Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Фрыгійцы (стар.-грэч.: Φρύγες) † — старажытны індаеўрапейскі народ, насельнікі Малой Азіі ў канцы 2 тысячагоддзя да н. э. - сярэдзіне 1 тысячагоддзя да н. э.
| Фрыгійцы † | |
 | |
Фрыгіец, III - IV стст. да н. э. | |
| Агульная колькасць | |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | Фрыгія |
| Мова | фрыгійская |
| Рэлігія | політэізм |
| Блізкія этнічныя групы | фракійцы, магчыма армяне |
Паходжанне
У адрозненні ад іншых індаеўрапейскіх народаў цэнтральных раёнаў Малой Азіі, вядомых у 1 тысячагоддзі да н. э., фрыгійцы не належалі да анаталійскай групы. Старажытнагрэчаскі гісторык Герадот паведамляў, што фрыгійцы ў ранейшыя часы зваліся брыгамі і насялялі Македонію, аднак потым перасяліліся ў Малую Азію. Сярод малаазіяцкіх сваякоў фрыгійцаў ён называў армян. Цікава, што Герадот ўзгадваў брыгаў яшчэ і як ваяўнічае фракійскае племя, якое працягвала жыць на поўначы Балканскага паўвострава і нават стрымлівала экспансію персаў. Большасць сучасных даследчыкаў таксама прытрымліваецца думкі, што фрыгійцы былі выхадцамі з Еўропы і трапілі ў Малую Азію каля г. да н. э. сярод народаў мора. У гэтым выпадку, яны могуць лічыцца разбуральнікамі імперыі хетаў.
У "Іліядзе" Гамера фрыгійцы падобна іншым малаазіяцкім народам выступаюць саюзнікамі траянцаў. Але, калі прытрымлівацца сучасных ведаў, то хутчэй фрыгійцы як раз былі тымі, хто ўдзельнічаў у аблозе і разбурэнні Троі. Магчыма, што іх эпічныя паданні трапілі да грэкаў і стварылі аснову легендарнага траянскага цыкла.
Гісторыя
Ранняя гісторыя фрыгійцаў практычна невядома. Мяркуецца, што ваяўнічы народ, які разбурыў дзяржаву хетаў, і які асірыйскія крыніцы ідэнтыфікуюць як мушкі, былі продкамі фрыгійцаў і армян. Пазней яны падзяліліся на заходніх (Фрыгія) і ўсходніх (Арменія). У апошняй трэці VIII ст. да н. э. фрыгійская дзяржава набыла вялікі ўплыў. Найбольш вядомым фрыгійскім валадаром быў Мідас. Магчыма, што гэта імя маглі насіць некалькі манархаў адной дынастыі. У VII ст. да н. э. Фрыгія саслабла ў барацьбе з кімерыйцамі. Каля г. да н. э. яна была далучана да Лідыі, хаця працягвала захоўваць пэўную аўтаномію.
У г. да н. э. Фрыгія ўвайшла ў склад дзяржавы Ахеменідаў. У 334 г. да н. э. яна была заваявана Аляксандрам Македонскім. У 133 г. да н. э. была далучана да Рымскай дзяржавы. З 395 г. н. э. у складзе Візантыі. Насельніцтва Малой Азіі, якое размаўляла на фрыгійскай мове, узгадвалася да V ст. н. э. Мяркуецца, што фрыгійцы былі асіміляваны суседзямі не раней за VII ст.
Культура
Фрыгійцы былі земляробчым народам, таксама займаліся здабычай металаў, гандлявалі лесам і г. д. Даследаванне памінальнага посуду паказала, што фрыгійцы ўжывалі алкагольныя напоі накшталт піва і віна, аліўкавы алей, смажанае на агні мяса, бабовыя, мёд, розныя травы і спецыі.
Археолагі таксама высветлілі, што большасць гарадскіх будынкаў фрыгійцы ўзводзілі з неабпаленай цэглы, крылі чарапічнымі дахамі, упрыгожвалі іх мазаікай. Акрамя таго яны рабілі курганныя магільні і пячорныя пахаванні. Цікава, што падобныя па структуры памінальныя пячорныя храмы таксама знаходзяць у Індыі.
