Azərbaycanca
Türkçe
Белу́джы (саманазва: بلوچ) — народ, які насяляе паўночны захад Індастана, усход Аравіі і частку Цэнтральнай Азіі. У Пакістане, дзе жыве большасць белуджаў (каля 6900 тыс. у 2013 г.), яны падзяляюцца на плямёны або этна-тэрытарыяльныя групы — бугці, чандыя, гапанг, хот, джатоі, хетран, караі, кулачы, лашары, магасі, мары, раіс, рахшані, рынд, рынд-хоса, сангур і інш. Акрамя таго, у іншых краінах па моўнай прыкмеце вылучаюць паўднёвых і заходніх белуджаў. Прыблізная агульная колькасць - каля 10 млн чал. У Беларусі ў 2009 г. жылі 2 чал., якія вызначалі сваю этнічную тоеснасць як белуджы.
| Белуджы (بلوچ) | |
 | |
Фота 1867 г. | |
| Агульная колькасць | каля 10 млн (2010 г.) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | Пакістан, Афганістан, Індыя, Туркменістан, Аман, Аб’яднаныя Арабскія Эміраты, Іран |
| Мова | белуджская |
| Рэлігія | іслам |
| Блізкія этнічныя групы | курды, талышы, гілянцы |
Паходжанне і гісторыя
Згодна паданням саміх белуджаў, іх продкі трапілі на тэрыторыю Белуджыстана ў выніку трох міграцый. Першая адбылася каля г. да н. э. з тэрыторыі Курдыстана. Другая — праз некалькі стагоддзяў з раёна гор Эльбурс на поўдзень ад Каспійскага мора. Трэцяя — у 1164 г. н. э. з Сірыі. Апошняя міграцыя лічыцца асабліва важнай, паколькі яе прадстаўнікі сцвярджаюць сваё высакароднае арабскае паходжанне.
Генетыкі заўважаюць блізкасць белуджаў да суседніх індаіранскіх народаў Пакістана, Афганістана, Ірана і Паўночнай Індыі. Аднак белуджы маюць высокі працэнт генетычнага кампанента ASI, які звычайна звязваюць не з індаеўрапейцамі, а выхадцамі з Паўднёвай Індыі. ASI часцяком сустракаецца сярод іншых індаіранцаў і нават жыхароў аддаленых ад Белуджыстана рэгіёнаў, у тым ліку Беларусі і Азербайджана. Такім чынам, белуджы могуць быць нашчадкамі носьбітаў генетычнай спадчыны нейкай першаснай групы людзей, якая ўзнікла не абавязкова на тэрыторыі Індастана або Белуджыстана, але ў выніку перасялення аказала моцны ўплыў на многія народы Еўразіі.
У XVI ст. землі белуджаў увайшлі ў склад імперыі Вялікіх Маголаў. Яны прымалі ўдзел у ваенных паходах імператрараў на тэрыторыі сучаснага Пакістана і Паўночнай Індыі. У першай палове XVIII ст. частка плямён белуджаў была падначалена іранскаму шаху. Астатнія аб'ядналіся ў канфедэрацыю вакол Калацкага ханства, створанага брагуямі, або захоўвалі адносную незалежнасць. Прадстаўнікі племені тальпур здолелі ўмацавацца ў Сіндзе, дзе заснавалі эмірскую дынастыю, якая кіравала ў 1786 - 1843 гг.
З пачатку XIX ст. Белуджыстан увайшоў у зону інтарэсаў Брытанскай Ост-Індскай кампаніі. У 1838 г. брытанцы штурмам авалодалі Калатам, але ў выніку паўстання белуджаў былі вымушаны адступіць. Калацкія ханы трапілі ў залежнасць ад Вялікабрытаніі і прымалі ўдзел у войнах з Афганістанам. Паўночныя белуджы наадварот падтрымлівалі афганскіх эміраў. У 1879 г. Калат быў канчаткова анэксаваны. Аднак пастаянныя паўстанні белуджаў працягваліся нават у XX ст. У канцы XIX - пачатку XX ст. адбылося буйное паўстанне ў іранскім Белуджыстане.
