Танза нія Аб ядна ная Рэспу бліка Танза нія суахілі Jamhuri ya Muungano wa Tanzania англ United Republic of Tanzania кра

Танза́нія, Аб’ядна́ная Рэспу́бліка Танза́нія (суахілі: Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, англ.: United Republic of Tanzania) — краіна ва Усходняй Афрыцы, узнікла ў выніку аб’яднання дзвюх былых калоній Вялікабрытані: Танганьікі і Занзібара, што сімвалізуе назва краіны ўтвораная з пачаткаў найменняў абодвух рэгіёнаў. У наш час гэтыя рэгіёны Танзаніі існуюць у складзе федэратыўнай рэспублікі.

Аб’яднаная Рэспубліка Танзанія
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania
United Republic of Tanzania


Сцяг Танзаніі	Герб Танзаніі

Дэвіз: «Uhuru na Umoja
(бел.: Свабода і адзінства)»

Дзяржаўны гімн Танзаніі

Заснавана

26 красавіка 1964 (аб’яднанне і Занзібара)

Афіцыйная мова

суахілі і англійская

Сталіца

Дадома (заканадаўчая сталіца), Дар-эс-Салам (адміністрацыйны цэнтр)

Найбуйнейшыя гарады

Дар-эс-Салам

Форма кіравання

Прэзідэнцкая рэспубліка

Самія Сулуху
яна ж

Плошча
• Агулам
• % воднай паверхні

31-я ў свеце
945 203 км²
6,2

Насельніцтва
• Ацэнка (2009)
• Шчыльнасць

38 860 170 чал.
41,1 чал./км²

ВУП
• Разам (2012)
• На душу насельніцтва

$29,012 млрд. (82-ы)
$674

ІРЧП (2007)

▲ 0,530 (151-ы)

Валюта

танзанійскі шылінг

Інтэрнэт-дамен

.tz

Код ISO (Alpha-2)

TZ

Код ISO (Alpha-3)

TZA

Код МАК

TAN

Тэлефонны код

+255 (+007 з Кеніі і Уганды)

Часавыя паясы

+3

Краіна мае выхад да Індыйскага акіяна. На поўначы мяжуе з Кеніяй і Угандай, на захадзе з Руандай, Бурундзі і Дэмакратычнай Рэспублікай Конга, на поўдні з Мазамбікам, Малаві і Замбіяй.

Паходжанне назвы

Складаецца з назваў двух дзяржаўных утварэнняў, якія слалі Танзанію: Танганьіка і Занзібар.

Геаграфічнае становішча

Астравы Танзаніі

Найбуйнейшыя астравы Танзаніі ў Індыйскім акіяне — Занзібар (Унгуні), Пемба, Мафія. Найбуйнейшы азёрны востраў Танзаніі і ўсёй Афрыкі — Укерэвэ на возеры Вікторыя.

Прырода

Рэльеф

Па тэрыторыі кантынентальнай часткі Танзаніі цягнуцца Цэнтральнаафрыканская і Усходнеафрыканская лініі разлому зямной кары, якія зыходзяцца ў раёне на поўнач ад возера Малаві. Яны сфарміраваліся болей за 25 млн гадоў таму ў выніку моцных тэктанічных штуршкоў, што суправаджаліся актыўнай вулканічнай дзейнасцю. Уздоўж разломаў утварыліся горныя масівы, у тым ліку гара Кіліманджара (5895 м) — найвышэйшы пункт усёй Афрыкі. На поўначы краіны на захад ад Усходнеафрыканскага разлома месціцца нагор’е, сфарміраванае прадуктамі старажытных вывяржэнняў. Яно вядома дзякуючы вялізарным вулканам з круглымі або авальнымі кальдэрамі. Усяго такіх вулканаў налічваецца 8. Найбольш вядомы з іх — Нгорангора. Паміж разломамі на вышыні 1000—1500 м знаходзяцца шырокія пагорыстыя пласкагор’і, утвораныя крышталічнымі пародамі, у тым ліку сланцамі, гранітам і пясчанікам. Тут таксама маюцца раўніны і нізіны. На паўночным усходзе вядома нагор’е Масаі з яго знакамітым стэпамі з купалападобнымі грудамі і адкладаннямі старажытных азёр, а на поўдзень ад возера Вікторыя — нагор’е Ун’ямвезі, якое прыступкамі ўзвышаецца на паўночны захад. На поўнач ад возера Малаві ўзвышаецца яшчэ адна вулканічная града Рунгвэ. На ўсход ад Малаві цягнуцца паўднёвыя пласкагор’і. Яны паступова пераходзяць ва ўсходнюю прыбярэжную нізіну, што прасціраецца ўздоўж Індыйскага акіяна. Нізіна пашыраецца на поўначы і на поўдні, складзена пераважна глінамі, пяском і вапняковымі адкладаннямі. Уздоўж берага знаходзяцца некалькі ланцугоў астравоў.

