Славенія

Славе́нія (славенск.: Slovenija), Рэспу́бліка Славе́нія (славенск.: Republika Slovenija) — дзяржава на поўдні Цэнтральнай Еўропы. На захадзе мяжуе з Італіяй, на поўначы — з Аўстрыяй, на паўночным усходзе — з Венгрыяй, на ўсходзе і поўдні — з Харватыяй, а на паўднёвым захадзе мае выхад да Адрыятычнага мора. Назва краіны паходзіць ад этноніма — славенцы.

Рэспубліка Славенія
славенск.: Republika Slovenija

Сцяг Славеніі Герб Славеніі
Гімн: «Zdravljica»
Дата незалежнасці	Абвешчана 25 чэрвеня 1991 Прызнана ў 1992 (ад распаду Югаславіі)
Афіцыйная мова	славенская
Сталіца	Любляна
Найбуйнейшыя гарады	Любляна, Марыбор, Цэле, Крань, Вяленье
Форма кіравання	парламенцкая рэспубліка
	Наташа Пірц-Мусар Роберт Голаб
Дзярж. рэлігія	каталіцтва
Плошча • Агулам • % воднай паверхні	150-я ў свеце 20 253 км² 0,6
Насельніцтва • Ацэнка (2009) • Шчыльнасць	2 053 355 чал. (144-я) 99 чал./км²
ВУП (ППЗ)   • Разам (2011)   • На душу насельніцтва	$58,979 млрд.  (87-ы) $29 179
ВУП (намінал)   • Разам (2011)   • На душу насельніцтва	$52,430 млрд.  (74-ы) $25 939
Валюта	Еўра
Інтэрнэт-дамен	.si
Код ISO (Alpha-2)	SI
Код ISO (Alpha-3)	SVN
Код МАК	SLO
Тэлефонны код	+386
Часавыя паясы	+1
Report for Selected Countries and Subjects Да 2007 — .

Член ААН, Еўрасаюза і НАТА, Шэнгенскага пагаднення.

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Славеніі

Ранняя гісторыя

Славянскія продкі сучасных славенцаў аселі на тэрыторыі краіны ў VI ст. н. э. У VII ст. яны ўтварылі Карантанію, якая стала адной з першых славянскіх дзяржаў. У 745 годзе Карантанія ў абмен на ваенную дапамогу прызнала пратэктарат з боку франкаў, захаваўшы пры гэтым фармальную незалежнасць да свайго распаду ў 1180. Уплыў франкаў спрыяў хрысціянізацыі славенцаў.

Каля 1000 года былі напісаныя Brizinski spomeniki, першы пісьмовы дакумент на славенскай мове.

У складзе Аўстрыйскай імперыі

У XIV ст. тэрыторыя сучаснай Славеніі патрапіла пад уладу Габсбургаў і ў наступным увайшла ў склад Аўстрыйскай імперыі. Славенія была падзеленая на тры правінцыі: Краньскую, Горышку і Штаерску.

Перасоўванне гандлёвых шляхоў і Трыццацігадовая вайна ў XVII ст. спрыялі эканамічнаму заняпаду Славеніі, але ў XVIII ст. гаспадарчае развіццё ізноў актывізавалася: вытворчасць розных тавараў павялічылася, сельскагаспадарчай прадукцыі стала больш адсоткаў на 60. Разгарнуўся нацыянальны асветніцкі рух. Гэты перыяд атрымаў назву Славенскае Адраджэнне

У 1809—1813 гг. вялікая частка Славеніі ўваходзіла ў склад Ілірыйскіх правінцый.

У XIX ст., асабліва падчас і пасля Рэвалюцый 1848—1849 гг. у Славеніі развіваецца нацыянальны рух (цэнтр — Крайна).

Міжваенны перыяд

У 1918 годзе распалася Аўстра-Венгрыя, у выніку чаго Італія захапіла вобласці Прыморска і Істра, а таксама частку Далмаціі. Астатняя частка славенскіх земляў увайшла ў ізноў утворанае Каралеўства Сербаў, Харватаў і Славенцаў, якое ў 1929 было пераназвана ў каралеўства Югаславія.

У 1941 годзе пасля нападу дзяржаў восі на Югаславію, Італія анэксавала тэрыторыю да Любляны, а Германія астатнюю тэрыторыю з горадам Марыбар.

У складзе СФРЮ

Асноўны артыкул: Сацыялістычная Рэспубліка Славенія

Каралеўства Югаславія распалася падчас Другой сусветнай вайны, а Славенія ўвайшла ў склад сацыялістычнай Югаславіі, што было абвешчана 29 лістапада 1945.

У 1947 годзе ад Італіі да Славеніі былі далучаныя спрадвечныя славенскія землі Абална-Крашка і Горышка.

Па выніках праведзенага рэферэндума Славенія абвясціла незалежнасць ад СФРЮ 25 чэрвеня 1991. Славенія — адзіная краіна, якая выйшла з СФРЮ практычна без кровапраліцця.

Вайна за незалежнасць

Асноўны артыкул: Дзесяцідзённая вайна

Вайна за незалежнасць працягвалася дзесяць дзён, падчас 72 баявых кантактаў, страты ЮНА склалі 45 чалавек забітымі, 146 параненымі, 4693 вайскоўцаў і 252 супрацоўніка федэральных службаў былі ўзятыя ў палон; страты славенскіх сіл самаабароны склалі 19 забітых (9 камбатантаў, астатнія — цывільныя асобы) і 182 параненых. Таксама загінулі 12 грамадзян замежных дзяржаў, у асноўным кіроўцы на службе міжнародных транспартных кампаній. Быў выведзены з ладу 31 танк (сюды ўвайшлі і спаленыя, і пашкоджаныя), 22 транспартныя бронемашыны, 172 транспартных сродку і 6 лятальных апаратаў.

Палітыка

Асноўны артыкул: Палітыка Славеніі

Геаграфічныя даныя

Асноўны артыкул: Геаграфія Славеніі

Эканоміка

Асноўны артыкул: Эканоміка Славеніі

Транспарт

Асноўны артыкул:

Насельніцтва

Асноўны артыкул: Насельніцтва Славеніі

Культура

Асноўны артыкул:

Адукацыя

Асноўны артыкул:

Гл. таксама

• Беларуска-славенскія адносіны
• Адам Багорыч

Літаратура

• Славенія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 494—498. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• Slovenia.si. Your gateway to information on Slovenia.
• Government of the Republic of Slovenia
• Славутасці Славеніі — 360° панарамы гарадоў, замкаў, пячор, паркаў і г. п.
• Славенія Архівавана 20 сакавіка 2008.
• Славенія Архівавана 6 мая 2021.
• Славенія