У 1947 г. большая частка зямель белуджаў, падначаленая брытанцамі, увайшла ў склад Пакістана. У 1952 г. на іх землях склаўся Саюз княстваў. Была ўтворана Усепакістанская Ліга белуджаў, якая дамагалася стварэння Вялікага Белуджыстана. Але ўрад Пакістана ў выніку адміністрацыйных рэформ 1954 - 1955 гг. фактычна раскалоў тэрыторыі белуджаў. У 1970 г. была створана пакістанская правінцыя Белуджыстан. Большая частка зямель белуджаў у Іране ўвайшла ў склад правінцыі . У Афганістане белуджы не маюць сваёй аўтаноміі.
У XVII - XX стст. склалася белуджская дыяспара на Аравійскім паўвостраве. Першыя белуджы, якія мігрыравалі туды, былі рыбакамі і гандлярамі. Яны сяліліся пераважна на поўначы і паўночным усходзе Аравіі. У XVIII - XIX стст. аманскія султаны прыцягвалі белуджаў у якасці ваенных наёмнікаў, якія служылі ў тым ліку на Занзібары. Пасля II Сусветнай вайны назіралася рабочая эміграцыя з Пакістана ў Аман і ААЭ. У наш час у Амане мова белуджаў з'яўляецца даволі распаўсюджанай.
У пачатку XX ст. прадстаўнікі розных плямёнаў белуджаў з'явіліся на тэрыторыі Туркменістана. Гэта былі пераважна выхадцы з Ірана і Афганістана. Разам з белуджамі ў Сярэднюю Азію прыбылі і брагуі, што ў будычым паўплывалі на мясцовую белуджскую культуру. У 1920-ых гг. туркменскія белуджы аб'ядналіся вакол правадыра Керым-хана, які вёў барацьбу супраць мясцовых феадалаў на баку савецкай улады. Але ў канцы 1920-ых гг. з-за разыходжанняў з саюзнікамі ён з большасцю прыхільнікаў пакінуў савецкія тэрыторыі. Нашчадкі тых, хто засталіся, у нашы дні кампактна жывуць на поўдні Туркменістана.
Традыцыйная культура
Першасным заняткам белуджаў была качавая жывёлагадоўля. Аднак да сярэдзіны XX ст. большасць у той ці іншай ступені перайшла да земляробства. Для апрацоўкі выбіраюцца землі ў перадгорных раёнах, якія звычайна патрабуюць сезоннай або сталай ірыгацыі. Для забеспячэння вадой для піцця і паліву капаюцца кіразы, якія складаюцца з глыбокіх калодзежаў, злучаных на ўзроўні дна падземнымі каналамі. За функцыянаваннем кіразаў назіраюць падлеткі. Яны абавязаны чысціць іх і сачыць за ўзроўнем вады. Паўнаводныя рэкі зачыняюць штучнымі плацінамі і адводзяць ваду на палеткі з дапамогай адкрытых каналаў. Белуджы вырошчваюць у асноўным харчовыя і алейныя культуры, на продаж — бавоўнік, тытунь і садавіну. Сухафрукты даюць важную частку прыбыткаў сельскай гаспадаркі Белуджыстана.
У Амане белуджы рэдка маюць асабістыя зямельныя надзелы, таму вымушаны весці паўкачавы лад жыцця і перабірацца ад адной да іншай земляробчай гаспадаркі, дзе яны займаюцца зборам фінікаў. У Іране, Пакістане і Афганістане памеры палеткаў не вельмі вялікія, таму многія земляробы працягваюць атрымоўваць прыбыткі і ад жывёлагадоўлі. Улетку яны пакідаюць сталыя паселішчы і перасяляюцца разам з сем'ямі і жывёлай у горы, дзе пасуць статкі на травяністых лугах. Некаторыя земляробы застаюцца на месцы, аднак перадаюць жывёлу на адкорм пастухам-белуджам або суседзям-брагуям. Белуджы трымаюць авечак, коз, коняў, кароў, вярблюдаў і . Асаблівае значэнне маюць статкі авечак і коз, ад якіх атрымоўваюць мяса і малако для харчавання, воўну, скуры і лямец для збыту. Вярблюдаў, буйвалаў і кароў выкарыстоўваюць як транспартны сродак і для працы на палетках. У паселішчах белуджаў можна бачыць вярблюдаў, што цягнуць плуг. Коні шануюцца як прыкмета дабрабыту гаспадара, іх ахвотна купляюць за межамі Белуджыстана.