Карысныя выкапні

Тэрыторыя кантынентальнай Танзаніі надзвычай багатая на карысныя выкапні. На захадзе і ў цэнтры краіны здабываюць золата, жалеза, вугаль, медзь, нікель, тытан, вокіс ніёбія, граніт, лушчак, фосфар, гіпс, графіт, дыяменты і іншыя каштоўныя і паўкаштоўныя камяні. На ўсходзе і поўначы вядзецца здабыча охры, магнезіту, фасфатаў, соды, лушчаку, кааліну.

Клімат

Клімат у Танзаніі субэкватарыяльны. На поўначы два сезону дажджоў (сакавік — май і верасень — лістапад), на поўдні — адзін (лістапад — красавік). На астравах клімат вільготны, сярэдняя дзённая тэмпература — плюс 28-30 градусаў, марскія брызы робяць надвор’е вельмі прыемнай. Тэмпература вады ў Індыйскім акіяне — 24-26 градусаў. У цэнтральнай частцы (1200—1700 м над узроўнем мора) сярэдняя тэмпература — плюс 22-25 градусаў, ночы могуць быць прахалоднымі.

Гісторыя

Дакаланіяльны перыяд

Цясніна Алдувай. Лічыцца, што тут з’явіліся першыя людзі

Першапачаткова тэрыторыю цяперашняй Танзаніі засялялі народы, роднасныя бушменам і гатэнтотам, якія займаліся паляваннем і збіральніцтвам. Затым, у I тысячагоддзі да н. э., з Эфіопскага нагор’я прыйшлі кушыцкія плямёны. Да пачатку н. э. тут аселі плямёны банту. Прыкладна ў сярэдзіне I тысячагоддзя н. э на ўзбярэжжы цяперашняй Танзаніі з’явіліся персідскія гандляры, а затым — арабскія. Менавіта тады склалася новая этнічная супольнасць — суахілі. Яе склалі мясцовыя прыбярэжныя плямёны і іншаземцы з Ірана, Аравіі, а таксама з Індыі. Суахілі займаліся міжнароднай гандлем — з Афрыкі вывозіліся слановая косць, золата, рабы, а ўвозіліся рамесныя вырабы, тканіны, прадукты харчавання.

Еўрапейская экспансія

У пачатку XVI-га стагоддзя на ўзбярэжжы цяперашняй Танзаніі з’явіліся партугальцы. З 1505 года яны захапілі практычна ўсе партовыя гарады, але ў другой палове XVII-га стагоддзя арабы і суахілі здолелі выгнаць партугальцаў, пасля чаго ажывілася гаспадарчая дзейнасць. Арабы і мясцовыя жыхары, якія прэтэндавалі на арабскае паходжанне, актыўна заняліся гандлем рабамі. Рабы-негры пастаўляліся ў краіны Блізкага Ўсходу, а таксама ў Індыю і для еўрапейскіх плантатараў на астравах у Індыйскім акіяне. У выніку некаторыя раёны ў глыбіні цяперашняй Танзаніі ў XVIII-м стагоддзі істотна спусцелі. Дзякуючы гандлю людзьмі адбылося ўзнікненне зародкаў дзяржаўнасці ў глыбінных раёнах краіны ў народаў шамбала, чага, хехе, хая, ньямвезэ. Да прыкладу, «дзяржава» вярхоўнага правадыра племя Шамбала па імю Кімверы распасціралася ад схілаў Кіліманджара да ўзбярэжжа Індыйскага акіяна. Таксама паўстала «краіна» племя хехе — пад кіраўніцтвам вярхоўнага правадыра Муюгумбы. Але ў сярэдзіне XIX-га стагоддзя на ўзбярэжжы сучаснай Танзаніі з’явілася мноства еўрапейцаў — гандляроў і місіянераў (з Брытаніі, Францыі, Германіі і нават з ЗША). Асабліва агрэсіўна дзейнічалі англічане, якія проста забаранілі султану Занзібара займацца гандлем рабамі.

