaj prykmetnaj slavutascyu Alepa z yaylyaecca syarednyavechnaya cytadel yakaya znahodzicca na chastkova rukatvornym uzgorku y centry gorada vyshynyoj kalya 40 metray Staraya chastka gorada yakaya raspasciraecca vonki ad padnozhzha yzgorka zajmae pryblizna 4 kvadratnyh kilametry Na zahad ad cytadeli znahodzicca adzin z najbujnejshyh i najlepsh zahavanyh krytyh bazaray na Blizkim Ushodze yaki cyagnecca na mili pa vuzkih vulachkah Pradaycy grupuyucca pa gandli na bazary utvarayuchy specyyalizavanyya alei dlya tavaray uklyuchayuchy adzenne tekstyl skuru myla i specyi Shmatlikiya hany myacheci i kupeckiya damy pabudavany z vapnyaka i mnogiya z ih datuyucca XVI m i XVII m stagoddzyami nashaj ery Tradycyjnyya zhylyya rayony y starym goradze adroznivayucca cesna pastaylenymi dvarovymi damami zluchanymi setkaj zavulkay z vysokimi scenami Za starym goradam byli pabudavany zhylyya zabudovy y eyrapejskim styli z shyrokimi vulicami i shmatpavyarhovymi zhylymi damami kab ulichyc rost naselnictva gorada y HH m stagoddzi Hutkae pashyrenne apyaredzila garadskoe planavanne peranaselenasc i nedastatkovaya infrastruktura zastayucca klyuchavymi prablemami razviccya Budaynictva shyrokih suchasnyh darog praz centr gorada y 1950 h i 1970 h gadah pryvyalo da padzelu sumezhnyh rayonay staroga gorada na asobnyya kvartaly parushayuchy tradycyjnyya shemy dzejnasci Religijny i etnichny sklad Alepa padobny da Siryi y celym Bolshasc zhyharoy musulmane sunity ale yosc taksama znachnaya kolkasc alavitay i hrysciyan Znachnaya armyanskaya supolka byla stvorana y Alepa kali kalya 50 000 armyanskih bezhancay pasyalilisya tam paslya Pershaj susvetnaj vajny U getym rayone taksama znachnaya kolkasc kurdskaga i turkmenskaga naselnictva Karani yayrejskaj abshchyny Alepa syagayuc glybokaj starazhytnasci i Alepa na pracyagu stagoddzyay byy vazhnym centram yayrejskaj kultury Znachnaya kolkasc gabreyay vygnanyh z Ispanii y kancy XV stagoddzya u vyniku pasyalilasya y Alepa U HH m stagoddzi musulmanskaya apazicyya siyanisckim pasyalennyam u Palestyne peratvarylasya y rost varozhasci i gvaltu y adnosinah da gabreyay Alepa shto vyklikala hvalyu emigracyi Da 1948 g bolshaya chastka yayrejskaj abshchyny pakinula Alepa a aposhniya yayrejskiya zhyhary pakinuli Alepa y 1990 h gadah Asnoynyya galiny pramyslovasci Alepa shaykatkactva vytvorchasc bavoyny pradukavanne myla i farbavalnikay apracoyka skury voyny suhafruktay i arehay Gorad z yaylyaecca rynkavym centram dlya navakolnyh selskagaspadarchyh rayonay yakiya vyrablyayuc pshanicu bavoyna yachmen garodninu sadavinu arehi i kunzhut Alepa asabliva vyadomy vytvorchascyu fistashak yakiya ekspartuyucca pa ysim svece Gorad lyazhyc uzdoyzh chygunki Stambul Bagdad i zluchany chygunkaj z Damaskam i Bejrutam na 2023 ne dzejnichae Alepa zastaecca centram tradycyjnaj arabskaj paezii muzyki kuhni i ramyostvay Geta taksama intelektualny centr z universitetam Alepa 1960 instytutam muzyki i nekalkimi medrese Nacyyanalny muzej Alepa demanstrue starazhytnyya artefakty znojdzenyya y paynochnaj Siryi na nekalkih bujnyh arhealagichnyh pomnikah na stan krasavika 2023 dlya navedvalnikay adchyneny tolki dagistarychny addzel Stary gorad Alepa byy uneseny y spis Susvetnaj spadchyny YuNESKA y 1986 godze Cytadel Alepa lichycca adnym z samyh yarkih prykladay syarednyavechnaj islamskaj arhitektury yakaya zahavalasya y XXI stagoddzi Yashche adna slavutasc Vyalikaya abo Zakaryya myachec pabudavana y 715 g n e perabudavana y 1285 g nazvanaya y gonar Zaharyi backi Iaana Hryscicelya Chastki staryh kamennyh scen gorada razam z nekalkimi ih bramami ysyo yashche zahavalisya Padchas Gramadzyanskaj vajny y Siryi stary gorad u tym liku cytadel i Vyalikaya myachec pacyarpeli znachny yron Namaganni pa adnaylenni budynkay pachalisya paslya tago yak gorad byy adbity yradam Siryi Garady pabracimy Livan Bejrut Francyya Liyon Belarus Brest Turcyya Gaziyantep Turcyya Turcyya Turcyya IzmirZnoskihttps worldpopulationreview com world cities aleppo population Napisanne y adpavednasci z art Haleb Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 16 Trypali Hvilina Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2003 T 16 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0263 6 t 16