Белуджы лічацца добрымі ткачамі. Высокі кошт маюць дываны і вышыўка, зробленыя імі ўручную. Распаўсюджаны апрацоўка металаў, дрэва, пляценне і г. д. Сярод індыйскіх і аравійскіх белуджаў нямала прамысловых рабочых.
Большасць белуджаў жыве ў сельскай мясцовасці. Распаўсюджаны ў мінулым тып жытла качха ўяўляе сабою просты драўляны каркас з плоскім дахам, які абмазваецца глінай або абкладваецца . Адтуліны ў сцяне завешваюцца цыноўкамі. Больш трывалым традыцыйным жытлом з'яўляецца пака. Яго ўзводзяць з цэглы, каменю і гліны, арміруюць драўлянымі бэлькамі. Жывёлагадоўцы і сезонныя рабочыя карыстаюцца часовымі шатрамі гедан, накрытымі трыма пластамі тканіны з авечай воўны. На поўдні Белуджыстана і ў Амане сустракаюцца шатры піш-гедан, накрытыя пальмавымі цыноўкамі.
Традыцыйная мужчынская вопратка складаецца з баваўняных шырокіх штаноў, камізэлькі, кашулі, халата і доўгай хусткі пату, якую накідваюць на плечы і перакідваюць праз правае плячо. На галаву адзяюць лямцавую шапку, часам цюрбан. На ногі — сандалі з пальмавага лісця або скураныя чаравікі. Мужчыны ўпрыгожваюць знешні выгляд пярсцёнкамі, завушніцамі (носяць на левым вуху), вышыванымі шаўковымі кашалькамі і зброяй. Жаночая вопратка адрозніваецца ад мужчынскай толькі знешне. Так, шырокія жаночыя штаны могуць спадаць уніз, таму нагадваюць спадніцу, кашулі доўгія, так што дасягаюць каленяў, хустка паці абвязваецца вакол лямцавага капялюшыка, ззаду на галаву абавязкова накідваецца доўгі плашч чадыр. Жаночыя строі таксама маюць больш упрыгожванняў, чым мужчынскія. Дзяўчаты носяць пярсцёнкі, завушніцы, насавыя кольцы, бранзалеты, фарбуюць твар сурмой. Фарбаванне твару і валасоў распаўсюджана і сярод мужчын.
Асноўная ежа — пшанічны хлеб, які пякуць у земляных печах, вараны рыс, гародніна. Белуджская кухня налічвае шмат страў, прыгатаваных з малака. Мяса ядуць толькі ў асаблівыя дні. Папулярны бараніна, казляціна і ялавічына, таксама ўжываюць смажаную саранчу. Стравы абавязкова мяшаюць са спецыямі, у тым ліку мясцовымі травамі. П'юць ваду, малако або чай. Мужчыны і некаторыя жанчыны нюхаюць нас, дробна сечаны зялёны тытунь, у які часам дадаюць мацнейшыя наркотыкі.
Белуджы падзяляюцца на 44 племені, членаў якіх аб'ядноўваюць агульныя тэрыторыі і адзінства паходжання. Аднак толькі 40 плямёнаў лічацца сапраўднымі белуджамі. 4 племені складаюцца з нашчадкаў рабоў і маюць нізкі сацыяльны статус. Плямёны падзяляюцца на роды, што фарміруюцца на аснове мужчынскай лініі. Унутры родаў шырока распаўсюджаны звычаі ўзаемадапамогі, кроўная помста, адказнасць за малодшых, важнае месца займаюць старэйшыны.