Каланіяльны перыяд

У 1885 годзе на ўзбярэжжа Танзаніі высадзіўся немец Карл Петэрс (яму было тады 29 гадоў). Ён даволі хутка заключыў дагаворы з правадырамі 12 плямёнаў аб пратэктараце, гэта значыць аб пераходзе іх пад уладу Германіі, а ў 1888 годзе ўзяў ў султана Занзібара ўсю прыбярэжную частку Танзаніі ў арэнду на 50 гадоў. Англічане ў лістападзе 1890 года заключылі з султанам Занзібара дагавор аб пратэктараце над востравам, а ў 1891 года Петерс абвясціў аб стварэнні імперскай калоніі Германская Усходняя Афрыка.

Немцы хацелі ператварыць Германскую Усходнюю Афрыку ў сваю калонію. Яны стваралі там плантацыі і вырошчвалі каучуканосы, каву, бавоўна, . З 1902 года сталі будаваць чыгункі, якія злучылі прыбярэжныя парты з глыбіннымі раёнамі. Да 1914 года лік немцаў-пасяленцаў дасягнуў 5,4 тыс. У 1905-07 гг. у Танзаніі было задушана Паўстанне Маджа-Маджа. У жніўні 1914 года пачалася сусветная вайна, і Танзанія стала тэатрам ваенных дзеянняў. Войскі немцаў і мясцовых жыхароў ўзначаліў палкоўнік фон Лета-Форбек, які змагаўся разам са сваімі салдатамі супраць войскаў Брытаніі, Бельгіі і Партугаліі, робячы рэйды ў калоніі гэтых краін, аж да лістапада 1918 года, пакуль яму не паведамілі, што Германія капітулявала. Пасля сусветнай вайны Танганьіка (кантынентальная Танзанія) перайшла пад апеку Брытаніі. Англічане працягнулі развіццё плантацыйнай гаспадаркі, у першую чаргу сізалю, а таксама бавоўны і кава.

Перыяд незалежнасці

9 снежня 1961 года Брытанія падаравала незалежнасць Танганьіцы, а 10 снежня 1963 года — Занзібару, які застаўся султанатам. Аднак ужо 12 студзеня 1964 года на Занзібары выбухнула паўстанне, улада султана была зрынута і 26 красавіка 1964 года кіраўніцтва Рэспублікі Танганьіка і Народнай Рэспублікі Занзібара і Пемба абвясцілі аб стварэнні Аб’яднанай Рэспублікі Танганьікі і Занзібара. 29 кастрычніка 1964 года назва была скарочана да сучаснай Танзаніі.

У Танзаніі, якую ўзначаліў Джуліус Ньерэрэ, была абвешчана лінія «будаўніцтва нацыі». Па ўсёй краіне пачалася «добраахвотная кампанія» па ўдзелу моладзі, жанчын, старых у будаўніцтве грамадскіх аб’ектаў, дарог, мастоў. Гэтая павіннасць спалучалася з навучаннем ваеннай справы. У той жа час многія з кіраўнікоў кіруючай партыі Тану (Танганьікскі Афрыканскі Народны Саюз) заняліся асабістым узбагачэннем. У 1966 годзе ўспыхнулі паўстанні студэнтаў, якія адмаўляліся выконваць працоўныя павіннасці. Улады Танзаніі паспяхова задушылі гэтыя паўстанні ваеннай сілай. У студзені 1967 года кіраўніцтва ТАНУ абвясціла аб праграме будаўніцтва ў Танзаніі камунізму. Пасля гэтага ў краіне былі нацыяналізаваны банкі, прамысловыя прадпрыемствы, знешнегандлёвыя арганізацыі, а таксама сельскагаспадарчыя плантацыі (у тым ліку якія належалі замежнікам). У сельскай мясцовасці сталі стварацца калгасы — паводле канцэпцыі танзанійскага камунізму уджамаа. Гэтыя навіны сустрэлі асаблівае супраціўленне на Занзібары — там дайшло да таго, што ў 1972 быў забіты партыйны лідар. У адплату ўлады Танзаніі пакаралі смерцю некалькі дзясяткаў «змоўшчыкаў». У сярэдзіне 1970-х гадоў планавалася аперацыя «мадука» — поўная нацыяналізацыя ўсяго рознічнага гандлю ў краіне, але яна скончылася правалам. Аднапартыйная сістэма праўлення, якая існавала з 1970-х гадоў, спыніла сваё існаванне ў 1995 годзе, калі былі праведзены выбары на дэмакратычнай аснове.

Дзяржаўны лад

Танзанія — унітарная прэзідэнцкая рэспубліка.