Старажытная фрыгійская вопратка выразна адрознівалася так званымі фрыгійскімі каўпакамі, якія шырока выкарыстоўваліся ва ўсім Міжземнамор'і і захаваліся ў нацыянальнай вопратцы каталонцаў.
Старажытныя грэкі лічылі фрыгійцаў надзвычай мудрымі. У Грэцыі карысталіся папулярнасцю міфы, прысвечаныя розным фрыгійскім героям. Фрыгійскае паходжанне прыпісвалася Эзопу. Герадот апавядаў, што адзін з егіпецкіх фараонаў вырашыў высветліць, які народ самы старажытны на свеце. Ён быццам бы перадаў двух немаўлят для выхавання пастуху, якому было забаронена размаўляць з імі. Першае слова, пачутае пастухом ад падапечных было "бекас", што па-фрыгійску значыла хлеб. Такім чынам, фараон прыйшоў да высновы, што фрыгійцы — найстаражытнейшы народ на свеце.
Асабліва заўважны ўплыў на антычны свет фрыгійцы аказалі праз рэлігію. З Фрыгіі паходзіць культ багіні-маці Кібелы.
Зноскі
- Герадот, VII:73
- Герадот, VI:45
- Гамер, "Іліяда", 860
- I. M. Diakonoff, The Pre-history of the Armenian People
- From the kitchen of Midas...
- Recovering the Lost Art of Roof Tiling(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2013. Праверана 9 мая 2013.
- Rodney S. Young, Early Mosaics at Gordion(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2015. Праверана 9 мая 2013.
- Rodney S. Young, Phrygian Construction and Architecture(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2013. Праверана 9 мая 2013.
- Rodney S. Young, The Gordion Tomb(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2013. Праверана 9 мая 2013.
- Takeo Kamiya, MYSTERY of CAVE TEMPLES
Спасылкі
- Фрыгійцы на phrygians.org
- Фрыгійцы на palaeolexicon.com
- Фрыгійская мова
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Frygijcy star grech Fryges starazhytny indaeyrapejski narod naselniki Maloj Azii y kancy 2 tysyachagoddzya da n e syaredzine 1 tysyachagoddzya da n e Frygijcy Frygiec III IV stst da n e Agulnaya kolkascRegiyony prazhyvannya FrygiyaMova frygijskayaReligiya politeizmBlizkiya etnichnyya grupy frakijcy magchyma armyanePahodzhanneU adroznenni ad inshyh indaeyrapejskih naroday centralnyh rayonay Maloj Azii vyadomyh u 1 tysyachagoddzi da n e frygijcy ne nalezhali da anatalijskaj grupy Starazhytnagrechaski gistoryk Geradot pavedamlyay shto frygijcy y ranejshyya chasy zvalisya brygami i nasyalyali Makedoniyu adnak potym perasyalilisya y Maluyu Aziyu Syarod malaaziyackih svayakoy frygijcay yon nazyvay armyan Cikava shto Geradot yzgadvay brygay yashche i yak vayaynichae frakijskae plemya yakoe pracyagvala zhyc na poynachy Balkanskaga payvostrava i navat strymlivala ekspansiyu persay Bolshasc suchasnyh dasledchykay taksama prytrymlivaecca dumki shto frygijcy byli vyhadcami z Eyropy i trapili y Maluyu Aziyu kalya g da n e syarod naroday mora U getym vypadku yany moguc lichycca razburalnikami imperyi hetay U Iliyadze Gamera frygijcy padobna inshym malaaziyackim narodam vystupayuc sayuznikami trayancay Ale kali prytrymlivacca suchasnyh veday to hutchej frygijcy yak raz byli tymi hto ydzelnichay u abloze i razburenni Troi Magchyma shto ih epichnyya padanni trapili da grekay i stvaryli asnovu legendarnaga trayanskaga cykla GistoryyaRannyaya gistoryya frygijcay praktychna nevyadoma Myarkuecca shto