У XVI ст. узніклі ваенныя арганізацыі-тумены, згодна якім адбыўся адміністрацыйны падзел. На чале іх стаяць правадыры-тумендары, улада якіх перадаецца ў спадчыну. Тумендары лічацца правадырамі, але могуць мець афіцыйны тытул хана або эміра. У Пакістане і Афганістане тумендары захоўваюць значную ўладу — збіраюць падаткі, судзяць, сочаць за правапарадкам, узначальваюць ваенныя атрады. Акрамя таго, яны з'яўляюцца буйнымі памешчыкамі. У Іране ўлада тумендараў захоўваецца як традыцыйная. З імі радзяцца афіцыйныя ўлады. Тумены маюць больш дробныя падраздзяленні, на чале якіх стаяць асобы, прызначаныя тумендарам.
Сем'і вялікія пашыраныя і малыя нуклеарныя. Шлюбы складаюцца са згоды старэйшых з роду. Выбар нявесты па-за межамі белуджскага грамадства звычайна не вітаецца. Выключэнне складаюць толькі некалькі груп брагуяў, з якімі белуджы маюць даўнія зносіны. Распаўсюджаны шлюбы са стрыечнымі сваячкамі па лініі маці. Палігінія абмежавана шарыятам. Становішча жанчыны ў сям'і заўсёды ніжэйшае, чым у мужчыны. Спадчына перадаецца ад бацькі да сыноў. У паўсядзённым жыцці белуджы прытрымліваюцца кодэкса паводзінаў Балуч-Маяр (літаральна "белуджскі шлях"). Ён абавязвае гасціннасці, адстойванню гонару, арганізацыі супольнай помсты за ганьбу, дапамозе слабейшым.
Фальклор белуджаў знакаміты вялікай колькасцю паданняў аб паходжанні плямёнаў, барацьбу з ворагамі, іншыя гістарычныя падзеі. Высока шануецца талент паэтаў. Белуджская паэзія ўзнікла ў XVI ст. Многія паэтычныя творы ў мінулым мелі рысы нацыянальнага эпасу. Папулярныя формы баўлення часу — конныя спаборніцтвы, стральба з луку, гульня ў шашкі. Найбольш маляўнічае свята — Ід аль-Фітр. Яно арганізуецца ў канцы рамадана і суправаджаецца ахвярапрынашэннямі і мужчынскімі ваеннымі танцамі. Распаўсюджаныя музычныя інструменты — барабан, лютня, флейта.
Мова
Белуджская мова адносіцца да паўночна-заходняй групы іранскіх моў індаеўрапейскай моўнай сям'і, блізкая да моў курдаў і талышоў. Сучасная пісьмовасць на аснове алфавіта урду. Літаратурная мова развіваецца з XVI ст.
Рэлігія
Абсалютная большасць вернікаў спавядае іслам суніцкага кірунку. Толькі сярод некаторых членаў племені домбкі ёсць прыхільнікі шыіцкай секты зікр.
Зноскі
- ETHNIC GROUPS Архівавана 10 красавіка 2014.
- Baloch, Bugti
- Baloch, Chandia
- Baloch, Gopang
- Baloch, Hot
- Baloch, Jatoi
- Baloch, Khetran
- Baloch, Korai
- Baloch, Kulachi
- Baloch, Lashari
- Baloch, Magasi
- Baloch, Mari
- Baloch, Rais
- Baloch, Rakhshani
- Baloch, Rind
- Baloch, Rind Khosa
- Baloch, Sangur
- Baloch, Southern
- Baloch, Western
- belstat.gov.by
- History of Baloch
- Baloch Culture history and origin
- B. R. SINGH, Genetics of South Asia
- Omani Baluchis
- omansultanate.com
- Гл. Language and Culture of the Baloch in Turkmenistan
Спасылкі
 | Белуджы на Вікісховішчы |
|---|
- Baloch Culture Архівавана 15 чэрвеня 2021.
- Balochi Linguist
- Countries and Their Cultures: Baluchi
- Culture and Heritage Архівавана 6 кастрычніка 2013.