Адміністрацыйны падзел

Танзанія дзеліцца на 26 рэгіёнаў:


Рэгіён	Рэгіён (анг.)	Цэнтр	Плошча, км²	Насельніцтва (2002), тыс. чал.
	Arusha	Аруша	36 486	1292,973
	Dar es Salaam	Дар-эс-Салам	1393	2497,940
	Dodoma	Дадома	41 311	1698,996
	Zanzibar Urban/West		230	391,002
	Zanzibar North		470	136,953
	Zanzibar Central/South		854	94,504
	Iringa		56 864	1495,333
	Kagera	Букоба	28 388	2033,888
	Kigoma	Кігома	37 037	1679,109
	Kilimanjaro	Мошы	13 309	1381,149
	Lindi		66 046	791,306
	Manyara	Бабаці	45 820	1040,461
	Mara		19 566	1368,602
	Mbeya		60 350	2070,046
	Mwanza	Мванза	19 592	2942,148
	Morogoro	Марагора	70 799	1759,809
	Mtwara		16 707	1128,523
	Pemba North		574	186,013
	Pemba South		332	176,153
	Pwani		32 407	889,154
	Ruvuma		63 498	1117,166
Руква	Rukwa		68 635	1141,743
	Singida		49 341	1090,758
	Tabora	Табора	76 151	1717,908
	Tanga	Танга	26 808	1642,015
	Shinyanga		50 781	2805,580

Насельніцтва

Паводле дадзеных на 2014 год насельніцтва краіны складае каля 50 млн чалавек. Насельніцтва размешчана даволі нераўнамерна. Каля 80 % жыхароў краіны пражывае ў сельскіх раёнах. Найбуйнейшым горадам Танзаніі з’яўляецца Дар-эс-Салам. У краіне пражывае каля 120 розных этнічных груп, найбольш шматлікія з якіх: сукума, ньямвезі, джага, нгондэ, хая, хехе, бена, гога і маконда. Большая частка этнічных груп належыць да групы народаў банту, частка адносіцца да нілотаў і кайсанскіх народаў. Невялікая доля насельніцтва Танзаніі — асобы індыйскага, арабскага, еўрапейскага, кітайскага і іншага паходжання.

Доля асоб ва ўзросце да 15 гадоў — 44,3 %; асоб ва ўзросце старэйшыя за 65 гадоў — 2,6 %. Сярэдні ўзрост складае 17,8 гадоў. Сярэдняя працягласць жыцця на 2011 год — 58 гадоў. Сярэдні прырост насельніцтва — каля 2 %. Нараджальнасць складае 32,64 на 1000 чалавек; смяротнасць — 12,09 на 1000. Фертыльнасць — 4,16 нараджэнняў на 1 жанчыну.

Рэлігія

Крыху больш за палову жыхароў Танзаніі (55 % — 60 %) з’яўляюцца хрысціянамі. Доля мусульман ацэньваецца ў 30 % — 32 %. Яшчэ прыкладна 12 % насельніцтва прытрымліваецца мясцовых аўтахтонных вераванняў. Сярод этнічных меншасцей ёсць індуісты, бахаі, будысты, сікхі, джайны і інш.

Найбуйнейшымі хрысціянскімі канфесіямі з’яўляюцца каталікі (12,4 млн), лютэране (5,8 млн), пяцідзесятнікі (2,35 млн) і англікане (2 млн). Мусульмане складаюць большасць на Занзібары (97 %), у многіх прыбярэжных раёнах, а таксама ў некаторых гарадскіх раёнах ва ўнутранай частцы краіны. Амаль усе мусульмане — суніты (ад 80 да 90 %), маецца шыіцкая меншасць.

Мовы

Афіцыйнымі мовамі Танзаніі з’яўляюцца англійская і суахілі. Суахілі служыць звычайна мовай міжэтнічных зносін, што асабліва актуальна для краіны з гэтак багатай этнічнай і лінгвістычнай разнастайнасцю. Аднак роднай мовай большай частцы танзанійцаў з’яўляецца мова іх этнічнай групы. Англійская і суахілі з’яўляюцца ў абсалютнай большасці выпадкаў другой і трэцяй мовамі.

Згодна з моўнай палітыкай Танзаніі суахілі павінна выкарыстоўвацца ў сацыяльнай і палітычнай сферах, пачатковай і дарослай адукацыі, англійская — мова сярэдняй і вышэйшай адукацыі, тэхналогій і вярхоўнага суда краіны. У апошнія дзесяцігоддзі існуюць тэндэнцыі да змяншэння ролі англійскай і адпаведна павелічэнню ролі суахілі ў розных галінах.