vayaynichy narod yaki razburyy dzyarzhavu hetay i yaki asiryjskiya krynicy identyfikuyuc yak mushki byli prodkami frygijcay i armyan Paznej yany padzyalilisya na zahodnih Frygiya i yshodnih Armeniya U aposhnyaj treci VIII st da n e frygijskaya dzyarzhava nabyla vyaliki yplyy Najbolsh vyadomym frygijskim valadarom byy Midas Magchyma shto geta imya magli nasic nekalki manarhay adnoj dynastyi U VII st da n e Frygiya saslabla y baracbe z kimeryjcami Kalya g da n e yana byla daluchana da Lidyi hacya pracyagvala zahoyvac peynuyu aytanomiyu U g da n e Frygiya yvajshla y sklad dzyarzhavy Ahemeniday U 334 g da n e yana byla zavayavana Alyaksandram Makedonskim U 133 g da n e byla daluchana da Rymskaj dzyarzhavy Z 395 g n e u skladze Vizantyi Naselnictva Maloj Azii yakoe razmaylyala na frygijskaj move uzgadvalasya da V st n e Myarkuecca shto frygijcy byli asimilyavany susedzyami ne ranej za VII st KulturaRekanstrukcyya frygijskaj vopratki Frygijcy byli zemlyarobchym narodam taksama zajmalisya zdabychaj metalay gandlyavali lesam i g d Dasledavanne paminalnaga posudu pakazala shto frygijcy yzhyvali alkagolnyya napoi nakshtalt piva i vina aliykavy alej smazhanae na agni myasa babovyya myod roznyya travy i specyi Arheolagi taksama vysvetlili shto bolshasc garadskih budynkay frygijcy yzvodzili z neabpalenaj cegly kryli charapichnymi dahami uprygozhvali ih mazaikaj Akramya tago yany rabili kurgannyya magilni i pyachornyya pahavanni Cikava shto padobnyya pa struktury paminalnyya pyachornyya hramy taksama znahodzyac u Indyi Starazhytnaya frygijskaya vopratka vyrazna adroznivalasya tak zvanymi frygijskimi kaypakami yakiya shyroka vykarystoyvalisya va ysim Mizhzemnamor i i zahavalisya y nacyyanalnaj vopratcy kataloncay Starazhytnyya greki lichyli frygijcay nadzvychaj mudrymi U Grecyi karystalisya papulyarnascyu mify prysvechanyya roznym frygijskim geroyam Frygijskae pahodzhanne prypisvalasya Ezopu Geradot apavyaday shto adzin z egipeckih faraonay vyrashyy vysvetlic yaki narod samy starazhytny na svece Yon byccam by peraday dvuh nemaylyat dlya vyhavannya pastuhu yakomu bylo zabaronena razmaylyac z imi Pershae slova pachutae pastuhom ad padapechnyh bylo bekas shto pa frygijsku znachyla hleb Takim chynam faraon pryjshoy da vysnovy shto frygijcy najstarazhytnejshy narod na svece Asabliva zayvazhny yplyy na antychny svet frygijcy akazali praz religiyu Z Frygii pahodzic kult bagini maci Kibely ZnoskiGeradot VII 73 Geradot VI 45 Gamer Iliyada 860 I M Diakonoff The Pre history of the Armenian People From the kitchen of Midas Recovering the Lost Art of Roof Tiling nyavyzn nedastupnaya spasylka Arhivavana z pershakrynicy 24 studzenya 2013 Praverana 9 maya 2013 Rodney S Young Early Mosaics at Gordion nyavyzn nedastupnaya spasylka Arhivavana z pershakrynicy 8 verasnya 2015 Praverana 9 maya 2013 Rodney S Young Phrygian Construction and Architecture nyavyzn nedastupnaya spasylka Arhivavana z pershakrynicy 24 studzenya 2013 Praverana 9 maya 2013 Rodney S Young The Gordion Tomb nyavyzn nedastupnaya spasylka Arhivavana z pershakrynicy 24 studzenya 2013 Praverana 9 maya 2013 Takeo Kamiya MYSTERY of CAVE TEMPLESSpasylkiFrygijcy na phrygians org Frygijcy na palaeolexicon com Frygijskaya mova