- List Of Baloch Tribes With Description
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Belu dzhy samanazva بلوچ narod yaki nasyalyae paynochny zahad Indastana ushod Aravii i chastku Centralnaj Azii U Pakistane dze zhyve bolshasc beludzhay kalya 6900 tys u 2013 g yany padzyalyayucca na plyamyony abo etna terytaryyalnyya grupy bugci chandyya gapang hot dzhatoi hetran karai kulachy lashary magasi mary rais rahshani rynd rynd hosa sangur i insh Akramya tago u inshyh krainah pa moynaj prykmece vyluchayuc paydnyovyh i zahodnih beludzhay Prybliznaya agulnaya kolkasc kalya 10 mln chal U Belarusi y 2009 g zhyli 2 chal yakiya vyznachali svayu etnichnuyu toesnasc yak beludzhy Beludzhy بلوچ Fota 1867 g Agulnaya kolkasc kalya 10 mln 2010 g Regiyony prazhyvannya Pakistan Afganistan Indyya Turkmenistan Aman Ab yadnanyya Arabskiya Emiraty IranMova beludzhskayaReligiya islamBlizkiya etnichnyya grupy kurdy talyshy gilyancyPahodzhanne i gistoryyaZgodna padannyam samih beludzhay ih prodki trapili na terytoryyu Beludzhystana y vyniku troh migracyj Pershaya adbylasya kalya g da n e z terytoryi Kurdystana Drugaya praz nekalki stagoddzyay z rayona gor Elburs na poydzen ad Kaspijskaga mora Trecyaya u 1164 g n e z Siryi Aposhnyaya migracyya lichycca asabliva vazhnaj pakolki yae pradstayniki scvyardzhayuc svayo vysakarodnae arabskae pahodzhanne Genetyki zayvazhayuc blizkasc beludzhay da susednih indairanskih naroday Pakistana Afganistana Irana i Paynochnaj Indyi Adnak beludzhy mayuc vysoki pracent genetychnaga kampanenta ASI yaki zvychajna zvyazvayuc ne z indaeyrapejcami a vyhadcami z Paydnyovaj Indyi ASI chascyakom sustrakaecca syarod inshyh indairancay i navat zhyharoy addalenyh ad Beludzhystana regiyonay u tym liku Belarusi i Azerbajdzhana Takim chynam beludzhy moguc byc nashchadkami nosbitay genetychnaj spadchyny nejkaj pershasnaj grupy lyudzej yakaya yznikla ne abavyazkova na terytoryi Indastana abo Beludzhystana ale y vyniku perasyalennya akazala mocny yplyy na mnogiya narody Eyrazii Pravadyry beludzhskih plyamyonay razam z brytanskimi administratarami 1896 g U XVI st zemli beludzhay uvajshli y sklad imperyi Vyalikih Magolay Yany prymali ydzel u vaennyh pahodah imperatraray na terytoryi suchasnaga Pakistana i Paynochnaj Indyi U pershaj palove XVIII st chastka plyamyon beludzhay byla padnachalena iranskamu shahu Astatniya ab yadnalisya y kanfederacyyu vakol Kalackaga hanstva stvoranaga braguyami abo zahoyvali adnosnuyu nezalezhnasc Pradstayniki plemeni talpur zdoleli ymacavacca y Sindze dze zasnavali emirskuyu dynastyyu yakaya kiravala y 1786 1843 gg Z pachatku XIX st Beludzhystan uvajshoy u zonu intaresay Brytanskaj Ost Indskaj kampanii U 1838 g brytancy shturmam avalodali Kalatam ale y vyniku paystannya beludzhay byli vymushany adstupic Kalackiya hany trapili y zalezhnasc ad Vyalikabrytanii i prymali ydzel u vojnah z Afganistanam Paynochnyya beludzhy naadvarot padtrymlivali afganskih emiray U 1879 g Kalat byy kanchatkova aneksavany Adnak pastayannyya paystanni beludzhay pracyagvalisya navat u XX st U kancy XIX pachatku XX st