Гарады Танзаніі

Найбольш значныя гарады Танзаніі:

Дадома — афіцыйная сталіца Танзаніі
Дар-эс-Салам — найбуйнейшы горад і порт Танзаніі
Занзібар — найбуйнейшы горад і адміністрацыйны цэнтр астраўной часткі краіны
Марагора
Аруша
Букоба
Кігома
Мванза
Танга

Эканоміка

Прыродныя рэсурсы — гідраэнергія, волава, фасфаты, жалезная руда, вугаль, алмазы, каштоўныя камяні, золата, прыродны газ, нікель. У канцы лютага 2012 года былі выяўлена радовішча газу Зафарані на Танзанійскім шэльфе. Яго запасы ацанілі ў 170 мільярдаў кубаметраў. Станам на пачатак 2012 года, аб’ём пацверджаных запасаў газу ў Танзаніі склаў 200 мільярдаў кубаметраў, прагназуемыя — 1,7 трыльёна кубаметраў. Нягледзячы на багатыя прыродныя рэсурсы, эканоміка Танзаніі грунтуецца на сельскай гаспадарцы, у якім занята каля 80 % працуючых. ВУП на душу насельніцтва ў 2012 годзе — 1,6 тыс. долараў (156-е месца ў свеце). Сельская гаспадарка (27 % ВУП) — кава, сізаль, чай, бавоўна, арэхі кеш’ю, тытунь, гваздзік, кукуруза, збожжа, , бананы, садавіна, гародніна; разводзяцца буйная рагатая жывёла, авечкі, козы. Прамысловасць (23 % ВУП) — апрацоўка сельскагаспадарчай прадукцыі (цукар, піва, цыгарэты), здабыча алмазаў, золата, жалезнай руды, солі, вытворчасць абутку. Сфера абслугоўвання — 50 % ВУП.

Знешні гандаль

Экспарт у 2009 годзе — 3 млрд долараў — золата, кава, арэхі кеш’ю, бавоўна. Асноўныя пакупнікі — Індыя 8,5 %, Кітай 7,6 %, Японія 7,1 %, Нідэрланды 6,2 %, ААЭ 5,7 %, Германія 5,2 %. Імпарт у 2009 годзе — 5,8 млрд долараў — спажывецкія тавары, машыны і транспартныя сродкі, паліва. Асноўныя пастаўшчыкі — Кітай 32 %, Індыя 17,3 %, ПАР 7,8 %, Кенія 6,9 %, ААЭ 4,4 %, Японія 2,3 %. Уваходзіць у міжнародную арганізацыю краін АКТ.

Адукацыя

Узровень пісьменнасці ў Танзаніі складаў на 2011 год 73 %. Абавязковай з’яўляецца сямігадовая адукацыя, аднак многія навучэнцы перастаюць наведваць школу раней, а некаторыя дзеці — не наведваюць яе ўвогуле. Паводле дадзеных на 2000 года толькі каля 57 % дзяцей ва ўзросце ад 5 да 14 гадоў наведвалі школу.

Ахова здароўя

Смяротнасць сярод дзяцей да 5 гадоў — 76 на 1000 нованароджаных. Сярэдняя працягласць жыцця складае 51,45 год (50,06 гадоў у мужчын і 52,88 года — у жанчын). Каля 5,7 % дарослага насельніцтва краіны заражаныя ВІЧ. Найбольш распаўсюджанай прычынай смерці сярод дзяцей з’яўляецца малярыя. Сярод дарослых гэтай прычынай з’яўляецца ВІЧ/СНІД. Паводле дадзеных на 2006 год, да палепшаных крыніц пітной вады мелі доступ каля 55 % насельніцтва. 33 % маюць доступ да палепшаных санітарных умоў.

Культура

Культура народаў Танзаніі мае багатыя традыцыі. Гэта разьба па дрэве: яны славяцца сваімі маскамі, скульптурай, прадметамі побыту. На Занзібары захоўваюць традыцыю разьбы па шкарлупіне какоса, выпілоўвання па дрэве. У Танзаніі зарадзіўся стыль жывапісу Тынгатынга, названы па імені аўтара — Эдуарда Саід Тынгатынга.