adbylosya bujnoe paystanne y iranskim Beludzhystane U 1947 g bolshaya chastka zyamel beludzhay padnachalenaya brytancami uvajshla y sklad Pakistana U 1952 g na ih zemlyah sklaysya Sayuz knyastvay Byla ytvorana Usepakistanskaya Liga beludzhay yakaya damagalasya stvarennya Vyalikaga Beludzhystana Ale yrad Pakistana y vyniku administracyjnyh reform 1954 1955 gg faktychna raskaloy terytoryi beludzhay U 1970 g byla stvorana pakistanskaya pravincyya Beludzhystan Bolshaya chastka zyamel beludzhay u Irane yvajshla y sklad pravincyi U Afganistane beludzhy ne mayuc svayoj aytanomii U XVII XX stst sklalasya beludzhskaya dyyaspara na Aravijskim payvostrave Pershyya beludzhy yakiya migryravali tudy byli rybakami i gandlyarami Yany syalilisya peravazhna na poynachy i paynochnym ushodze Aravii U XVIII XIX stst amanskiya sultany prycyagvali beludzhay u yakasci vaennyh nayomnikay yakiya sluzhyli y tym liku na Zanzibary Paslya II Susvetnaj vajny naziralasya rabochaya emigracyya z Pakistana y Aman i AAE U nash chas u Amane mova beludzhay z yaylyaecca davoli raspaysyudzhanaj U pachatku XX st pradstayniki roznyh plyamyonay beludzhay z yavilisya na terytoryi Turkmenistana Geta byli peravazhna vyhadcy z Irana i Afganistana Razam z beludzhami y Syarednyuyu Aziyu prybyli i bragui shto y budychym payplyvali na myascovuyu beludzhskuyu kulturu U 1920 yh gg turkmenskiya beludzhy ab yadnalisya vakol pravadyra Kerym hana yaki vyoy baracbu suprac myascovyh feadalay na baku saveckaj ulady Ale y kancy 1920 yh gg z za razyhodzhannyay z sayuznikami yon z bolshascyu pryhilnikay pakinuy saveckiya terytoryi Nashchadki tyh hto zastalisya u nashy dni kampaktna zhyvuc na poydni Turkmenistana Tradycyjnaya kulturaKarkas beludzhskaj haciny Pershasnym zanyatkam beludzhay byla kachavaya zhyvyolagadoylya Adnak da syaredziny XX st bolshasc u toj ci inshaj stupeni perajshla da zemlyarobstva Dlya apracoyki vybirayucca zemli y peradgornyh rayonah yakiya zvychajna patrabuyuc sezonnaj abo stalaj irygacyi Dlya zabespyachennya vadoj dlya piccya i palivu kapayucca kirazy yakiya skladayucca z glybokih kalodzezhay zluchanyh na yzroyni dna padzemnymi kanalami Za funkcyyanavannem kirazay nazirayuc padletki Yany abavyazany chyscic ih i sachyc za yzroynem vady Paynavodnyya reki zachynyayuc shtuchnymi placinami i advodzyac vadu na paletki z dapamogaj adkrytyh kanalay Beludzhy vyroshchvayuc u asnoynym harchovyya i alejnyya kultury na prodazh bavoynik tytun i sadavinu Suhafrukty dayuc vazhnuyu chastku prybytkay selskaj gaspadarki Beludzhystana U Amane beludzhy redka mayuc asabistyya zyamelnyya nadzely tamu vymushany vesci paykachavy lad zhyccya i perabiracca ad adnoj da inshaj zemlyarobchaj gaspadarki dze yany zajmayucca zboram finikay U Irane Pakistane i Afganistane pamery paletkay ne velmi vyalikiya tamu mnogiya zemlyaroby pracyagvayuc atrymoyvac prybytki i ad zhyvyolagadoyli Uletku yany pakidayuc stalyya paselishchy i perasyalyayucca razam z sem yami i zhyvyolaj u gory dze pasuc statki na travyanistyh lugah Nekatoryya zemlyaroby zastayucca na mescy adnak peradayuc zhyvyolu na