Спорт

Філберта Баі і Сулейман Нямбуі заваявалі сярэбраныя медалі на Алімпійскіх гульнях 1980 года, гэта адзіны актыў танзанійскіх спартсменаў на гэтых форумах. Танзанія ўдзельнічае ў Гульнях Садружнасці. Самай папулярнай гульнёй у краіне з’яўляецца футбол, у які гуляюць па ўсёй краіне, а найбольш балельшчыкаў маюць два асноўных клубы краіны: «Янга» (англ.: Young African Sports Club - Yanga) і «Сімба» (англ.: Simba sports club - Simba). Баскетбол таксама папулярны, але галоўным чынам у арміі і школах. Танзанія ганарыцца тым, што выхавала аднаго гульца НБА — Хашым Тгабіт (англ.: Hasheem Thabeet), які гуляе за «Мэмфіс Грызліс», ён з’яўляецца першым танзанійцам, што гуляе ў лізе НБА. Рэгбі пачалі культываваць у Танзаніі яшчэ нядаўна, але каманда пачала прагрэсаваць даволі хутка.

Гл. таксама

Серэнгеці

Зноскі

Tanzania Population Today
Tanzania. Report for Selected Countries and Subjects International Monetary Fund (англ.)
https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2020f/africa
"Показатели мирового развития
Tanzania - Religious Adherents, 2010 (World Christian Database) (англ.)(недаступная спасылка). The Association of Religion Data Archives. Архівавана з першакрыніцы 28 красавіка 2014. Праверана 10 сакавіка 2014.
Christian Population as Percentages of Total Population by Country (англ.)(недаступная спасылка). Pew Research Center (1 студзеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 7 студзеня 2012. Праверана 7 сакавіка 2014.
The Future of the Global Muslim Population (англ.)(недаступная спасылка). Pew Research Center (1 студзеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 11 лютага 2014. Праверана 7 сакавіка 2014.
J. A. Masebo & N. Nyangwine: Nadharia ya lugha Kiswahili 1. S. 126, ISBN 978-9987-676-09-5
Tanzania, United Republic of – Statistics (нявызн.)(недаступная спасылка). UNICEF. Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 6 чэрвеня 2011.
Levels & Trends in Child Mortality Архівавана 17 кастрычніка 2011.. UN Inter-agency Group for Child Mortality Estimation. 2011
Mortality Country Fact Sheet – United Republic of Tanzania (нявызн.) (PDF)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2006. Праверана 25 красавіка 2010.

Літаратура

Танза́нія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 419—421. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Танза́ния, Объединённая Республика Танзания // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 255—261. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Танза́ния, Объединённая Республика Танзания // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 469—470. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
Танза́ния, Объединённая Респу́блика Танза́ния // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / ; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские словари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 410. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
Танза́ния // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. . — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 628. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
Танзания, Объединённая Республика Танзания // Все страны мира от А до Я / Сост. Л. П. Бушуева. — Ростов-на-Дону: Владис, 2010. — С. 373—374. — 512 с. — (Золотая библиотека). — 2 500 экз. — ISBN 978-5-9567-0871-2. (руск.)

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Танзанія

[1] Tanzania Population Today

[2] Tanzania. Report for Selected Countries and Subjects International Monetary Fund (англ.)

[_b993ed24de0aa626-3] ttps://data.iana.org/time-zones/tzdb-2020f/africa

[4] "Показатели мирового развития

[thearda-5] Tanzania - Religious Adherents, 2010 (World Christian Database) (англ.)(недаступная спасылка). The Association of Religion Data Archives. Архівавана з першакрыніцы 28 красавіка 2014. Праверана 10 сакавіка 2014.

[pew-6] Christian Population as Percentages of Total Population by Country (англ.)(недаступная спасылка). Pew Research Center (1 студзеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 7 студзеня 2012. Праверана 7 сакавіка 2014.

[7] The Future of the Global Muslim Population (англ.)(недаступная спасылка). Pew Research Center (1 студзеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 11 лютага 2014. Праверана 7 сакавіка 2014.

[masebo-8] J. A. Masebo & N. Nyangwine: Nadharia ya lugha Kiswahili 1. S. 126, ISBN 978-9987-676-09-5

[9] Tanzania, United Republic of – Statistics (нявызн.)(недаступная спасылка). UNICEF. Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 6 чэрвеня 2011.

[Child_Mortality_Report_2011-10] Levels & Trends in Child Mortality Архівавана 17 кастрычніка 2011.. UN Inter-agency Group for Child Mortality Estimation. 2011

[Mortality_Country_Fact_Sheet-11] Mortality Country Fact Sheet – United Republic of Tanzania (нявызн.) (PDF)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2006. Праверана 25 красавіка 2010.