adkorm pastuham beludzham abo susedzyam braguyam Beludzhy trymayuc avechak koz konyay karoy vyarblyuday i Asablivae znachenne mayuc statki avechak i koz ad yakih atrymoyvayuc myasa i malako dlya harchavannya voynu skury i lyamec dlya zbytu Vyarblyuday bujvalay i karoy vykarystoyvayuc yak transpartny srodak i dlya pracy na paletkah U paselishchah beludzhay mozhna bachyc vyarblyuday shto cyagnuc plug Koni shanuyucca yak prykmeta dabrabytu gaspadara ih ahvotna kuplyayuc za mezhami Beludzhystana Beludzhy lichacca dobrymi tkachami Vysoki kosht mayuc dyvany i vyshyyka zroblenyya imi yruchnuyu Raspaysyudzhany apracoyka metalay dreva plyacenne i g d Syarod indyjskih i aravijskih beludzhay nyamala pramyslovyh rabochyh Bolshasc beludzhay zhyve y selskaj myascovasci Raspaysyudzhany y minulym typ zhytla kachha yyaylyae saboyu prosty draylyany karkas z ploskim daham yaki abmazvaecca glinaj abo abkladvaecca Adtuliny y scyane zaveshvayucca cynoykami Bolsh tryvalym tradycyjnym zhytlom z yaylyaecca paka Yago yzvodzyac z cegly kamenyu i gliny armiruyuc draylyanymi belkami Zhyvyolagadoycy i sezonnyya rabochyya karystayucca chasovymi shatrami gedan nakrytymi tryma plastami tkaniny z avechaj voyny Na poydni Beludzhystana i y Amane sustrakayucca shatry pish gedan nakrytyya palmavymi cynoykami Tradycyjnaya muzhchynskaya vopratka skladaecca z bavaynyanyh shyrokih shtanoy kamizelki kashuli halata i doygaj hustki patu yakuyu nakidvayuc na plechy i perakidvayuc praz pravae plyacho Na galavu adzyayuc lyamcavuyu shapku chasam cyurban Na nogi sandali z palmavaga liscya abo skuranyya charaviki Muzhchyny yprygozhvayuc zneshni vyglyad pyarscyonkami zavushnicami nosyac na levym vuhu vyshyvanymi shaykovymi kashalkami i zbroyaj Zhanochaya vopratka adroznivaecca ad muzhchynskaj tolki zneshne Tak shyrokiya zhanochyya shtany moguc spadac uniz tamu nagadvayuc spadnicu kashuli doygiya tak shto dasyagayuc kalenyay hustka paci abvyazvaecca vakol lyamcavaga kapyalyushyka zzadu na galavu abavyazkova nakidvaecca doygi plashch chadyr Zhanochyya stroi taksama mayuc bolsh uprygozhvannyay chym muzhchynskiya Dzyaychaty nosyac pyarscyonki zavushnicy nasavyya kolcy branzalety farbuyuc tvar surmoj Farbavanne tvaru i valasoy raspaysyudzhana i syarod muzhchyn Asnoynaya ezha pshanichny hleb yaki pyakuc u zemlyanyh pechah varany rys garodnina Beludzhskaya kuhnya nalichvae shmat stray prygatavanyh z malaka Myasa yaduc tolki y asablivyya dni Papulyarny baranina kazlyacina i yalavichyna taksama yzhyvayuc smazhanuyu saranchu Stravy abavyazkova myashayuc sa specyyami u tym liku myascovymi travami P yuc vadu malako abo chaj Muzhchyny i nekatoryya zhanchyny nyuhayuc nas drobna sechany zyalyony tytun u yaki chasam dadayuc macnejshyya narkotyki Beludzhy padzyalyayucca na 44 plemeni chlenay yakih ab yadnoyvayuc agulnyya terytoryi i adzinstva pahodzhannya Adnak tolki 40 plyamyonay lichacca sapraydnymi beludzhami 4 plemeni skladayucca z nashchadkay raboy i mayuc nizki sacyyalny status Plyamyony padzyalyayucca na rody shto farmiruyucca na asnove muzhchynskaj linii Unutry roday shyroka raspaysyudzhany zvychai yzaemadapamogi kroynaya pomsta adkaznasc za malodshyh vazhnae mesca zajmayuc starejshyny U XVI st uznikli vaennyya arganizacyi tumeny zgodna yakim adbyysya administracyjny padzel Na chale ih stayac pravadyry tumendary ulada yakih peradaecca y spadchynu Tumendary lichacca pravadyrami ale moguc mec aficyjny tytul hana abo emira U Pakistane i Afganistane tumendary zahoyvayuc znachnuyu yladu zbirayuc padatki sudzyac sochac za pravaparadkam uznachalvayuc vaennyya atrady Akramya tago yany z yaylyayucca bujnymi pameshchykami U Irane ylada tumendaray zahoyvaecca yak tradycyjnaya Z imi radzyacca aficyjnyya ylady Tumeny mayuc bolsh drobnyya padrazdzyalenni na chale yakih stayac asoby pryznachanyya tumendaram Sem i vyalikiya pashyranyya i malyya nuklearnyya Shlyuby skladayucca sa zgody starejshyh z rodu Vybar nyavesty pa za mezhami beludzhskaga gramadstva zvychajna ne vitaecca Vyklyuchenne skladayuc tolki nekalki grup braguyay z yakimi beludzhy mayuc dayniya znosiny Raspaysyudzhany shlyuby sa stryechnymi svayachkami pa linii maci Paliginiya abmezhavana sharyyatam Stanovishcha zhanchyny y syam i zaysyody nizhejshae chym u muzhchyny Spadchyna peradaecca ad backi da synoy U paysyadzyonnym zhycci beludzhy prytrymlivayucca kodeksa pavodzinay Baluch Mayar litaralna beludzhski shlyah Yon abavyazvae gascinnasci adstojvannyu gonaru arganizacyi supolnaj pomsty za ganbu dapamoze slabejshym Falklor beludzhay znakamity vyalikaj kolkascyu padannyay ab pahodzhanni plyamyonay baracbu z voragami inshyya gistarychnyya padzei Vysoka shanuecca talent paetay Beludzhskaya paeziya yznikla y XVI st Mnogiya paetychnyya tvory y minulym meli rysy nacyyanalnaga epasu Papulyarnyya formy baylennya chasu konnyya spabornictvy stralba z luku gulnya y shashki Najbolsh malyaynichae svyata Id al Fitr Yano arganizuecca y kancy ramadana i supravadzhaecca ahvyaraprynashennyami i muzhchynskimi vaennymi tancami Raspaysyudzhanyya muzychnyya instrumenty baraban lyutnya flejta MovaBeludzhskaya mova adnosicca da paynochna zahodnyaj grupy iranskih moy indaeyrapejskaj moynaj syam i blizkaya da moy kurday i talyshoy Suchasnaya pismovasc na asnove alfavita urdu Litaraturnaya mova razvivaecca z XVI st ReligiyaAbsalyutnaya bolshasc vernikay spavyadae islam sunickaga kirunku Tolki syarod nekatoryh chlenay plemeni dombki yosc pryhilniki shyickaj sekty zikr ZnoskiETHNIC GROUPS Arhivavana 10 krasavika 2014 Baloch Bugti Baloch Chandia Baloch Gopang Baloch Hot Baloch Jatoi Baloch Khetran Baloch Korai Baloch Kulachi Baloch Lashari Baloch Magasi Baloch Mari Baloch Rais Baloch Rakhshani Baloch Rind Baloch Rind Khosa Baloch Sangur Baloch Southern Baloch Western belstat gov by History of Baloch Baloch Culture history and origin B R SINGH Genetics of South Asia Omani Baluchis omansultanate com Gl Language and Culture of the Baloch in TurkmenistanSpasylkiBeludzhy na VikishovishchyBaloch Culture Arhivavana 15 chervenya 2021 Balochi Linguist Countries and Their Cultures Baluchi Culture and Heritage Arhivavana 6 kastrychnika 2013 List Of Baloch Tribes With Description